Nieuwe technologiën brengen nieuwe risico’s met zich mee. We worden dus niet minder kwetsbaar, maar anders kwetsbaar, betoogt filosoof Mark Coeckelbergh. Dat is geen reden om op te houden met wetenschap en het ontwikkelen van techniek. Wel is ethische en politieke reflectie gewenst. Mensen hebben altijd pogingen gedaan om met wetenschap en techniek risico’s te verminderen en zich minder kwetsbaar te maken. Om ons te beschermen hebben we huizen gebouwd en wapens ontwikkeld. Om minder afhankelijk te zijn van jagen en verzamelen zijn we met landbouw begonnen. Nieuwe manieren om ons voedsel te bereiden bleken veiliger te zijn. We zijn gaan sparen en hebben verzekeringen ontwikkeld om ons in te dekken tegen risico’s. Met de geneeskunde proberen we ons minder kwetsbaar te maken voor ziektes. Onze auto’s proberen we niet alleen zuiniger, maar ook steeds veiliger te maken. Onze materiële cultuur is erop gericht om de kwetsbaarheid van het menselijke bestaan te verminderen. In mijn recente boek Human Being @ Risk beargumenteer ik echter dat deze pogingen nooit helemaal slagen omdat ze telkens opnieuw nieuwe kwetsbaarheden creëren. De contingenties van de jacht zijn vervangen door de wisselvalligheden waarvan de landbouw afhankelijk is. Nieuwe voedingspatronen brengen nieuwe (welvaarts)ziektes met zich mee. Nieuwe wapens brengen ook weer nieuwe antiwapens voort, waardoor een wedloop ontstaat die tot nieuwe risico’s leidt. Financiële systemen zijn ook bijzonder kwetsbaar: er blijkt weinig nodig te zijn om het vertrouwen waarop deze systemen zijn gebouwd te laten instorten, en hedendaagse financiële transacties zijn volledig afhankelijk van altijd kwetsbare computersystemen en netwerken. Antibiotica brengt met zich mee dat bacteriën er resistent tegen worden. Auto’s krijgen wel meer veiligheidsvoorzieningen, maar nodigen ook weer uit tot sneller rijden.
Met een beetje hulp van buitenaf weliswaar. Door een kleine hoeveelheid staalwol vezels toe te voegen aan het asfalt, kan met behulp van een fors uitgevallen inductiekookplaat het asfalt hersteld worden. Resultaat: langere levensduur van de weg en flink lagere onderhoudskosten.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
OPINIE - In de publieke opinie lijkt ‘bezuinigen’ haast wel synoniem geworden voor economie. Dat komt doordat er te veel alfa’s en gamma’s in de politiek en journalistiek rondlopen, en we te weinig oog hebben voor de nerds.
Het was Frits Wester die mij tijdens de verkiezingen hoog in de gordijnen joeg door tijdens een verkiezingsdebat ongeveer de volgende uitspraak te doen: ‘We gaan het hebben over de economie…de bezuinigingen.’ Mijn eerste reactie daarop was: ‘Economie gaat niet over bezuinigen, het gaat over geld verdienen.’ Nu weet ik wel dat economie feitelijk gaat over hoe wij voorzien in onze behoeften met de beperkte schaarse middelen die ons ter beschikking staan, dus die primaire reactie was misschien wat plat. Maar dat is hier niet de kwestie.
Waar het om gaat is dat de kongsi van politici en journalisten die elkaar zogenaamd zo kritisch benaderen eerst welvaart hebben verengd tot economisch en financieel beleid, en dat hebben verengd tot boekhouden, en binnen dat kader alleen maar praten over hoe we moeten bezuinigen. Over hoe we als BV Nederland onze economie moeten laten groeien, over hoe en waar we ons geld moeten verdienen, hoe we producten met toegevoegde waarde moeten produceren, banen kunnen creëren, de export moeten bevorderen en verder alles stimuleren wat de basis zou kunnen zijn voor onze welvaart (en we bijvoorbeeld juist misschien wel meer meer belastingen zouden kunnen heffen) is het ijzingwekkend stil.
ANALYSE - Kan de overheid eigenlijk wel vernieuwen? Heeft de overheid daar een taak in? Het zijn klassieke vragen die op gezette tijden de kop opsteken. Nu is de politieke voedingsbodem aanwezig. De huidige coalitiepartners vonden elkaar door een apolitieke ruil van standpunten, maar merken dat zulks niet werkt. Zij zouden moeten investeren in innovatie.
Binnen departementen heb je Directoraten Generaal, die zich met het begrip ’innovatie’ sieren. En daarbinnen nog weer een Directie Innovatie en Kennis. Als je daar werkt, moet je wel de innovatiefste smart ass van Nederland zijn: iemand die de smaak van een ijsje kan raden door er op te gaan zitten.
Genoeg gespot nu. Innoveren betekent nadenken, slim werken, hindernissen analyseren, valkuilen vermijden, scherpe procedures voor introductie en doorleiding naar de markt, strategisch handelen. Dat doen we soms. Maar de slimme lezers raden het al: we vinden het buskruit, het wiel en het zwarte garen steeds opnieuw uit.
