U wordt gezien (1): Panoptische surveillance

Surveillance is in zijn meest basale vorm het systematisch waarnemen en vastleggen van de aanwezigheid of het gedrag van iemand. Het roept al snel associaties op van camerabewaking, of van agent bromsnor die de lokale hangjongeren in de smiezen houdt. Maar er zit zo veel meer in. We kunnen in totaal vijf vormen van surveillance onderscheiden: panoptische surveillance, dataveillance, synoptische surveillance, sousveillance en zelfveillance. Vandaag panoptische surveillance. Een bekend voorbeeld van panoptische surveillance is George Orwell's dystopie 1984. Alle partijleden ? het ontwikkelde deel van de bevolking ? staan onder continu toezicht van het 'telescherm'. Controleurs kunnen op afstand ongezien en op ieder moment meekijken wat iemand doet in huis of kantoor, op straat of in bad, in de kantine of het buurthuis. Onduidelijk is echter of ze dat ook doen. Winston Smith, de antiheld van het boek, beschrijft de onzekerheid die het continue toezicht met zich meebrengt: "It was terribly dangerous to let your thoughts wander when you were in any public place or within range of a telescreen. The smallest thing could give you away. A nervous tic or an unconscious look of anxiety, a habit of muttering to yourself ? anything that carried with it the suggestion of abnormality, of having something to hide. In any case, to wear an improper expression on your face (to look incredulous when a victory was announced, for example) was in itself a punishable offence. There was even a word for it in Newspeak: facecrime, it was called." Het zijn dit soort indrukwekkende en griezelige beelden die de idee van Big Brother in ons collectief bewustzijn heeft geklonken.

Closing Time | Disconnexion

Wat mij betreft het leukste nummer van dit jaar tot nu toe, de Franse band, of zullen we het cabaret noemen, La Femme met Disconnexion.

We zien een interview-achtige setting in een soort nachtclub waarin een coltrui- ribcolbert dragende filosoof, Sacha Michel Zarev, die zo te zien losjes is gemodelleerd naar Michel Foucault, al pijp rokend zijn wijsheden en inzichten verkondigt aan de Gitanes en Gauloises rokende groupies – of verbeeldt hij het zich alleen maar?

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De Slinger van Foucault is jarig

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De slinger van Foucault (Foto: Flickr/sylvar)

Wat wetenschappers eigenlijk zouden moeten doen, wordt mooi uitgelegd door Chemie-Nobelprijswinnaar Kary Mullis in een intrigerend TED praatje. Al zittend bespreekt hij de vlucht die de wetenschap heeft genomen na de ontdekking van het Experiment in de zeventiende eeuw. Voor die tijd klooiden de theologen en alchemisten maar wat aan, maar dankzij de ‘ontdekking’ van het wetenschappelijk experiment konden systematisch claims en vermoedens worden aangetoond of verworpen. Dat gold ook voor zaken die men allang wist, zoals het roteren van de aarde.

Dat de aarde rond was ‘wist’ men al eeuwen. Het is een fabeltje dat de hele wereld voor de tijd van Columbus dacht dat de aarde plat was. Al sinds Pythagoras heerste bij de intellectuele elites en zeevaarders het idee dat de aarde een bol was. Dat de aarde dan zou draaien was ook al wat langer getheoretiseerd in bijvoorbeeld het Copernicaanse wereldbeeld. Maar echt aangetoond was de rotatie van de aarde nog nooit. Het is ook niet zo makkelijk, en het gebeurde daarom ook pas vandaag 158 jaar geleden op 7 januari 1851 (ok, het kan ook 6 of 8 januari geweest zijn).

Voor die tijd waren er ook pogingen gedaan om door middel van experimentatie de rotatie aan te tonen en te meten. Men wierp voorwerpen van grote hoogtes naar beneden en probeerde aan de hand van de verplaatsing van de landingsplek ten opzichte van het loslaatpunt de rotatie te meten. Op zich een goed idee, maar het gezochte was te zeer verdoezeld door de te kleine hoogte en de vele verstorende factoren.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.