Filipijnen tussen China, de VS en de klimaatopwarming

In Peking liet China deze week in een grote militaire parade zien hoe machtig het land is. Niet-westerse regeringsleiders, waaronder Poetin en Kim-Jong-un werden onthaald door partijleider Xi Jinping, die vindt dat zijn land erkend moet worden als de 'brenger van wereldvrede'. China was dat tachtig jaar geleden ook, volgens historici. 'Zo creëerde het langdurige verzet dat de Chinezen aan Japan boden, inclusief een guerrillastrijd van de communisten in bezet gebied, ruimte voor Amerika om zich te richten op de bevrijding van Europa.' In de VS wond president Trump zich op over de Chinese lezing van de geschiedenis. Xi had de bijdrage van de VS aan het einde van de Tweede Wereldoorlog ook wel even kunnen noemen, zei hij. Nu ziet die 'prachtige ceremonie' er uit als een samenzwering tegen de VS. Los van alle propaganda en ver van het plein van de Hemelse Vrede gingen de militairen van beide partijen deze week gewoon door met hun oorlogsvoorbereiding. Legers uit de Filipijnen, Australië, Canada en de Verenigde Staten voerden gezamenlijke oefeningen uit in de West-Filipijnse Zee. Daarbij ontdekten ze in de buurt van de Filpijnen twee Chinese oorlogsschepen die hen kennelijk volgden. Dit was geen routine klus van de Chinezen, volgens de woordvoerder van de westerse militairen. 'Dergelijke berichten maken deel uit van hun kwaadaardige beïnvloedingsoperaties om hun illegale aanwezigheid in de (exclusieve economische zone) van het land te rechtvaardigen.' Het blijft onrustig in de Zuid-Chinese Zee.  Als het onverhoopt tot een oorlog zou komen zijn de Filipijnen de pineut. Het land is met een grote Amerikaanse militaire aanwezigheid al sinds WOII de vooruitgeschoven post van de VS in de regio. Marcos jr., de huidige president van de Filipijnen heeft bij een bezoek aan de VS de banden weer stevig aangehaald. Trump legde het land importtarieven op van 19%. Viel mee, volgens de Filipijnse regering. 'We zullen doorgaan met het vinden van andere manieren om ons economisch partnerschap te versterken en te verdiepen.' Het nieuwe tarief was onderdeel van een groter pact, waarin de Filipijnen de invoerrechten op Amerikaanse goederen zouden afschaffen en de twee landen militair zouden samenwerken.  De Filipijnse mensenrechtenorganisatie Karapatan benadrukt dat de militaire bijstand van de VS gebruikt wordt tegen de Filipijnse bevolking die zich keert tegen het autoritaire en corrupte regime van Marcos jr. Zijn bezoek aan Trump heeft ook geleid tot versterkte banden met de defensie-industrie waarmee het land 'dieper in de maalstroom van Amerikaanse machinaties wordt getrokken om oorlog met China te ontketenen en dominantie te verkrijgen in de regio Azië-Pacific', aldus een woordvoerder van Karapatan.  Natuurrampen en klimaatopwarming De ellende die een oorlog zou kunnen veroorzaken komt dan bovenop de natuurrampen die het land meerdere malen per jaar treffen. De Filipijnen liggen in een gebied waar het ricio op aardbevingen groot is. Woensdag j.l. werd nog een aardbeving ten zuiden van het land gemeten met een zwaarte van 4.0 op de schaal van Richter. Dit jaar hebben de opeenvolgende tropische orkanen Crising, Dante en Emong zware schade aangericht op het eiland Luzon. Zware, aanhoudende stortbuien hebben landbouwgebieden verwoest. Er zouden 2,7 miljoen mensen zijn getroffen. De Filipijnen zijn een van de zwaarst getroffen regio's ter wereld door extreme weersomstandigheden. Elk jaar ervaart het land ongeveer 20 tyfonen en tropische stormen, vooral tussen juni en december. In 2024 liet een reeks van zes opeenvolgende stormen in minder dan een maand een verwoestende nasleep achter: Meer dan 160 doden en massale evacuaties die meer dan 10 miljoen mensen treft. De impact van de klimaatopwarming is al jarenlang bekend. Volgens een nationaal onderzoeksinstituut moet het land rekening houden met 'jaarlijkse verliezen van het GDP, veranderingen in neerslagpatronen en -verdeling, droogtes, bedreigingen voor de biodiversiteit en voedselzekerheid, stijging van de zeespiegel, risico's voor de volksgezondheid en met name voor kwetsbare groepen zoals vrouwen en inheemse volken'. Het Filipijnse Bilangbilangan, om een voorbeeld te noemen, is voor het einde van deze eeuw opgeslokt door de zee, voorspellen wetenschappers. Een rapportage over dit eiland, vooral bewoond door vissers, noemt de daling van de visstand nu al een groot probleem. 'Naast de sterk gegroeide Filipijnse bevolking en de daarmee samenhangende overbevissing is klimaatverandering een belangrijke oorzaak van de dalende visstand. Wereldwijd stijgen niet alleen op land de temperaturen, ook zeeën en oceanen worden aanzienlijk warmer. Hierdoor neemt het zuurstofgehalte in het water af, terwijl de zuurgraad juist toeneemt. En dat is slecht nieuws voor de vissen en andere organismen die in zee leven, die kunnen zich daar maar moeilijk aan aanpassen. Het gevolg? Koraal, dat vissen beschutting biedt tegen roofdieren en daarnaast een kraamkamer voor vele soorten is, verbleekt en sterft uiteindelijk af. Minder koraal betekent minder aanwas van vissen, terwijl door het warmere water ook vissen wegtrekken naar koeler en dus zuurstofrijker water.' [foto :Vissers op 'Isla Pandan', Martha de Jong-Lantink CC]

