De kop uit het zand?

Een tijdje geleden kwam een geleerde uit Delft in het nieuws, omdat hij meende dat er reden was om aan te nemen dat buitenaardse wezens de aarde wel eens aandeden. De natuurwetten maken dat vrijwel onmogelijk, en geloof in UFO’s geldt om die reden dan ook als pseudowetenschap. De man sprak over UFO’s in zijn vrije tijd, maar gegeven zijn positie als medewerker van een wetenschappelijke instelling, meende de Delftse universiteit dat het toch beter was een begeleidingscommissie in te stellen (meer). Alleszins redelijk. Voor een soortgelijk incident gaan we iets terug, toen een Nederlandse oudhistoricus schreef dat de Griekse ingenieur Archimedes met spiegels vijandelijke schepen in brand had gestoken. Als oudheidkundige moet hij hebben geweten dat het niet in de bronnen stond, en als academicus moet hij over voldoende ontwikkeling hebben beschikt om te weten dat dit in strijd was met de natuurwetten. Noch zijn universiteit, noch zijn collega’s zagen in deze verkondiging van pseudowetenschap echter reden een begeleidingscommissie in te stellen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 01-11-2022

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Gletsjers passen niet in flitsende koppen

‘Gletsjers en polen smelten minder dan gedacht’, kopt een artikeltje op de populaire site nu.nl. Diverse andere media geven vergelijkbare berichten over een onderzoek dat begin februari in Nature verscheen. Verwarring troef. De boodschap in enkele media lijkt te zijn: hoera, het valt allemaal reuze mee, die wetenschappers destijds overdreven. Hiermee verdwijnen echter de belangrijkste conclusies van het onderzoek achter de horizon. Hoe moet het onderzoek dan wel worden begrepen? En hoe verhoudt het zich tot eerdere studies? Een gastbijdrage van Jan Wuite, Ernst Schrama en Jan Paul van Soest.

Een icecap is geen ijskap

De terminologie steekt nauw. In veel media worden gletsjers, ijskappen en polen op één hoop gegooid, het onderscheid is onduidelijk. Het artikel richt zich met name op wat in jargon ‘glaciers and ice caps’ (GICs) wordt genoemd. Hiermee wordt bedoeld alle ijsmassa’s op land buiten Groenland en Antarctica. De term ‘icecap’ is niet te vertalen met het Nederlandse ‘ijskap’ – waarmee doorgaans het ijs op Groenland en Antarctica wordt aangeduid, en al helemaal niet met ‘polen’ (Noord- en Zuidpool). Met ‘icecap’ wordt bedoeld: een massa ijs die het land geheel bedekt, maar met een totale omvang kleiner dan 50.000 km2.Voorbeelden hiervan vinden we in IJsland en Patagonië. Voor het ijs op Groenland en Antarctica wordt de term ‘ice sheet’ gebruikt.  De verwarring kan nog groter worden als in de reacties, zoals de blogosfeer, ook nog eens zee-ijs over dezelfde kam wordt geschoren.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

De kiezer is niet gek

De kiezer is niet gek. Nederlandse politici en opiniemakers zouden niet zo cynisch moeten zijn over de Nederlandse kiezer, maar deze serieus moeten nemen, zo impliceren onze bevindingen. Kieskeurige kiezers gedragen zich als geëmancipeerde en betrokken burgers, die trouw zijn aan hun eigen opvattingen, betogen politicologen Tom van der Meer, Rozemarijn Lubbe, Erika van Elsas & Wouter van der Brug in deze gastbijdrage.

Is de Nederlandse kiezer de weg kwijt? Wie naar de verkiezingsuitslagen kijkt, zou denken van wel. De verkiezingsuitslagen zijn nooit zo veranderlijk geweest als in het afgelopen decennium. De Nederlandse verkiezingen zijn de meest grillige en onvoorspelbare van West-Europa. In 2010 veranderde bijna 24% van alle Kamerzetels van partij (zie figuur 1). In tussentijdse opiniepeilingen zijn de verschuivingen zo mogelijk nog groter: partijen schieten omhoog en omlaag in de wekelijkse en maandelijkse polls. En ook de vertrouwenscijfers zijn beweeglijker dan ooit: een regering kan in slechts een paar maanden tijd de helft van haar steun verliezen

figuur 1

Wat is er aan de hand met de Nederlandse kiezer? Wat betekent de toegenomen veranderlijkheid voor de kwaliteit van de Nederlandse democratie?

Als we het (oud-)politici en politiek commentatoren vragen, is de toegenomen veranderlijkheid een groot probleem. Kiezers zouden hun rol niet serieus nemen. Zo stelde Hans van Mierlo in 2009: ‘De kiezers doen maar wat.’ Wim Deetman noemde de kiezers in 2011 ‘emotioneel, irrationeel of intuïtief’. Kees Schuyt kwam in 2003 met de beeldende omschrijving: ‘De Nederlandse kiezers lijken wel stuifzand. Ze waaien, met het geringste zuchtje wind, alle kanten op.’

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onderzoek naar gulden is onderzoek naar jeugdzonde

Geert Wilders wil onderzoeken of herinvoering van de gulden op lange termijn beter is dan vasthouden aan de euro. Dat onderzoek is indirect een research naar zijn eigen jeugdzonden. Want waar was Wilders toen de euro werd ingevoerd?