Ik was medewerker experimentenbeleid bij VROM toen Heerma daar staatssecretaris was (1987-93). Wat heb ik daarvan geleerd over innovatiebeleid bij de overheid?
Geld en afstand
Moesten experimenten extra geld hebben? Neen. Dat leidt tot subsidie-georiënteerd gedrag en het ondermijnt inhoudelijke inspiratie. Professionals weten zelf goed wat beter kan. Die kennis moet ruimte hebben, met lof, bekendheid en pret, niet met geld. Balkenende wist dit niet. Zijn Innovatieplatform mislukte omdat het een strijdtoneel werd voor budgetten en belangen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
NIEUWS - Zo sterk als staal, slechts de helft van het gewicht en bijna klaar voor productie. Ingenieur jim Kor is het brein achter de Urbee, een auto die voor een groot gedeelte gefabriceerd wordt met behulp van 3-D print technologie.
COLUMN - Onze apparaten zullen steeds menselijker worden door innovatie van sensoren die zintuiglijke ervaringen op afstand kunnen overbrengen. Dat is mooi, maar er is ook een keerzijde.
Binnen vijf jaar kunnen onze spullen zien, horen, voelen, ruiken en proeven, voorspelde IBM. Allerlei ‘zintuigen’ voor computers worden al ontworpen en getest op de ontwikkelafdelingen van het bedrijf.
Ik schrok ervan. Straks kan ik niet eens meer schelden op mijn computer wanneer-ie kuren vertoont. Voor je het weet kwets ik zijn binaire gevoelens, waarna het ding natuurlijk helemáál geen zin meer heeft zich voor mijn karretje te laten spannen. En zal mijn laptop dan binnenkort óók al gaan klagen over sigarettenrook en stinkende asbakken, of zelfs recht op een rookvrije omgeving eisen?
Gelukkig bleek IBM vooral te doelen op sensoren die zintuiglijke ervaringen op afstand aan mensen kunnen overbrengen. Vooral op het tactiele vlak wordt veel ontwikkeld. Het keurige voorbeeld waarmee IBM kwam aanzetten, was dat we binnen een paar jaar via de computer kunnen voelen aan de stofjes van kleding die in webwinkels wordt aangeboden. Maar als zo’n techniek eenmaal is geïntroduceerd, voorzie ik eerlijk gezegd vooral elders booming businesss, namelijk in de digitale dating- en seksindustrie.
Daarnaast ontwerpt IBM Research computers die de samenstelling van lucht, klanken, beelden, voedsel of geuren analyseren. Dat was minder groot nieuws: dat doen researchbedrijven overal ter wereld allang, er is al heel wat op die markt te koop. Vooral auto’s worden met steeds meer sensoren uitgerust. Een alcoholslot op een auto is al heel normaal. Hij werkt als een mechanische politieagent: je moet blazen voordat hij kan rijden, en zit er alcohol in je adem, dan verdomt de auto het simpelweg om te starten.
ANALYSE - Het Finse Angry Birds is wereldwijd een kaskraker geworden. Allang niet meer slechts een spelletje op de smartphone, maar een merk dat door kinderen en volwassenen omarmd wordt. Is Angry Birds daarmee een voorbeeld voor innovatie, vraagt Melanie Peters zich af.
Vorige week hoorde ik het verhaal van Angry Birds. De trots van de Helsinki-regio als het gaat om innovatie. Het was op een conferentie over de rol van interactie met publiek en draagvlak voor innovatie, met hoop op economische groei voor de Europese regio’s.
Serieus? Ja, het spel Angry Birds is een voorbeeld. Het veroverde de wereld. Ze spreken in Helsinki niet eens meer van incubators. Tijd om te incuberen is er niet. Binnen 35 dagen was het spel al 50 miljoen keer gedownload. In de Wired van september stond Helsinki met 10 van dit soort voorbeelden in de top 100 vanEurope’s hottest startups 2012.
Volgens de autoriteiten was het verstandig lokaal beleid waardoor dit tot stand kon komen: het opvatten van innovatie als een proces van cocreatie. Als Harvard en de gemeente Cambridge het Facebook niet zo moeilijk hadden gemaakt, hadden ze vast nog in Massachusetts gezeten, in plaats van naar Californië te verhuizen.
Hoeveel geld er verdiend is met Angry Birds vertelt het verhaal niet. Wel dat het nu veel meer is dan een spel, het is een brand geworden. Aan alle t-shirtjes, broodtrommeltjes, knuffels en snoepjes van Angry Birds wordt meer verdiend dan aan het spelletje. De brouwerij die Angry Birds-cola op de markt bracht verdient nu meer aan cola dan aan bier. So what’s the innovation? De software van het spelletje, bedacht door slimme programmeurs of het vermarkten van de poppetjes?
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
NIEUWS - Nu worden zonnecellen nog gemaakt van silicium, maar wetenschappers van Stanford University zijn er voor het eerst in geslaagd om een zonnecel volledig van koolstof te maken. In potentie kan deze doorbraak er voor zorgen dat de productiekosten van zonnecellen flink omlaag gaan.
INNOVATIE – Een boot die van vorm kan veranderen en zo optimale trekkracht heeft om bijvoorbeeld olievervuiling op te ruimen. FILMPJE!