‘Twittervrienden’

Onderzoeker Mirjam Schuijff vraagt zich af hoe het komt dat Twitter zoveel over haar weet. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut. Ik geef het eerlijk toe: ik loop bepaald niet voorop als het gaat om het omarmen van nieuwe technologieën. Maar beter laat dan nooit toch? Alleen doen die apparaatjes, gadgets en programmaatjes me soms verbaasd staan. Onlangs gebeurde dat nog. Op een mooie zaterdag besluit ik een Twitter-account aan te maken. Na een half uur tevergeefs gebruikersnamen te hebben geprobeerd – het nadeel van niet zo vlot zijn met nieuwe technologieën is dat alle eenvoudige gebruikersnamen op Twitter al bezet zijn door vlottere mensen – heb ik eindelijk een account. Snel wil ik de eerste tweet de wereld in sturen. Maar eerst moet ik door een menuutje heen. Ik kan aangeven of ik bijvoorbeeld ‘dwdd’ of ‘nickensimontwit’ wil volgen. Nick en Simon? Die Volendamse zangers die ik wegzap als ze op te tv zijn? Hoe komt Twitter erop. Gelukkig hoeft het niet.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wissen van angst kan samenleving helpen

Professor Merel Kindt ontdekte een methode om nare herinneringen van angstreacties te ontdoen. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Uruzgan-veteraan Richard Paats heeft in Afghanistan vreselijke ervaringen opgedaan, onder meer met bermbommen. Terug in Nederland breekt hem nog steeds het angstzweet uit als er naast hem een auto stopt voor een verkeerslicht. Paats angst was functioneel in Afghanistan, maar verhindert een gewoon leven in Nederland.

Mensen als Paats kunnen wij mogelijk een behandeling bieden die zijn ongegronde en verlammende angsten verminderen. Ik denk dat deze behandeling verlichtend kan zijn voor bijvoorbeeld politie-agenten, brandweermensen en slachtoffers van criminaliteit. Niet alleen kunnen we hun leed verzachten, wij kunnen ook voorkomen dat deze mensen arbeidsongeschikt worden. De maatschappij heeft er dus ook baat bij.

In ons lab hebben we aangetoond dat angsten te wissen zijn. Dat deden we door gezonde mensen eerst een angst aan te leren, bijvoorbeeld door een onschuldig plaatje van een spin consequent te laten volgen door een pijnprikkel die vervelend genoeg is om een angstreactie uit te lokken. Na een tijdje roept het plaatje zelf al angst op, dus zonder dat we de proefpersonen pijn hoeven te doen. Dit is angstconditionering. Het idee is dat getraumatiseerde mensen ook een relatie hebben gelegd tussen een situatie (‘een auto die stilstaat naast de jouwe’) en een heftige gebeurtenis (‘de automobilist blaast zichzelf op’).

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kijken met geluid is onschuld voorbij

Door echografie komen we steeds meer te weten over de ongeboren foetus. Deze technologisering van de zwangerschap heeft vergaande gevolgen, vindt professor Toine Pieters. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Op maandag 31 oktober 2011 passeerden we de magische grens van zeven miljard aardbewoners. Terwijl de hele wereld vocht om het binnenhalen van de  babyprimeur vergaapten honderdduizenden aanstaande ouders zich alweer aan de eerste echobeelden van hun nog ongeboren kind. Met hulp van de echoscopist of gynaecoloog wordt het onzichtbare zichtbaar gemaakt. Het begint met de herkenning van het hoofd, de romp en de ledematen van het nieuwe mensenleven in de baarmoeder.

Maar al snel zal de verkenningstocht verder gaan. Nieuwsgierig wordt de buitenkant van het lichaam van de foetus afgespeurd op zoek naar sporen van het geslacht. Is dit eenmaal in het vizier dan gaat het snel verder richting binnenkant. De contouren van de organen dringen zich aan de kijker op. Hart, longen, maag, lever, nieren en hersenen. Gespannen luisteren ze naar het oordeel van de deskundige. Ieder onderdeel wordt beoordeeld op de kwaliteiten normaal of afwijkend. Gaandeweg de intieme speurtocht krijgt de identiteit van de foetus steeds meer vorm. De magie van het eerste ‘kijkmoment’ maakt al snel plaats voor de ouderwens om te weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Is het een jongen of meisje? Zit alles op en aan het kind? Wordt het een mooi, sterk en gezond kind? Antwoorden op deze vragen kunnen steeds gedetailleerder gegeven worden. Ouders hebben toegang gekregen tot een techniek die zich met duizelingwekkende snelheid ontwikkelt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Borstvoeding versus flesvoeding