De voorbereidingen werden getroffen in de jaren voor het Verdrag van Maastricht (1992). Het CDA-PvdA kabinet Lubbers III zette de laatste stappen richting invoering van de euro. De voorbereidingen liepen door onder Kok I, met VVD-minister Zalm op Financiën. De Zalmnorm werd een feit (1994) en Kok en Zalm wisten in 1997 het Stabiliteitspact van de grond te krijgen.
Al die tijd was Wilders beleidsmedewerker bij de Tweede Kamerfractie van de VVD (vanaf 1990). Hij mocht zich bezig houden met het schrijven van toespraken en het sociaal-economisch beleid. Was de invoering van de euro daar onderdeel van?

Onder Kok II werden wisselkoersen en obligaties in euros uitgedrukt (1998). In 1999 werd de euro definitief tot officiële munteenheid benoemd. Minister Zalm joeg er in 2001 een aantal wetten door het parlement om de overgang van gulden naar euro te realiseren en in 2002 kregen we dan de euro in onze portemonnees.
Wilders was inmiddels opgeklommen van beleidsmedewerker tot lid van de VVD-fractie (vanaf 1998). Opmerkelijk feitje in deze geschiedenis: in 2000 mocht Griekenland, sinds 1981 wel lid van de EEG,  toetreden tot het Europees Monetair Stelsel. De VVD had er destijds niets op tegen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Over muzak en gestrande walvissen

John Stewart - Why Noise MattersJohn Stewart is al meer dan dertig jaar actievoerder, met name tegen verkeersoverlast. Hij zag kans een extra landingsbaan voor Heathrow te blokkeren en werd in 2008 door de Independent on Sunday uitgeroepen tot de meest effectieve milieuactivist van het Verenigd Koninkrijk. Wanneer je aan zijn boek ‘Why noise matters’ begint, weet je dus dat zijn doel is een alarmbel te luiden, niet een evenwichtig betoog te houden.
Wat het boek niettemin waardevol maakt, is dat het een breed overzicht schetst over een veld dat nauwelijks als een eenheid gezien wordt. Bovendien maakt hij vanuit zijn oogpunt gehakt van twee ontwikkelingen die andere delen van de milieubeweging nou juist sterk propageren, namelijk zeetransport en windenergie.

Voor walvissen en veel andere zeedieren is geluid namelijk het belangrijkste zintuig. De enorme hoeveelheid lawaai die commerciële scheepvaart, sonar van onderzeeërs en seismisch onderzoek door de olie-industrie veroorzaken leidt tot desoriëntatie op grote schaal.

De hoeveelheid onderzoek op dit vlak is beperkt, want kostbaar in uitvoering, maar vrolijk word je er niet van. Sonars gebruiken pulsen van 230 decibel (een straaljager produceert 120 dB) en eigen onderzoek van de Amerikaanse marine laat zien dat walvissen daar totaal van in de war raken. Er bestaan aanwijzingen dat een van de gevolgen is dat walvissen er te snel door uit de diepzee opstijgen, zodat ze caissonziekte (luchtbellen in het bloed) ontwikkelen. Dat is in veel gevallen dodelijk en leidt tot stranding van complete kuddes. Onderzeeërs zijn echter relatief gering in getal vergeleken met vrachtschepen, waarvan de schroeven ook verstorende bromtonen door de oceanen jagen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

RIVM gooit eten op een hoop

Nieuws! Het RIVM heeft maar weer eens onze eetgewoonten onderzocht en het enthousiasme is niet groot. Zo eten we nog steeds te weinig groenten, fruit, vezels en vis. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes: zo is bijvoorbeeld de hoeveelheid transvetten in ons voedsel flink gedaald.

Maar wat moet je als gewone Nederlander hier nu mee? Je verneemt dat ouderen nog het gezondst eten, terwijl jongeren zich verhoudingsgewijs het meest te buiten gaan aan snoep, koek en gebak. Verderop lees je dan weer dat overgewicht vooral voorkomt bij ouderen. Sterker: mannen van 51-69 jaar oud hebben ruim tweemaal zoveel overgewicht als hun 19- tot 30-jarige seksegenoten.

Ook gebruiken we te veel verzadigd vet, zegt het bericht. Dat is dan ook ongetwijfeld de reden dat ons in de laatste alinea op het hart wordt gedrukt toch vooral melk te drinken. Dat bevat namelijk vrijwel uitsluitend verzadigde vetten.

Het is natuurlijk ook niet makkelijk. Zoals ik op deze plek al dikwijls heb geroepen is de interactie tussen voeding en gezondheid een heel complexe, waar we nog altijd maar heel weinig van begrijpen. Dat komt natuurlijk vooral doordat er zo enorm veel variabelen zijn. We eten heel veel verschillende dingen en hebben ook lichamen die daar allemaal weer net iets anders op reageren. De wet van de grote getallen wijst op die manier soms heel tegenstrijdige zaken uit. En omdat het natuurlijk onmogelijk is mensen gedurende een observatieperiode slechts één ding te laten eten, is het ook heel lastig vast te stellen welk gevolg terug moet worden gevoerd op welke oorzaak. Daar hebben we ons in het verleden dan ook dikwijls in vergist.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende