Vakbonden, partijen en postzegelverzamelaars

'Alle wetenschap is natuurkunde of postzegelverzamelen,' stelde de natuurkundige Rutherford. Politicologen hebben zich dat aangetrokken. De populaire benaderingen in de politieke wetenschap zijn sterk theoretisch gemotiveerd en proberen net als de natuurkunde een soort universele wetten te formuleren. Ik was vorige week op een conferentie in Oslo over de relatie tussen vakbonden en partijen. Daar zag je dat zo’n one size fits all-benadering niet werkt: je kan de context niet negeren. Het is niet zo zeer dat politici of vakbondsleiders elkaar minder vaak bellen als WhatsApp populairder is, maar dat de relatie fundamenteel anders is als de context verschilt. De postzegel waarbinnen politici en vakbondsleiders opereren bepaalt welke mogelijkheden er zijn, wat vakbonden kunnen bieden of vragen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: screenpunk (cc)

Der Unvollendete

RECENSIE - Ik heb Peter Mair altijd een inspirerende politicoloog gevonden: erudiet, kritisch, doordacht. Twee jaar geleden overleed hij. Hij was bezig met een boek. Wat er al als manuscript lag, is nu verschenen onder de onheilspellende titel Ruling the void. The hollowing of Western Democracy. Het is natuurlijk onmogelijk om een onvoltooid boek te beoordelen alsof het een afgerond boek zou zijn, maar wat vertelt Mair in zijn boek?

Mair richt zich op het falen van de partijen, van het vermogen van partijen om kiezers te betrekken bij de politiek en het vermogen van de partijen om te fungeren als uitvalsbasis voor politici. Het falen van partijen is volgens Mair een groot probleem omdat representatieve democratie alleen maar kan functioneren in termen van politieke partijen.

Verwijdering tussen kiezers en partijen

De eerste these is wel bekend. En Mair toont dezelfde getallen die we allemaal kennen. Teruglopende ledenaantallen, grotere electorale volatiliteit.  teruglopende opkomstcijfers. Hij verwijst hierbij veelvuldig naar studies uit het begin van 2000s. Dat leidt, in mijn ogen, tot twee vragen: ten eerste, is sinds 2000 de situatie fundamenteel verslechterd. En zijn volatiliteit, lage opkomst en lage ledenaantallen een probleem?

De situatie lijkt sinds de jaren ’90 niet fundamenteel verslechterd te zijn. Ledenaantallen, opkomstcijfers, volatiliteit zijn niet sterk verslechterd. Mair laat zelf zien dat de jaren met de laagste opkomst en sterkste volatiteit geconcentreerd zijn in de jaren ’90.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

(Oude) nieuwe ideeën voor Rutte

Vorige week vroegen we u welke boeken en artikelen zij Mark Rutte zou moeten lezen. Welke denkers zouden zijn liberalisme kunnen scherpen? Op basis van uw suggesties maakte Vrij Nederland een selectie, op een rij gezet door Floor Rusman.

Voor de onderklasse, tegen de staat: Phillip Blond

De Britse ‘progressief-conservatieve’ politieke denker Phillip Blond is een drijvende kracht achter de Big Society-agenda van David Cameron. Blond grijpt voor zijn hybride ideologie (‘Red Toryism’) terug op linkse én rechtse ideeën. Volgens hem moet er een einde komen aan de libertijnse cultuuropvatting die heeft geleid tot relativisme en het verlies van gedeelde waarden – een typisch conservatief standpunt. Maar tegelijk doen Blond’s voorstellen tot democratisering en decentralisering van de economie denken aan socialistische idealen.

In 2009 schreef Blond een artikel in het tijdschrift Prospect waarin hij zowel de markt als de staat doodverklaarde. Na decennia van Keynesianisme en neoliberalisme is het volgens hem tijd om de economische macht terug te geven aan de burgers. Het is de vraag of Blond’s ideeën blijvende invloed zullen hebben op de Britse politiek, maar hij laat in elk geval zien dat er een alternatief is voor polarisatie tussen links en rechts. Mark Rutte heeft, toen hij in een VVD-beginselverklaring schreef over ‘verheffing van de onderklasse’, al eens geprobeerd om zich een links thema toe te eigenen. De passage is toen door zijn eigen achterban geschrapt.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Historici en de Textual Revolution

Afgelopen week woonde ik een workshop bij over e-history op het NIOD, het voormalige Nederland Instituut voor Oorlogsdocumentatie. In het prachtige, historische pand in Amsterdamse grachtengordel praatten historici over de digitale revolutie die steeds meer hun vakgebied beïnvloedt. Ik was mee gekomen op de slippen van de net gepromoveerde doctor in de Politieke Wetenschap, Tom Louwerse, om een paper te presenteren over parlementair gedrag.

In de politieke wetenschappen vond 40 jaar geleden een revolutie plaats: de samenwerkende staatsjuristen, politiek-historici en politiek-theoretici werden opgeschikt door iets wat de behavioural revolution werd genoemd. Politicologen moesten niet alleen maar de politieke instituties beschrijven, maar ze moesten ook verklaren waarom die zo waren in gesteld en voorspellen hoe die zich zouden ontwikkelen. Plotseling moesten er modellen gemaakt worden, data statistisch geanalyseerd en surveys uitgezet. Kwantitatieve methodologie sloeg aan in de sociale wetenschappen. Statistiek werd een basisvak in het programma. En in politicologische journals werden termen als r-squared, t-test en h-waarde voor common knowledge aangenomen. Ook bij de geschiedenis werd op de deur geklopt. De historici lachten daarom: tellen? Dat doen wij niet! Wij lezen teksten en interpreteren deze om zo een begrip te krijgen van een tijdsperiode. Behalve een paar sociaal-economische historici bleef het effect van de behavioural revolution grotendeels uit in de geschiedenis.

De politicologie kon daarom goed inspelen op ontwikkelingen in omliggende velden: door haar verbinding met statistici en data-specialisten voelden zij goed aan wat de Internet-revolutie kon betekenen voor de politicologie. Nog nooit was er zoveel tekst beschikbaar om te analyseren. Dit stond politicologen toe om een aantal van hun vaste variabelen geavanceerder te meten. Het meten van partijposities bijvoorbeeld, kon door de internetrevolutie plotseling met grotere precisie, betrouwbaarheid, accuraatheid gemeten door methoden als NOMINATE (op basis van parlementaire stemmingen), WordFish of WordScores (op basis van politieke teksten). Politicologen deden al aan kwantitatieve tekstanalyse. Deze methoden werden nu alleen een stuk minder arbeidsintensief.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De staking van Daudt

professor hans daudtIs de wereld een linkse samenzwering die beoogt Nederland te laten overstromen door een vloedgolf van intolerante Moslims? Volgens Martin Bosma, ideoloog van de PVV, is dat zo. Hij is politicoloog, opgeleid in Amsterdam, door de achtenswaardige Hans Daudt, net als ik.

Bosma schrijft over het verstikkende geruzie in de faculteit: “Daudt trekt zich na de coup (van Siep Stuurman) terug en stuurt een stencil de wereld in met de kop “Professor Daudt speelt geen uitwedstrijden meer”. (p.200) En Siep Stuurman zou gezegd hebben: “ik wil inderdaad een eenzijdige studie-opzet, namelijk eenzijdig gericht op de opheffing van het kapitalisme”.  Zo herinner ik het me wel ongeveer; links was de waarheid en het goede (filmpje).

Heb ik bij die gelovigen gehoord? Het schokt me een beetje. Ik herinner me mijn doktoraal examen bij Daudt, inderdaad in een soort gangkast, waar Daudt, met zijn secretaresse Nel Kool, volgens Bosma werd geduld. Het verhaal van Bosma, niet erg precies, roept meer herinneringen op: de bezetting van het IWP (Instituut voor Wetenschap der Politiek), de eindeloze conflicten rond Daudt, de linkse contestatie uit die tijd. Ik zoek in mijn documentatie en vind de namen van Stuurman, (kritisch student), Fennema (auteur van een vriendelijk boek over Wilders, destijds communist); Daudt had medestanders in o.a. Lehning (professor in Rotterdam) en Rosenthal (thans minister). Ik zie opnieuw de strijd tussen IWP en DNG (Documentatiecentrum Nieuwste Geschiedenis) met Frits de Jong Edzn en Ger Harmsen. De laatsten waren gewaardeerde docenten, waarvan ik veel heb geleerd.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.