In tweede lezing

van Prof.Dr. Joop van den Berg. Grondwetsvoorstellen moeten een ingewikkelde en langdurige procedure van besluitvorming ondergaan. Dat is niet voor niets het geval. Uitgangspunt is dat bepalingen in de Grondwet resistent dienen te zijn tegen plotseling opkomende en tijdgebonden politieke opwellingen. Constitutionele instituties zijn te kostbaar om in een vloek en een zucht te veranderen. Op zulke instituties kan men maar beter zuinig zijn. Vandaar de procedure die voorziet in een ‘eerste lezing’ waarin een wijzigingsvoorstel in Tweede en Eerste Kamer wordt behandeld. Voor aanneming is een gewone meerderheid in beide Kamers voldoende. Daarna dient de Tweede Kamer te worden ontbonden, zodat de kiezer zich kan uitspreken over het wijzigingsvoorstel. Daarna komt het opnieuw in behandeling en dan is een meerderheid van twee derden van de aanwezige leden van beide Kamers nodig, wil het voorstel daadwerkelijk leiden tot verandering van de Grondwet. Er is alleen iets vreemds aan de hand. Van de hiervoor genoemde Kamerontbinding merkt geen mens iets. Er wordt met ontbinding immers gewacht tot de gewone verkiezingsdag in aantocht is, zodat de Tweede Kamer niet apart voor een grondwetswijziging hoeft te worden ontbonden.

Door: Foto: cc Wikimedia Commons Grondwet 1814
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een nieuwe grondwet als antwoord op de crisis

, door

foto van de auteur

Op 1 augustus j.l. kreeg het IJslandse parlement (Althingi) het c0ncept voor een nieuwe grondwet. Dit concept is tot stand gekomen na een brede en open consultatie van de IJslandse bevolking. De commissie die het eindresultaat heeft aangeboden maakte gebruik van alle moderne media zoals Facebook en Twitter. Ze deed haar werk in alle openheid. Iedereen kon alle vergaderingen via de website volgen en er is ook in ruime mate gebruik gemaakt van de mogelijkheid om zelf voorstellen of tegenvoorstellen in te dienen. In media wordt dan ook wel gesproken van de eerste grondwet die via ‘crowdsourcing’ tot stand is gekomen.  IJsland loopt wat betreft de inzet van nieuwe media toch al voorop.  Een nieuwe mediawet die in behandeling is bij het parlement bevat vergaande garanties voor openbaarheid van bestuur, persvrijheid en uitingsvrijheid. Het land is niet voor niets door Wikileaks als uitvalsbasis gekozen. Het behoeft ook geen verbazing dat in de concept-grondwet netneutraliteit expliciet is opgenomen. IJsland was tot 1944 een kolonie van Denemarken. Bij de onafhankelijkheid is de bestaande Deense grondwet grotendeels overgenomen. De wens om een nieuwe, eigen IJslandse grondwet te schrijven bestond al heel lang.  In het parlement kon men het er echter niet over eens worden. De financiële crisis waarin IJsland enkele jaren geleden terecht kwam bracht een massale beweging op gang die meer democratie en meer rechten voor het volk verlangde. Die druk vanuit de bevolking heeft nu geleid tot de nieuwe grondwet die na behandeling in het parlement voor een definitieve goedkeuring zal worden voorgelegd aan de bevolking in een referendum.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doe het veilig met NordVPN

Mededeling

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wetten toetsen aan de Grondwet

, door
De Ridderzaal op het Binnenhof (Foto: Flickr/Jackie Kever)

Een Grondwet is bedoeld om basisrechten en -eisen aan te geven waaraan de overige wetten moeten voldoen. Stel bijvoorbeeld dat een nieuwe wet discrimineert, dan kan een burger deze wet door de rechter ongeldig laten verklaren. Zo heeft het in Nederland (als enige land in Europa) nooit gewerkt: nieuwe wetten mogen door rechters niet getoetst worden aan de Grondwet.

Dit levert vreemde situaties op omdat onze wetten wegens Europese verdragen indirect wél getoetst kunnen worden. Zo bleek de door de IND gehanteerde regel dat asielzoekers zelf moeten bewijzen dat ze bij uitzetting gevaar lopen in strijd is met de Europese Rechten van de Mens.

Aan deze situatie komt nu mogelijk een eind. Femke Halsema heeft een voorstel tot Grondwetswijziging ingediend die met de krapst mogelijke meerderheid door de Eerste Kamer is geloodst. Een van de consequenties – merkte Halsema gister fijntjes op in een vraaggesprek – is dat het onmogelijk wordt om wetten in te voeren die uitgebreid censureren, zoals het verbieden van de Koran.

De weg voor het voorstel is nog lang, daar het voorstel in een tweede stemronde in zowel Eerste als Tweede Kamer een tweederde meerderheid moet halen. Dat is allerminst zeker, want de partijlijnen wijzigden zich de afgelopen jaren vaak. Zo adviseerde het Kabinet ditmaal de Eerste Kamer om tegen te stemmen, terwijl vier jaar geleden het advies omgekeerd was.