Partijfinanciering: vier belangrijke vragen

Moet het systeem van partijfinanciering op de schop? Dinsdag publiceerde Volkskrant een artikel waarin partijbestuurders van CDA, VVD en PvdA aangaven dat de partijen krap bij kas zaten en dat een herziening van het systeem nodig is. Dit soort voorstellen lokt doorgaans een aantal goedkope reacties op, zoals (1) partijen zijn totaal losgezongen van de burgers en (2) partijen smijten met geld. Ook levert het wat meer fundamentele vragen op: (3) is het goed voor de democratie als partijen meer leden hebben, en (4) is een ledenpartij überhaupt goed voor de democratie?

Door: Foto: Partij van de Arbeid (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

KORT | Wassen neus

, door

NIEUWS - Nederlandse politieke partijen zijn sinds 1 mei 2013 verplicht hun financiering deels openbaar te maken. Dit geldt in ieder geval voor giften van meer dan € 4.500 en schulden groter dan € 25.000.

Alle gegevens over het jaar 2013 zijn inmiddels bekend en openbaar gemaakt.

Vooral over de mysterieuze financiering van de ledenloze PVV is in het verleden veel te doen geweest.

De nieuwe wet heeft aan alle schimmigheid echter niets kunnen veranderen. In haar financieel verslag meldt de partij over 2013 € 100 aan inkomsten en € 81 aan uitgaven. That’s it.

Hoe kan dit? ‘Aparte geldstromen,’ aldus PVV-penningmeester Harm Beertema in de Volkskrant:

Laat anderen er een voorbeeld aan nemen’, vindt penningmeester en Kamerlid Harm Beertema. De PVV betaalt medewerkers uit de vergoedingen die Kamerleden krijgen in wat Beertema ‘een aparte geldstroom’ noemt. Aan verkiezingen wordt volgens hem amper geld uitgegeven: ‘Dat gaat provisorisch.’

En zolang die aparte geldstromen formeel buiten de partij omgaan, hoeven deze dus ook niet in het financieel jaarverslag.

Ter illustratie: deze passage uit het financieel verslag van de VVD (p. 41):

Volledigheidshalve wordt in dit rapport vermeld dat er stichtingen en verenigingen bestaan, die als doel hebben de VVD-fracties in den lande te ondersteunen. Deze stichtingen en verenigingen, alhoewel zij meestal de naam VVD dragen, maken geen deel uit van de Vereniging Volkspartij voor Vrijheid en Democratie te Den Haag.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: HC (cc)

Corrupte politici: de mazen in de ‘anti-PVV-wet’

, door

ACHTERGROND - Er zitten grote gaten in de Nederlandse regels rondom de partijfinanciering. Zo wordt corruptie wel heel gemakkelijk.

Afgelopen week publiceerde Vrij Nederland een lijst met politieke corruptiezaken. Helaas is dit maar een deel van een veel groter probleem. Het probleem is niet alleen dat er politici zijn die doen wat niet mag. Het probleem is ook dat er gewoon heel veel mag. Het goede nieuws is: wat er mag dat beslist u uiteindelijk, de kiezer. Een nieuw wetsvoorstel over partijfinanciering staat momenteel online, ter inzage voor iedereen.

Wat mag er dan allemaal? Neem nu de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Bij die campagne mag elke organisatie en elk bedrijf anoniem ongelimiteerd geld geven aan een lokale partij. Reken maar dat donateurs daar gunsten voor terugkrijgen. Van een lokale partij, maar misschien ook landelijk. Via een lokale afdeling kun je immers de kas van een landelijke partij onbegrensd spekken. In Nederland mag dat allemaal. Niemand die het te weten komt.

Vriendenprijsje

‘Stem Limburgs! Frans Weekers,’ aldus een 35 meter hoge reclamezuil langs de A73 bij Roermond in de weken voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen. Toenmalig staatssecretaris Weekers (VVD) zei niet te weten wie dit betaalde. Het bleek partijgenoot Jos van Rey te zijn, momenteel verdacht van corruptie en verkiezingsfraude. De directeur van de eigenaar van de zuil is een voor corruptie veroordeelde ex-ambtenaar. Van Rey betaalde een vriendenprijsje. Gewoon, omdat het kan.

Foto: Miguel Vicente Martínez Juan (cc)

Donaties politieke partijen worden openbaar

, door

ANALYSE - Met een nieuwe wet worden donaties aan politieke partijen eindelijk openbaar gemaakt. Maar de nieuwe wet kent nog een groot gat: het geldt voorlopig alleen op nationaal niveau, zegt hoogleraar Ruud Koole.

De ledenaantallen van de Nederlandse politieke partijen groeiden het afgelopen jaar, blijkt uit de traditionele publicatie van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP). Er was sprake van een lichte stijging, ook al heeft de VVD veel last gehad van de opstand in eigen gelederen tegen het voornemen de zorgpremie inkomensafhankelijk te maken.

De relatief grootste stijger was 55+ die groeide naar ruim 5700 leden, maar dat is nog altijd minder dan  tien procent van het grootste ledental van het CDA (ruim 59000 leden). De PvdA groeide iets en was met ruim 55.000 leden de tweede partij qua ledentallen. De 100.000 leden die partijvoorzitter Hans Spekman nastreeft zijn nog erg ver weg. Bij elkaar is ongeveer 2,5 procent van alle kiesgerechtigden lid van ene politieke partij (ruim 315.000).

Wet zonder tanden

Dat is beduidend minder dan tijdens de verzuiling. In de jaren vijftig was ongeveer 15 procent lid van een partij. De ingezette individualisering vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw trof ook de partijen. Dat bracht tevens met zich mee dat de banden tussen partijen en verwante organisaties werden doorgesneden, ook in financiële zin. En dat op een moment dat de kiezers meer dan ooit begonnen te ‘zweven’ en verkiezingscampagnes daardoor steeds belangrijker werden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Anti-jihadistisch geld en de PVV

, door

Naast de ontbinding van de gedoogdstructuur heeft Wilders nog een probleem. De grote vrees van Wilders is dat zijn voormalige compagnon de route  Hero Brinkman duidelijkheid verschaft over de (buitenlandse) herkomst van het partijgeld. Maar zelfs als Brinkman de lippen stijf op elkaar houdt, dan nog is het slechts een kwestie van tijd vooraleer duidelijk wordt hoe de internationale anti-jihad beweging de PVV financieel steunt. Een uitstekende gastbijdrage van onze Belgische collega’s Apache News Lab. Het stuk is geschreven voor het mislukken van het Catshuis-overleg.

Onlangs trok Hero Brinkman, een van de sterkhouders binnen de PVV, de partijdeur achter zich dicht. Meteen ging het Nederlandse kabinet-Rutte aan het wankelen. Het vertrek van Brinkman, die gaat zetelen als een soort eenmansfractie, zorgde even voor onduidelijkheid maar intussen gaf de ex-PVV’er te kennen dat hij het kabinet-Rutte zal blijven gedoogsteunen.

Voor Rutte leken de grootste problemen daarmee op zijn minst voor eventjes van de baan. Voor Wilders lijken de problemen echter pas goed en wel begonnen. Zijn voormalige partijgenoot vertrekt immers uit onvrede met het gebrek aan interne partijdemocratie en als we een peiling mogen geloven, dan deelt 55 procent van het PVV-electoraat de mening van Brinkman dat Wilders te veel macht heeft in de partij.