Foto: Daniel Foster (cc)

Mogelijkheden én risico’s van een overshoot-scenario in het klimaatbeleid

LONGREAD - Inzake het klimaatbeleid moeten we ons niet in slaap laten sussen door (te) optimistische, economische scenario’s, meent Hans Custers. De noodrem die ooit in die scenario’s werd meegenomen is daardoor ondertussen bittere noodzaak geworden. Terwijl die nog ontwikkeld moet worden. Het brengt een enorm risico met zich met dat vooral de allerarmsten die pineut worden.

“A world that returns to 1.5°C after decades above that level will potentially be a very different world from the one before exceedance.”

Dit citaat komt uit een uitgebreid overzichtsartikel in Annual Reviews, over zogenoemde overshoot-scenario’s. Dat zijn scenario’s waarin de doelstelling van het Akkoord van Parijs – de opwarming (gemiddeld over een langere periode, meestal 20 jaar) beperken tot 1,5 °C boven de pre-industriële temperatuur – weliswaar wordt gehaald, maar wel na een tijdelijke overschrijding van die grens. Het maakt duidelijk dat niet alleen het halen van de doelstelling op zich van invloed is op de gevolgen en risico’s van klimaatverandering, maar ook de weg ernaartoe. Ook een tijdelijke overschrijding van anderhalve graad heeft gevolgen, die niet allemaal omkeerbaar zijn. Of alleen met een aanzienlijke vertraging. Natuurlijk wordt het ook moeilijker om de doelstelling te halen, naarmate de tijdelijke overschrijding groter wordt. En dus blijft het hoe dan ook topprioriteit om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, zo snel als het maar kan. Overschrijding van de anderhalve graad is geen reden om die ambitie op te geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: alessandro silipo (cc)

Hoe Senegal zijn vis verliest – en meer

Eind vorig jaar kapittelde de Europese Commissie Senegal vanwege illegale visserij en het gebrek aan controle op schepen die varen onder Senegalese vlag. Onderzoek van Follow the Money laat zien dat minstens een vijfde van die schepen eigendom is van Europese moederbedrijven. ‘Die sluizen niet alleen vis, maar ook de winst weg uit Senegal.’

Spaanse en Franse vissers die onder Senegalese vlag varen ontduiken Europese regels die hun vangst moeten beperken ten gunste van Afrikanen. ‘Ook krijgen ze zo via bilaterale verdragen toegang tot visgronden in buurlanden als Liberia en Gambia, en betalen ze minder voor havengelden en visrechten.’ Senegal heeft de afgelopen jaren volgens de EU te weinig gedaan aan bestrijding van illegale visserij. Aliou Ba van Greenpeace Afrika ergert zich aan de Europese hypocrisie: ‘Het narratief van de EU is dat visserij legaal moet gebeuren. Vervolgens hebben ze een waarschuwing uitgedeeld aan de Senegalese autoriteiten omdat Chinese boten hier ongestraft illegaal kunnen vissen. Dat Europese trawlers hetzelfde doen vertellen ze er niet bij.’ Maar de regering van Senegal is niet onschuldig. Ze hoopt met de export van vis buitenlandse deviezen binnen te halen. Bedrijven die de vis exporteren worden aangetrokken door belastingvoordelen. Met als gevolg dat een groot deel van de vis naar het buitenland gaat en niet ter beschikking komt van de lokale bevolking. Greenpeace berekende dat in 2015 slechts 4 procent van de waarde van de geëxporteerde vis terugvloeide naar West-Afrika. Lokale vissers delven het onderspit waardoor de stimulans om naar Europa te emigreren groter wordt.

Foto: Robert de Bock (cc)

Het effect van droogte op binnenlandse migratie

ONDERZOEK - Bij migratie denken we vooral aan mensen die naar een ander land verhuizen, of zelfs een ander continent. Mensen die hun vertrouwde omgeving verlaten, om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Die associatie hebben we niet zo snel bij iemand die binnen ons kleine landje verhuist. Al was dat in het verleden wel anders. Toen Philips begin vorige eeuw arbeiders vanuit onder meer Drenthe naar Eindhoven haalde, begonnen die wel degelijk aan een nieuw, totaal ander leven. En ook in de dorpen waar nieuwe wijken voor die arbeiders werden gebouwd – inmiddels zijn die allemaal opgeslokt door de stad Eindhoven – vond men de komst van zoveel nieuwelingen ingrijpend. Ook al omdat ze protestant waren, of zelfs onkerkelijk. Een bijdrage van Hans Custers.

Ook binnenlandse migratie kan dus meer om het lijf hebben dan een keer met een verhuisbusje naar de andere kant van het land rijden, en wat verder moeten reizen voor familiebezoeken. Zeker in grotere landen, met een minder goede infrastructuur en voor mensen met minder middelen om te reizen. Maar de stap om binnen eigen land een nieuw bestaan te zoeken blijft natuurlijk minder groot dan emigratie naar het buitenland. Wereldwijd is er dan ook veel meer binnenlandse dan internationale migratie. Wel zijn er aanwijzingen dat migranten naar andere landen en continenten vaak al eerder in hun eigen land zijn gemigreerd.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Greetje Meinema-Kappenburg (cc)

Het fundament onder de moderne klimaatwetenschap is 200 jaar oud

ACHTERGROND - Sommige inzichten in het weer en het klimaat zijn oeroud. Ze gaan terug tot Meteorologica van Aristoteles, of nog  veel verder. Maar kennis van veranderingen van het klimaat is veel recenter, zeker als het over veranderingen op wereldschaal gaat. Het fundament onder die kennis werd precies 200 jaar geleden gelegd, door Jean Baptiste Joseph Fourier (1768 – 1830). Die publiceerde in 1824 zijn artikel ‘Remarques générales sur les températures du globe terrestre et des espaces planétaires’ (Annales de Chimie et de Physique, 27 (1824) 136–67; in 1837 in het Engels vertaald door Ebeneser Burgess. Merkwaardig genoeg bleef een nieuwe versie van het artikel uit 1827 met enkele kleine correcties en uitwerkingen ruim een eeuw lang onvertaald, maar wordt tegenwoordig juist dat latere artikel vaak genoemd als eerste beschrijving van het broeikaseffect). Fourier was op zoek naar kennis over warmte en had daarbij in de loop van de tijd al het een en ander geschreven over de temperatuur van het aardoppervlak, en de factoren die daarop van invloed zijn. In 1824 zette hij zijn ideeën hierover (min of meer) overzichtelijk bij elkaar. Twee van die inzichten zijn van groot belang voor de hedendaagse natuurwetenschappelijke kennis van de werking van het klimaat op planetaire schaal.

