Het is toch een beetje het idee van een promotieonderzoek, en meer van wetenschap in het algemeen: nieuwe dingen ontdekken. Als ergens jaren van arbeid en relatief veel geld tegenaan wordt gesmeten, zou je, vind ik, als onderzoeker de vraag moeten kunnen beantwoorden wat al die inspanningen nou hebben opgeleverd. Liefst in normalemensentaal en zonder vaal klerkenjargon of regressietabellen. Maar kort, helder en to the point - mijn kernkwaliteit, zoals mensen die vaker wat van me lezen weten. Mijn vader leerde mij ooit dat elk verspild woord een aanslag op de beschaving is, en dat… o ja, afijn, ik dwaal af.
Kort en to the point dus:
Eén: de huidige bijstandswet werkt het slechtst voor de meest kwetsbare mensen. Ouderen, mensen met een migratieachtergrond, laagopgeleiden, mensen die psychisch kwetsbaar zijn, mensen met weinig zelfvertrouwen: allemaal doen ze het op onderdelen* beter met alternatieve bijstandsregels, meer gebaseerd op autonomie en vertrouwen in plaats van het huidige beleid dat veelal is gebaseerd op verplichtingen, controles en straffen.
Twee: de overheid kan het (de laatste jaren dalende) vertrouwen in de overheid herstellen, door middel van fatsoenlijk sociaal beleid. Waarin de overheid laat zien zelf ook de inwoner te vertrouwen, en deze op een positieve, passende en niet-hinderlijke manier te benaderen.
Drie: als je experimenten doet met kwetsbare mensen, en deelname is vrijwillig, dan krijg je een vrij selectieve groep. Deze bestaat uit kansrijke mensen (binnen die kwetsbare groep dus). De heel erg kwetsbaren, die bijvoorbeeld de taal niet spreken, hun huis niet uitkomen, niets met de overheid van doen willen hebben**, en/of die het allemaal niet begrijpen en niemand hebben om hen te helpen - die doen niet of nauwelijks mee. Dit moet worden meegenomen bij de analyse van resultaten én bij het ontwikkelen van nieuwe experimenten.
Andere dingen
Dit is de kern. Ik kan er nog heel veel over vertellen, maar dat vergt de nodige aanslagen op de beschaving (en dat heb ik trouwens al gedaan in dat boekje van ruim 200 pagina’s - voel je vrij om het door te nemen!). Voor een deel komen er dingen uit het onderzoek die bevestigen wat we eigenlijk al wisten. Zo willen mensen persoonlijk contact met de overheid, geen nummer zijn, en het liefst een vaste contactpersoon; de regels voor bijverdienen in de bijstand leiden soms tot problemen en remmen mensen af om te werken; en het toeslagensysteem is een draak die tot veel ellende leidt.
Ook boeiend: er is ook veel geleerd over hoe je een experiment als dit nog veel beter zou kunnen doen. Ik hoop dan ook van harte op een tweede ronde: langer, meer afwijkend van het normale bijstandsbeleid, en in alle gemeenten precies hetzelfde zodat alle informatie gebundeld kan worden. De wetswijziging ‘Participatiewet in Balans’ die nog is ingediend door minister Schouten voor de val van het kabinet maakt al een en ander mogelijk. We kunnen dus sowieso een tweede ronde doen, en dan beter. Maar van mij mag het nog wel wat radicaler. Los van politieke voorkeur voor dingen, wil je als overheid (als het goed is) toch gewoon weten wat werkt? Dus waarom niet óók een experiment met veel meer ruimte om bij te verdienen naast de bijstand? Of met hogere normen? Of zelfs: met een echt basisinkomen? Dat is ook superfijn voor mensen die geloven dat het een absoluut drama zal worden. Want als dat echt een fiasco zou blijken te zijn, heb je daar gelijk wetenschappelijk bewijs voor.
Daarom dus, met het risico te klinken als een clichématige wetenschapper die na elk onderzoek roept om meer onderzoek: volgende ronde!
*Op welke onderdelen, en na hoeveel tijd, en bij welke alternatieve behandeling, dat gaat me niet kort en to the point lukken. Daarvoor moet ik toch echt verwijzen naar dat boekje, of in ieder geval een iets uitgebreider artikel als deze.
**Waar, laten we wel wezen, ze soms ook goede redenen voor hebben helaas.
