Rutte en Von der Leyen uitgedaagd door Roemeense politici

Het leek een gelopen race voor Mark Rutte. Nadat er ook uit de VS groen licht kwam leek niets zijn benoeming als secretaris-generaal van de NAVO meer in de weg te staan. Maar toen verscheen ineens de Roemeense president Klaus Johannis als tegenkandidaat. Rutte zal het desondanks misschien wel redden. Maar het is duidelijk dat Oost-Europese politici zich niet zomaar laten wegzetten. Dat moest de Europese Volkspartij ook ervaren nadat Ursula von der Leyen op het EVP-congres in Boekarest als kopkandidaat was benoemd voor de aanstaande Europese verkiezingen. Europarlementariërs van de oppositiepartij USR hebben aangekondigd haar kandidatuur niet te zullen steunen. Oost-Europa onderbedeeld Johannis is duidelijk over zijn motief om zich kandidaat te stellen als NAVO-chef. De Roemeense president vindt het hoog tijd dat Oost-Europa meer relevante posities gaat bekleden. De belangrijkste posities in de NAVO en in de EU zijn momenteel bezet door politici uit het oude Europa. De Oost-Europese staten zijn al 25 jaar lid van de NAVO maar hebben nog nooit de secretaris-generaal mogen leveren. ‘Het is een van de redenen dat veel Oost-Europeanen zich een beetje buitengesloten voelen. Het is een fout en ik hoop dat deze fout niet nog eens wordt gemaakt,' zei hij eind vorige maand bij een bezoek aan de Europese parlement. Dat is ook voor twee andere Oost-Europese politici de reden om zich kandidaat te stellen. De Estlandse premier Kaja Kallas en de Letse minister van Buitenlandse Zaken Krisjanis Karins hebben zich ook al gemeld. Met verwijzing naar de positie van hun land in de frontlinie van het conflict met Rusland. Karins merkte daarnaast ook nog op dat het hoofd van de NAVO uit een land zou moeten komen dat de afgesproken 2% norm volledig haalt. Een steek onder water aan het adres van de Nederlandse premier. Ook bij de kandidatuur van Iohannis hebben bezwaren tegen Rutte mogelijk een rol gespeeld. Nederland blokkeerde jarenlang (met Oostenrijk) de toetreding van Roemenië tot de Schengenzone uit vrees voor de toename van aantallen arbeidsmigranten. Die toetreding lijkt nu nabij, maar is er officieel nog steeds niet. In een opiniestuk op Politico ontvouwde Johannis deze week een weinig verrassend tienpunten program voor de NAVO. Versterking van de Europese bijdrage aan de NAVO. Oekraïne blijven steunen en toetreding van het land tot het bondgenootschat en de EU mogelijk maken. Opvoeren van de bewapening. Het tegengaan van 'hybride en cyberdreigingen en het beschermen van kritieke infrastructuur'. Enzovoort. Geen document waar ze in Brussel iets op zullen aanmerken. Opmerkelijk is zijn constatering dat de strategische stabiliteit van de NAVO wordt ondermijnd door 'een erosie van de controle op bewapening, ontwapening en non-proliferatie.' Dat klinkt niet bepaald vertrouwenwekkend. Bij de viering van 25 jaar samenwerking tussen Roemenië en de VS verklaarde de Amerikaanse ambassadeur woensdag in antwoord op een vraag over de kandidatuur van Johannis 'het volste respect' te hebben voor de Roemeense president. Maar het is niet te verwachten dat Biden Rutte nu zal laten vallen. Corruptie genegeerd In Roemenië heeft president Johannis lange tijd een uitstekende reputatie gehad als 'stabiele factor' in een politiek onrustig land. Nadat hij in 2021 een langdurige crisis tot een einde te wist te brengen met een 'grote coalitie' van zijn eigen centrum-rechtse Nationale Partij en de sociaaldemocratische PSD nam de kritiek toe. Vooral vanwege de corruptie in PSD-gelederen. Het afgelopen jaar daalde zijn populariteit. Die corruptie is precies de reden waarom de Roemeense oppositie het Von der Leyen niet gunt Commissievoorzitter te blijven. Ze heeft alle tekenen van corruptie in Boekarest genegeerd, zegt de Save Romania Union (USR). 'De democratie is aan het eroderen in Roemenië, en Von der Leyen kijkt de andere kant op', zegt USR-president Cătălin Drulă. Het enige wat Brussel volgens hem interesseert is dat Roemenië inzake Oekraïne aan de goede kant blijft staan. Drulă, voormalig minister van Transport, zei dat de Commissie post-Covid-herstelfondsen aan Roemenië vrijgaf, ondanks het feit dat Boekarest er niet in slaagde de vereiste hervormingen door te voeren. Verder toonde Brussel zich milder in de kritiek op de terugval van Roemenië op het gebied van de rechterlijke onafhankelijkheid en de persvrijheid. Hoewel de technische experts van de Commissie op de hoogte zijn van onregelmatigheden, worden deze ‘politiek terzijde geschoven’, zei hij. Von der Leyen is straks voor haar herbenoeming waarschijnlijk afhankelijk van stemmen uit de liberale Renew-groep waarbij de USR is aangesloten. In Roemenië staat de partij op winst. Daarom verwacht Drulă dat zijn groep de doorslag kan geven bij de vorming van een nieuwe Europese Commissie. Het Roemeens verzet tegen de benoemingen in topposities is misschien niet te vergelijken met de bekende anti-Brussel geluiden uit Hongarije en Polen. Maar het is wel een teken dat ook Brussel-getrouwe politici uit Oost-Europa genoeg hebben van de vanzelfsprekende dominantie van het 'oude Europa'. Het negeren of niet serieus nemen van deze geluiden is koren op de molen van Orbán en zijn autocratische vrienden elders in de regio. Het geeft opnieuw voeding aan een  gevaarlijke oost-west tweedeling die de Europese integratie parten blijft spelen.

Door: Foto: Juanje Orío (cc)
Foto: Dennis Jarvis (cc)

Verkiezingen in Roemenië

, door

ACHTERGROND - In Roemenië worden op 2 november voor de zesde keer sinds de ‘revolutie’ van 1989 presidentsverkiezingen gehouden. Dit moet je er volgens Johan Bouman van weten.

De uitgaande president heet Traian Băsescu. Hij heeft er twee termijnen op zitten en doet niet meer mee voor de hoofdprijs. Băsescu heeft veel krediet opgebouwd door tussen 2005 en 2008 hervormingen op justitiegebied door te voeren. Tegelijkertijd is hij een straatvechter die volop meedoet met politiek moddergooien. Gisteravond beschuldigde hij bijvoorbeeld de premier ervan dat deze verklikker zou zijn geweest voor de geheime dienst.

Het politieke establishment kan het bloed van Băsescu wel drinken (Dracula-pun intended). De campagnes van zijn potentiële opvolgers beloven dan ook zonder uitzondering het land te ontdoen van ’s mans invloeden. De belangrijkste kandidaat en huidig premier heet Victor Ponta. Deze vergeleek de president onlangs nonchalant met Hitler – waarbij laatstgenoemde volgens Ponta de betere bestuurder was.

De enige andere serieuze kanshebber naast Ponta is Klaus Johannis. Hij is burgemeester van een provinciestad en behoort tot de Duitse etnische groep in Transsylvanië. Deze saaie technocraat wil zijn imago gebruiken om president te worden van het corruptie- en nepotismemoeë Roemenië.

Een hele serie aan kandidaten vecht om de derde plaats in de uitslagen, waaronder corruptiebestrijdster Macovei, zakenvrouw Udrea of industrieel Popescu-Tăriceanu. Zie voor meer achtergrond dit stukje van een Engelse journalist.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.