Foto: Matthew Hurst (cc)

Van vliegschaamte naar reisbewustzijn

Heb je wel eens het vliegtuig gepakt en dit vervolgens verzwegen voor vrienden of familie? En zoiets gedacht als: “Ik schaam me wel een beetje hoor, maar ik ben natuurlijk wel vegetarisch. Dan is het niet zo erg, toch?” Hoe komt het dat we massaal blijven vliegen, ook al weten we dat het slecht is voor het milieu? Terwijl een gevoel van schaamte je bekruipt, boek je een ticket.

Een vakantie in een ver oord maar wel het milieu belasten, óf het vliegtuig links laten liggen en dichter bij huis blijven: het is een moreel dilemma. Dat je dan misschien toch kiest voor de vliegreis, komt doordat je de gevolgen van vliegen niet meteen voelt. De impact van jouw specifieke vlucht is niet direct meetbaar. Maar dit maakt niet dat vliegen ook minder schadelijk is, vertelt filosofe dr. Naomi van Steenbergen. “De uitstoot van broeikasgassen die gepaard gaat met vliegen, heeft wel degelijk negatieve impact op de aarde en op volgende generaties.” Met vliegen doe je dus indirect schade aan anderen, daarom moet vliegen een morele overweging zijn.

“Het effect is indirect, maar daardoor niet minder waar,” aldus Van Steenbergen. Door te vliegen draag je onder andere bij aan het mislukken van oogsten, het verspreiden van ziektes en de opwarming van de aarde. De schade is dan misschien pas in de toekomst merkbaar, of niet groot, maar toch: “Schade doen aan anderen, daar moet een zwaarwegend iets tegenover staan,” beargumenteert Van Steenbergen vanuit een ethisch perspectief. Minder ver op vakantie kunnen is géén zwaarwegende reden, een urgent familiebezoek kan dat wel zijn.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: blackpictures (cc)

Politiek taalgebruik

OPINIE - ‘We zullen iets verarmen’ zei premier Rutte vrijdag. ‘Het kabinet kan de gevolgen van de snelle prijsstijgingen niet voor iedereen verzachten.’ Niet voor iedereen, dat kan ik me voorstellen. Maar dat ‘we’ stoort me. Het stond zaterdag ook weer in een paginagrote advertentie van de Rijksoverheid waarin ‘we’ worden geadviseerd om de thermostaat op 19 graden zetten. Om energie te besparen en minder afhankelijk te zijn van het Russische gas moeten ‘we de knop om zetten‘.

Wat me stoort in dat ‘we’ is het wegpoetsen van de ongelijke startpositie. Dat ‘iets’ dat ‘we’ er op achteruit gaan is niet voor iedereen even zwaar. Voor Rutte en zijn collega’s betekent het weinig meer dan niets. Er zijn ook mensen voor wie het veel betekent. Ondanks de schamele compensatie voor een kleine groep via de gemeenten zal het er weer op neer komen dat de zwakste schouders de zwaarste lasten gaan betalen. Zoals dat al het geval is bij de belastingheffing: de allerrijkste huishoudens in Nederland betalen gemiddeld veel minder belasting dan andere huishoudens, volgens een onderzoek van het CBS. Lagere inkomens betalen relatief juist meer belasting. En die algemene belastingverlagende maatregelen die nu genomen worden vanwege de exorbitante prijsstijgingen (benzine als eerste, gas en elektra pas in de zomer) komen in veel grotere mate ten goede aan midden- en hogere inkomens (en het bedrijfsleven) dan aan de laagstbetaalden die het meest moeten beknibbelen. De snelheid van deze maatregelen staat overigens ook nog in groot contrast met de eindeloos voortkabbelende toeslagenaffaire. ‘Het is zo acuut, het kan. Nood breekt wet’, zei staatssecretaris van Financiën Marnix Van Rij over belastingverlaging. ‘Acuut’ en ‘nood’ zijn woorden die in de afwikkeling van de toeslagenaffaire niet voorkomen. Trouwens ook niet in de crisis bij de opvang van asielzoekers in Ter Apel. En vele andere gevallen van tekortschietend beleid voor minderheidsgroepen.