In de bijdrage van 4 februari 2019 op Bij Nader Inzien, concludeert politiek filosoof Teun Dekker dat de Nederlandse politiek zich de afgelopen twintig jaar heeft bewogen “tussen de regenten van het tweede Paarse kabinet en het populisme van ‘de nieuwe politiek’”, waarmee “de relatie tussen burgers en bestuurders ernstig verstoord” is geraakt. Hiermee probeert Dekker de veelbesproken kloof te verklaren. Uit deze verklaring volgt een remedie: wederzijds respect tussen burgers en bestuurders. Of eigenlijk, als eerste stap, wederzijds begrip. Het betoog is echter gebaseerd op een inconsistente analyse van het – vermeende – probleem van de kloof tussen burgers en bestuurders. De ‘kloof’ als vertrouwensbreuk Dekker heeft het enerzijds over het gebrek aan vertrouwen in de ‘hoge heren’ van het bestuur en anderzijds over het gebrek aan de wil bij bestuurders om hun beleid uit te leggen aan de mensen. Die tweede component heeft meer onderbouwing nodig dan de stellige bewering dat het zo is. Op welke manier zijn bestuurders nu minder bereid hun beleid uit te leggen dan twintig jaar geleden? Of minder open wat betreft dat beleid? Een meer principieel probleem schuilt echter in de eerste vermeende component: het gebrek aan vertrouwen.
De bitterballende elite raakt enthousiast: ‘Dit moeten we opschrijven!’ ‘Ik heb nog wel een stagiair die hierover een rapportje kan tikken.’ ‘Iemand nog een glaasje?’
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
COLUMN - van Prof.Dr. Bert van den Braak
Zelfverrijking, pensioenkortingen, een latere AOW-leeftijd, geringe kansen op de arbeidsmarkt, hogere zorgkosten, financiële gevolgen van de energietransitie, niet-nagekomen beloften, vermeende Europese bemoeienis, regeldruk, komst van migranten, moeizame integratie, vrees voor terrorisme, mislukte overheidsprojecten, het bestaan van voedselbanken. Het zijn allemaal – afzonderlijk of in combinatie – redenen, met name voor lager opgeleiden, om ontevreden te zijn over ‘de politiek’. Daarbij geldt zeker een gevoel van zich ‘niet gehoord’ voelen. ‘Ze doen maar en ze luisteren toch niet naar ons’.
De analyse in het eindrapport van de Staatscommissie parlementair stelsel dat er sprake is van een kloof tussen hoger en lager opgeleiden is op zichzelf juist. Dat is echter primair een politieke kloof en heeft hoogstens indirect met ‘het stelsel’ te maken. Betwijfeld moet dan ook worden of wijzigingen in het stelsel die kloof kleiner zullen maken.
De stem van ontevredenen is wel degelijk in het parlement vertegenwoordigd. Partijen als SP, PVV, 50PLUS en Forum vertolken dat geluid. Dat doen ze op een eigen toon en met eigen voorstellen voor een ander beleid. De SP kwam bij de afgelopen verkiezingen met een voorstel voor een ander zorgstelsel. 50PLUS heeft duidelijke voorstellen om de positie van gepensioneerden en van oudere werknemers te verbeteren. De PVV en Forum bepleiten een Nexit en directe democratie. Dat de ‘ontevreden’ zich toch onvoldoende vertegenwoordigd achten, komt omdat deze oppositiepartijen nauwelijks kans maken om tot regeren te komen. De SP had in 2006 een electoraal hoogtepunt (25 zetels), maar wist dat succes niet te bestendigen en kon zich niet herstellen, zelfs niet bij het smadelijke verlies van de PvdA in 2017. De gedoogconstructie van de PVV (2010-2012) liep spoedig spaak. Deze oppositiepartijen, en het geldt ook voor het kleinere 50PLUS, zijn vrij machteloos. De stem van onvrede wordt wel vertolkt, maar vindt geen weerklank.
Eén van de plannen van Rutte I is het aantal kamerleden terugbrengen van 150 naar 100 leden. Dat alles om het volk het idee te geven dat de bureaucratie wordt aangepakt.
Hoe erg die parlementaire bureaucratie is wordt snel duidelijk als je de verschillende parlementen in de ons omringende landen afzet tegenover onze 225 parlementariërs. Dat zijn er 150 in de Tweede Kamer en 75 in de Eerste kamer.
Tijd dus voor een lijstje:
Erg? Mwah. In Nederland is de verhouding ongeveer 73.860 inwoners per zetel. In bovenstaande – willekeurige – lijstje heeft alleen Duitsland een relatief kleiner parlement. Nu is zo’n vergelijking natuurlijk niet zaligmakend, de rechtgeaarde aanhanger van de kleine overheid zal ongetwijfeld vinden dat de parlementen in die landen ook te groot zijn, maar het zegt toch in ieder geval dat het Nederlandse parlement niet buitensporig groot is, en misschien wel relatief klein.
Een ander punt dat regelmatig boven komt drijven in de hedendaagse politiek is de kloof tussen burger en politicus. Die is te groot. Denken de partijen die dit voorstel steunen nu echt dat door het aantal parlementariërs te verlagen, en dus de werkdruk te verhogen, die kloof wordt verkleind? Onwaarschijnlijk. Sterker nog, de band van de parlementariërs met de samenleving zal verder onder druk gezet worden. Alle parlementariërs krijgen meer macht, en zullen meer worden bespeeld door lobbyisten. De feitelijke kiesdrempel (1 zetel) wordt verhoogd en kleinere partijen krijgen relatief minder macht omdat ons systeem van restzetels grote partijen bevoordeeld.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
ANIMATIE - Vorige week kwam naar buiten dat onderzoekers op Groenland een kloof van 750 kilometer lang en enige kilometers breed hadden ontdekt onder het ijs.
Het bijgeleverde plaatje was al indrukwekkend. Maar het filmpje laat pas goed zien hoe groot die kloof eigenlijk is.
Elke week maakt GeenCommentaar ruimte voor een artikel van de satirische website de Speld! Nieuws zonder de ‘feitish’ van de reguliere media.
Forza Haarlemmermeer heeft de kloof tussen de politiek en de burger gedicht. Dat blijkt uit onderzoek van VU-promovendus Tjalling Wenselaar. De partij formuleerde maar liefst vijf standpunten waarmee praktisch iedere Nederlander het eens is. Zo vindt Forza! dat ondernemers weer moeten gaan doen waar ze goed in zijn (namelijk ondernemen) en dat de politie criminaliteit moet bestrijden. Gestimuleerd door de opvallende uitslagen van Wenselaar overweegt de regionale partij na de gemeenteraadsverkiezingen landelijk verder te gaan.
Wenselaar, die als promovendus Bestuurskunde aan de VU gespecialiseerd is in de brug tussen theorie en praktijk, onderzocht in het kader van de aankomende gemeenteraadsverkiezingen de belangrijkste standpunten van alle noemenswaardige partijen. De standpunten werden vervolgens getoetst op de wil van het volk. Alleen de vijf onderzochte standpunten van Forza! bleken naadloos aan te sluiten bij de wens van alle kiezers. Zo is Forza Haarlemmermeer er bijvoorbeeld voorstander van dat alle kinderen in Nederland veilig naar school moeten kunnen gaan. Bovendien vinden ze dat iedereen die een hulpverlener molesteert hard moet worden aangepakt en willen ze liever niet dat Sinterklaas en de kerstboom uit de samenleving worden verdreven.
Wenselaar concludeert dat Forza Haarlemmeer met deze speerpunten de kloof met de burger heeft gedicht. Wenselaar: ?Hiermee bereikt de regionale partij wat Balkenende met vier kabinetten niet lukte. Zelfs derdegeneratieallochtonen, een deel van de bevolking waar Forza zich niet eens specifiek op richt, was het met het standpunt eens dat kinderen veilig naar school moeten kunnen en dat we ook aan onze ouderen moeten denken. Hiermee profileert Forza zich als voorbeeldige bruggenbouwer.?
Hieronder volgt een gastbijdrage van Jan Grijs Hij pleit voor het invoeren van een stemexamen om de kloof tussen Nederlandse burgers en politiek te dichten.
De Kloof. De term is inmiddels zo beladen dat ze haar eigen hoofdletter verdient. De Kloof als een onoverkomelijk ravijn tussen het volk en de politiek. De Kloof als stok om de gevestigde orde mee af te ranselen. De Kloof als bron van alle kwaad in Nederland.
De Kloof moet geslecht. Politici vertonen zich in kinderfilms en gangsterraps om maar dichterbij het electoraat te komen. Op persoonlijke hyves- en twitter-pagina’s lichten ze ieder besluit toe. Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht staan ze weer koffie te schenken op lokale markten, om maar aan te geven hoe ‘gewoontjes’ ze zijn gebleven. De Kloof tussen politiek en electoraat voedt een kloof tussen politici en politiek.
Het haalt allemaal geen klap uit. Een substantieel deel van de kiezers, gevoed door te simpele beloften en opruiende kreten, verwijdert zich steeds verder van de gevestigde politiek. Klagend over de Kloof rennen ze weg van iedere verzoeningspoging, uiteindelijk slechts de Kloof verbredend.
Moet de Kloof verdwijnen? Is een gepaste afstand niet een bewijs van expertise? Wanneer een hartchirurg u in joggingbroek en teenslippers vertelt dat u een viervoudige bypass nodig heeft, vraagt u toch meteen een second opinion? Complexe zaken, zoals het besturen van een land, kunnen niet worden overgelaten aan de gemiddelde burger. De verontwaardiging over de Kloof getuigt vooral van zijn oorzaak: de onwetendheid van de kiezer.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
“U vindt dat het wel wat spannender kan? Nee, dat hoeft niet, als u dat wilt, moet u maar een spannend boek kopen” (Geràldo Janssen, wethouder in Strijen)
CDA-wethouder Geràldo Janssen uit Strijen schrijft op zijn weblog voornamelijk over wat hij meemaakt, niet over plaatselijke politiek. Dat levert natuurlijk geen spannende literatuur op (“De openinghandeling werd op vakkundige wijze verricht door niemand minder dan Leontien Zijlaard van Moorsel”), maar ondraaglijke saaiheid is in principe ook een aparte kwaliteit in blogosfeer. En het moet gezegd worden: CDA-wethouder Janssen beheerst die kwaliteit in perfectie. Al na tien zinnen lezen, val je heel diep in slaap.
“We moeten waakzaam zijn voor een meningendemocratie. Het komt meer voor dan vroeger. Het kan voorkomen dat ik of mijn collega’s ter verantwoording worden geroepen, omdat iemand een mening over iets heeft. Het is dan niet van belang kennelijk hoe zwaar we die mening moeten wegen en of dat ook gestaafd wordt door onderzoek.”
Minister Rouvoet waarschuwt voor de meningendemocratie. Verder denkt hij dat de kloof tussen burger en politiek niet groter is geworden. Integendeel:
“We moeten uitkijken dat de afstand juist niet zo klein is geworden dat regering en parlement direct reageren op de veronderstelde mening van de bevolking.”
“Eerst wordt er aan de hand van even tastbare als onthutsende incidenten Armageddon afgekondigd, vervolgens klinken de tegenstemmen die aan de hand van statistieken en rapporten laten zien dat het welbeschouwd nogal meevalt ? zeker als je naar de situatie in andere landen kijkt. Dat is de echte kloof, die door alle lagen van de maatschappij heenloopt: de kloof tussen zij die roepen dat ze geen leven meer hebben en zij die vinden dat er mee te leven valt.”
Bas Heijne betoogt in het NRC van afgelopen zaterdag dat er geen kloof is tussen ‘de elite’ en ‘de gewone man’ of tussen ‘de politiek’ en ‘de burger’, maar tussen degenen die zich vooral laten leiden door persoonlijke ervaring en emotie en degenen met een meer analytische levenshouding.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.