Polen doet nog steeds moeilijk

Hongarije krijgt straf. Eindelijk gaat de Europese Unie het rechtsstaatmechanisme toepassen door subsidie te onthouden aan een land dat zich niet aan de principes van de rechtsstaat houdt. Onder druk van Orbán die steun aan Oekraïne dreigde te blokkeren is de straf ietsje afgezwakt. Maar de deal die maandag in Brussel werd gesloten blijft voor de EU een 'historisch uniek besluit'. Nu Polen nog. Ook dat land dreigt Europese miljarden mis te lopen vanwege een onopgelost dispuut over de rechterlijke macht. Dinsdagavond kreeg het parlement uiteindelijk een nieuw wetsvoorstel dat aan de bezwaren van de andere lidstaten tegemoet zou moeten komen. De PiS-regering kan het geld in aanloop naar de verkiezingen volgend jaar goed gebruiken. Het voorstel voorziet in een onafhankelijker tuchtcollege voor rechters en het opheffen van sancties voor rechters die kritiek op collega's uiten. De wet heeft de steun van de oppositie nodig omdat er in de rijen van de regeringscoalitie tegenstanders zijn. Maar Polen blijft moeilijk doen. Gisteren werd de EU-top onder druk gezet door de aankondiging van een Pools veto op het hele maandag overeengekomen pakket vanwege de daarin opgenomen wet die een minimum winstbelasting voorschrijft voor de hele EU. Polen had hier eerder bezwaar tegen gemaakt. Het land wil uitstel van de beslissing totdat een akkoord over dit onderwerp met een groot aantal andere landen buiten de EU rond is. Donderdagavond werd bekend dat Polen toch akkoord gaat met het belastingvoorstel. Als troostprijs voor het laten vallen van het veto kreeg Polen een tekst ingevoegd in het slotdocument van de top van de EU-leiders. Daarin staat dat de Commissie snel werk gaat maken van een aanvullende regeling voor de belasting van multinationals. De top eindigde bij uitzondering nog voor middernacht nadat overeenstemming werd verkregen over hulp aan Oekraïne ter waarde van 18 miljard euro. Activisten voor de rechter In eigen land doet de Poolse regering nog steeds moeilijk over burgerrechten voor vrouwen en de LGBT-gemeenschap, concludeert Human Rights Watch. De organisatie vindt dat de EU op dit gebied ook haar verantwoordelijkheid moet nemen. 'Vijandige houdingen ten opzichte van LHBT's zagen we in 2019 toen regio's en gemeenten zichzelf "LGBT Ideologievrij" begonnen te verklaren of zich aansloten bij een door de overheid gesteund familiehandvest, waarin werd opgeroepen tot uitsluiting van LHBT's uit de Poolse samenleving. Meer dan 90 regionale en gemeentelijke autoriteiten hebben zich inmiddels "LGBT-ideologievrij" verklaard of hebben het handvest ondertekend.' Voor vrouwen kwam daar in 2020 een aanscherping van het verbod op abortus bij. Volgens HRW zijn er inmiddels tenminste vijf vrouwen gestorven omdat ze niet op tijd medische hulp kregen. Justyna Wydrzyńska, een pro-abortus activiste wordt vervolgd vanwege het leveren van abortuspillen. De ultraconservatieve katholieke organisatie Ordo Iuris, die eerder bij de regering heeft aangedrongen op strengere maatregelen tegen abortushulpverleners staat het Openbaar Ministerie bij in de vervolging van Wydrzyńska. Andere mensenrechtenactivisten worden door de overheid zwart gemaakt en bedreigd met een SLAPP-proces. Een voorbeeld is het proces tegen Bart Staszewski. Hij fotografeerde voor zijn project getiteld 'Zones' plaatsnaamborden van gemeentes die zich presenteren als 'LGBT-ideologie vrije' gemeente. Op zijn foto's had hij het woord 'ideologie' weggelaten, aanleiding voor enkele gemeenten om hem een proces wegens smaad aan te doen. De aanklagers worden in dit proces bijgestaan door de extreemrechtse, nationalistische Polish League Against Defamation, een nauw met de regering verbonden organisatie die tegen iedereen proces voert die iets onaardigs over Polen zegt of schrijft. President weigert onderwijswet te tekenen Gisteren weigerde president Duda voor de tweede keer een onderwijshervormingswet te ondertekenen. De wet zou door de overheid aangestelde schooltoezichthouders meer macht hebben gegeven om toestemming te weigeren voor extra curriculumlessen. In de praktijk zou het er volgens critici op neerkomen dat NGO's niet meer worden toegelaten tot scholen. Duda zei dat hij protestbrieven had ontvangen van ouders en opvoeders. 'Ik heb besloten deze wet niet te ondertekenen ... ik begrijp dat dit een groot deel van onze samenleving zal kalmeren. We hebben vandaag vrede nodig ... we hebben sociale vrede nodig, politieke vrede', zei hij. Je zou het kunnen zien als zijn manier om PiS te waarschuwen tegen al te drieste stappen die hen straks bij de verkiezingen kunnen opbreken.Voorlopig staan ze in de polls nog voor op de oppositie van het Burgerforum van Donald Tusk. Maar dat hoeft natuurlijk niet zo te blijven. 

Foto: Dietmut Teijgeman-Hansen (cc)

Polen op weg naar de uitgang?

Hoe lang kan een land nog lid van de EU blijven als het zich niet neerlegt bij uitspraken van het Europese Hof? Met de uitspraak van het Poolse Constitutioneel Hof dat het land zich niet hoeft te houden aan interim-maatregelen die zijn opgelegd door het Europees Hof van Justitie lijkt Polen steeds dichter bij een breuk met de EU te komen. Het conflict spitst zich toe op de tuchtkamer die kritische rechters kan bestraffen of ontslaan. Het Europese Hof in Luxemburg heeft Polen gemaand deze instelling op te heffen. Het is een politiek orgaan, aldus het hof, „geen onafhankelijke en onpartijdige rechtbank”. Gisteren bevestigde het Hof zijn standpunt nog eens dat de tuchtkamer in strijd is met het Europese recht. Een woordvoerder van de Europese Commissie sloot zich hierbij aan: ‘De EU heeft voorrang op het nationale recht en alle beslissingen van het Europese Hof van Justitie zijn bindend voor de autoriteiten van de lidstaten en de nationale rechtbanken.’

Het Poolse Constitutioneel Hof is zelf ook onderwerp van kritiek vanwege de illegale benoeming van rechters. Ook die kritiek wordt door Polen afgewezen. ‘Wij bepalen hoe we hier recht spreken’, zegt de Poolse regering, ‘en wat wij goed vinden kan niet worden overruled door Europese rechters.’ Het is een flagrante inbreuk op de scheiding der machten en de Europese rechtsorde waar het land zich door zijn lidmaatschap aan heeft gebonden. Wat kan de EU hier tegenover stellen? De Europese Commissie kan dwangsommen opleggen. Dat is tot nu toe nog niet gebeurd. Bij een verdere escalatie die niet meer te vermijden is kan deze maatregel worden doorgevoerd. Maar die zal niet zonder consequenties blijven van de kant van lidstaten die Polen tot nu toe steunen. Zoals Hongarije en Slovenië dat komend halfjaar EU-voorzitter is.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-02-2022

Gelijke behandeling in Europa

ACHTERGROND - Non- discriminatie is een belangrijk beginsel in de EU. Vrij reizen ook. Maar deze rechten blijken wat minder vanzelfsprekend als het gaat om mensen die niet binnen het traditionele huwelijks- en gezinspatroon vallen.

De Britse premier Cameron bereidt een wetsontwerp voor dat het homohuwelijk in Engeland en Wales mogelijk maakt. De Schotse regering volgde deze week met een overeenkomstig plan. De grote kerkgenootschappen willen en zullen niet gedwongen worden homohuwelijken in te zegenen. Cameron moet wel nog een flink aantal tegenstanders in zijn partij tegemoet komen. Hij wil daarom  bij voorbaat in de wet vastleggen dat tegenstanders niet beschuldigd kunnen worden van discriminatie en – heel curieus- dat bemoeienis van het Europese Hof niet zal worden geaccepteerd (bron: NRC 13-12).

Acht Europese landen zijn het Verenigd Koninkrijk tot nu toe voorgegaan in de erkenning van het homohuwelijk: België, Denemarken, Nederland, Noorwegen, Portugal, Spanje, IJsland en Zweden. Maar met een erkend huwelijk in enkele afzonderlijke landen is de EU nog ver verwijderd van de gelijke behandeling die ze haar ingezetenen belooft.

De Italiaanse Elisa woont in Bologna samen met de Finse Emmi en hun twee dochters. Elisa kan als zij met Emmi’s dochter Kirsi op reis gaat of naar het ziekenhuis moet naar huis gestuurd worden omdat Italië een gezin met twee moeders niet erkent. Ook al zijn de kinderen (in Finland) over en weer geadopteerd. Behalve dat landen verschillen in de erkenning van het homohuwelijk, zijn er ook nog verschillen in de wettelijke erkenning van adoptie door partners van hetzelfde geslacht.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Voor homorechten komt PVV nog wel op, maar echte LGBT-rechten stap te ver

In zowel de Tweede als in de Eerste Kamer stemde de PVV tegen aanpassing van de wet die het mogelijk maakt het geslacht te wijzigen of leeg te laten in de basisadministratie (en op de geboorteakte). Dit ten behoeve van mensen die van geslacht veranderen of waarbij het geslacht niet overeen komt met de gevoelde aard (valt binnen de noemer LGBT of LHBT). Opkomen voor mensen met een andere geaardheid is dus bij de PVV erg gelimiteerd.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.