Sabine Roeser is hoogleraar techniek-ethiek aan de TU Delft en Universiteit Twente. Ze zet vraagtekens bij de manier waarop borstvoeding wordt gestimuleerd. Een nieuwe aflevering van de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

‘Borstvoeding is het beste voor je baby’ – deze slogan hoort elke aankomende ouder vanaf het begin van een zwangerschap, rond de bevalling en tot maanden na de geboorte van een baby.  Borstvoeding is de meest natuurlijke voeding voor een baby en wordt geprezen om een groot aantal gezondheidsvoordelen ten opzichte van flesvoeding op basis van melkpoeder. De gezondheidsvoordelen van borstvoeding voor met name de baby maar ook voor de moeder blijken uit talloze wetenschappelijke studies. De WHO, Unicef, nationale overheden en gezondheidsorganisaties houden dan ook een pleidooi voor borstvoeding. Ziekenhuizen die borstvoeding aanmoedigen kunnen een bepaald certificaat krijgen.

Veel jonge ouders willen hun baby borstvoeding geven. Maar dat lukt niet altijd. De internationale borstvoedingsorganisatie La Leche League verspreidt informatie over borstvoeding. Lacatatiekundigen staan ter beschikking om te assisteren bij het geven van borstvoeding. Ondanks al deze hulp zijn er echter toch situaties waarbij borstvoeding niet lukt. In Nederland bijvoorbeeld begint de overgrote meerderheid van moeders na de bevalling met borstvoeding, maar reeds na een maand is dat aantal gehalveerd, en er zijn weinig moeders die tot zes maanden na de bevalling borstvoeding geven, terwijl dat de aanbevolen minimale duur is.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Principes versus presence?

Linda Kool is onderzoeker en adviseur bij TNO. Ze ervaart grote druk om mee te doen op Twitter en Facebook, ondanks haar bezwaren op het gebied van privacy. Een nieuwe aflevering van de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Het web is voor velen van ons niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Het web is onze lifeline naar de wereld geworden. Vrienden, werk, uitgaan, nieuws, boodschappen, entertainment en de nieuwste hotspot in de stad – het is slechts een paar muisklikken van ons weg. En die levenslijn wordt steeds belangrijker. In 2009 gaf onderzoek al aan dat jongeren liever een dag niet eten dan een dag zonder telefoon door het leven te moeten gaan. Recenter onderzoek laat zien dat een derde van de jongeren internet tegenwoordig net zo belangrijk vindt als water, eten, lucht en een dak boven hun hoofd.

Bij mij loopt het allemaal niet zo’n vaart. Hoewel ik van diverse apparaten ben voorzien, van smartphone tot iPad, lijk ik maar geen optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die het sociale web me biedt. Waar collega’s en vrienden Facebook en Twitter continu aan hebben staan, hun nieuwsinname maximaliseren, samen online scrabble spelen en tussendoor ook nog werken, kan ik slecht wennen aan het continu onderbroken worden door de rits tweets, instant messages, krabbels etc. Mijn Facebook en Hyves-account heb ik opgezegd, ik ben niet  begonnen aan locatiegebaseerde sociale netwerken zoals Foursquare en ik moet altijd mijn best doen om me te herinneren dat het weer tijd is voor een Tweet. Ik heb geen publiek Twitter-account; mijn Tweets zijn alleen zichtbaar voor mijn volgers en dat zijn er ook niet veel. Ik steek dus bleek af bij de bovengenoemde digital natives, maar trouwens ook bij vrienden en collega’s (digital native of niet).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Collectieve intimiteit

Internet maakt ons zowel dommer als slimmer, zegt futuroloog Maurits Kreijveld in deze nieuwe aflevering van Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Een film die mij de afgelopen jaren erg heeft geïnspireerd is Avatar van regisseur James Cameron. Avatar speelt zich af in de verre toekomst op een fictieve verre planeet Pandora. Daar woont het volk Na’vi, blauwe wezens, die veel overeenkomsten vertonen met mensen. Achter de harde actie, romantische scènes en visuele hoogstandjes gaat een veel dieper verhaal schuil dat ons als samenleving een spiegel voorhoudt.

Op het eerste gezicht zijn de Na’vi veel primitiever dan mensen. Hun beschaving doet sterk denken aan die van primitieve stammen. Maar als we beter kijken zien we een bevolking die volledig in harmonie en natuurlijk evenwicht leeft met het andere leven op de planeet en een diep respect heeft voor andere levensvormen. Al het leven is met elkaar verbonden. Bomen en planten hebben elektrochemische verbindingen tussen de wortels die lijken op neuronen en zo samen een zenuwstelsel vormen dat de hele planeet bestrijkt en dat een bewustzijn heeft. Daarnaast hebben alle levende wezens op de planeet een uitstulping die direct verbonden is met hun eigen zenuwen. Door deze uitstulping kunnen ze een verbinding aangaan met andere wezens zoals de grote vogels en paard-achtige dieren die op Pandora leven. De verbinding is zeer hecht en intens: beide wezens voelen elkaars emoties, pijn en wensen. De Na’vi gebruiken deze onder andere om de dieren te kunnen berijden.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Te intiem voor de markt

Het is belangrijk dat we ons afvragen wat voor mensen we willen worden, zegt filosoof en bioloog Pieter Lemmens in deze nieuwe aflevering van Intieme Technologie.

De techniek dringt steeds verder door in ons alledaagse bestaan en nestelt zich steeds dieper in de meest intieme sferen van ons leven, aldus het Rathenau Instituut. Ze dringt zich in onze lichamen, in onze psychen, in onze sociale relaties, in de opvoeding van onze kinderen, enz. Die kolonisering van onze intimiteit door de ‘extimiteit’ van de techniek wordt door velen ervaren als unheimlich en dat is bepaald niet onterecht.

Als we echter kijken naar de geschiedenis van de mens en naar de evolutie van de menselijke soort dan moeten we constateren dat de mens een organisme is dat zich wezenlijk kenmerkt door intieme relaties met technologie, en wel vanaf zijn oorsprong. De mens is altijd intiem geweest met technologie en de menselijke organen kunnen niet los worden gedacht van de technische organen waardoor ze permanent worden omringd en waarmee ze voortdurend nauwe relaties onderhouden.

Afstammen van stenen

Het is zelfs zo dat de mens het effect is van technische innovatie. Volgens de Franse filosoof Bernard Stiegler is de mens ontsprongen aan een proces van technische exteriorisering, dat wil zeggen de veruitwendiging van ervaringen in technische objecten. Lichaam en geest van de mens zijn het resultaat van een langdurige en intieme evolutionaire interactie met technologie. Zo zijn onze grote hersenen het gevolg van een eeuwenlange omgang met steeds geavanceerdere stenen werktuigen. Techniek heeft zich van meet af aan ingeschreven in onze neurale structuren en we zouden met Peter Sloterdijk dan ook kunnen stellen dat de mens niet van de apen afstamt maar van stenen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-11-2022

Religie 2.0

Internet heeft religie getransformeerd tot religie 2.0, vindt onderzoeker Michiel van Well. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Religie is niet meer wat het geweest is. De grote religieuze transformaties van onze tijd gaan hand in hand met  grote technologische innovaties. Graag stel ik religie 2.0 aan u voor, waarin de religieuze ervaring en een gepersonaliseerde  iGod centaal staan. De nieuwe media maken religie persoonlijker en intiemer dan ooit.

Ik heb als protestantse jongen nog  het laatste staartje van de verzuiling meegepikt. Religie vormde het vanzelfsprekende decor van het leven. Zo leefden de schriftgeoriënteerde Protestanten rond ‘het Woord’. We gingen wekelijks naar de kerk en lazen dagelijks in de bijbel. De grote vragen en gebeurtenissen in het leven werden besproken met de dominee. Iedereen deed iets voor de kerk en deed mee in de kerk, via het zangkoor, de jeugdvereniging  of de rommelmarkt. De ontmoeting met God en met elkaar vond in een adem plaats op zon- en feestdagen.

Die zuil en dat soort samenleven bestaan niet meer. Ze is getransformeerd tot een Christian community in de netwerksamenleving. Als ontzuilde protestant vind je gelijkgestemden niet meer bij de plaatselijke jeugdvereniging. Je ontmoet elkaar tijdens events als de EO-jongerendag of op Hyves. De nieuwe media faciliteren nieuwe vormen van verbondenheid en zorgen voor nieuwe rituelen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Jij ziet jij ziet wat ik niet zie…en het is mij

Eric Berkers is techniekhistoricus. Hij vraagt zich af wat de invloed is van technologie op ons zelfbeeld. Een nieuwe aflevering in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Al zo’n 45 jaar kijk ik in de spiegel. Een van de oudste stukjes intieme technologie die ik ken. Niet voor een grasparkiet overigens, die waant zich met een spiegel in gezelschap. Voor mij is mijn zelfbeeld belangrijk voor mijn identiteit. Zó zien anderen mij, of beter: ik denk dat anderen mij zó zien. In ieder geval sinds het post-modernistische-boek-avant-la-lettre Iemand, Niemand, Honderdduizend (1936) van Luigi Pirandello weten we dat dat ‘zó’ vele gezichten kent. Mijn spiegelbeeld is voor mij de dichtst mogelijke benadering van wat de ander ziet. Plato en de grot, zoiets. Ik handel ernaar (toch weer eens naar de kapper) en het geeft, of ondermijnt, mijn zelfvertrouwen (de puist is nog groter dan gisteren).

Naast de spiegel gebruiken we meer technologie om informatie over ons lichaam te vergaren en daarop, al dan niet, actie te ondernemen.

De meetresultaten van de weegschaal en de koortsthermometer zijn ondubbelzinnig. Ook technologieën als Röntgenfotografie, elektrocardiografie en Positron Emission Tomography (PET) leveren beelden, cijfers en grafiekjes van onze gesteldheid. We gebruiken die gegevens voor preventieve doeleinden en voor het stellen van diagnoses. Mooie staaltjes van vooruitgang. Er worden levens mee gered. Maar hun impact gaat verder.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Mijn intieme relatie met het briefje op de koelkast

Jelle van Dijk is docent interactie-ontwerp en gebruiksgericht ontwerpen. Hij vindt dat wij onze technologie zijn, zegt hij in deze nieuwe bijdrage in de serie Intieme Technologie van het Rathenau Instituut.

Intieme technologie? Niets zo intiem als de technologie die zo nauw met je verbonden is dat hij onderdeel van jezelf is geworden. Andy Clark, filosoof, schreef een paar jaar geleden het boek “Natural Born Cyborgs”. Daarin legt hij uit dat wij door- en door verbonden en verweven zijn met de technologie die ons omringt. Zo zeer zelfs, dat je zou kunnen zeggen dat die technologie een onlosmakelijk onderdeel van ons bestaan uitmaakt.

De cyborg is een bekend science-fiction archetype: half mens, half robot. Zo eentje met een robotarm en op zijn ene oog een camera met loshangende draadjes en een rood ledje: Arnold Schwarzenegger in zijn beste jaren. Maar Andy heeft het niet over Arnold, als hij zegt dat wij van geboorte al cyborgs zijn. Hij heeft het met name over de mens als een maker en gebruiker van zijn omgeving. En dan op zo’n manier, dat die omgeving onderdeel van ons is geworden.

Om te begrijpen waarom Clark in ons de cyborg ziet, moeten we eerst wat weten over het brein. et gekke is namelijk dat we in de afgelopen zesduizend jaar wel een hoop slimmer zijn geworden, maar dat onze hersenen op zich niet wezenlijk zijn veranderd. Onze biologische evolutie heeft gewoon nog geen grote stappen kunnen maken. Hoe kan het dan dat we tegenwoordig in maatpakken tijdens de CEO-meeting onze kinderen zitten te Whats-appen, terwijl we ooit met datzelfde brein onze vrouwen aan de haren de grot in sleurden? (Of die vrouwen de mannen, daar wil ik afwezen). Wat is er in die tijd gebeurd met ons?

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende