Van piramidespelletjes naar sociaal financieel systeem

Welke spelletjes zijn er gespeeld in de hoogste torens van de bancaire sector? Een gesprek met Dirk Bezemer over zelfveroorzaakte zeepbellen en een nieuw sociaal financieel systeem. Hij was één van de belangrijkste beleggers op Wall Street en zit nu een straf uit van 150 jaar wegens fraude. Bernie Madoff moet flink boeten voor zijn financiële misdaden en blijft volhouden dat hij niet alleen handelde. Zijn partners in crime, de grote Amerikaanse banken, wisten ervan en deden vrolijk mee, zei hij deze week in een interview met The Wall Street Journal. 'Die spelletjes van toen hebben zich ook al eerder afgespeeld,' vertelt Dirk Bezemer mij. Bezemer doet onderzoek naar de rol van de financiële sector in de economie en hij volgt de bancaire sector op de voet. In de jaren ’90 verdiepte hij zich in Oost-Europese landen die de overstap maakten van een communistische centraal geplande economie naar een markteconomie. Het was de tijd van deregulering van de financiële markten. Het kleine land Albanië bleek het beste jongetje van de klas. Ze deed alles volgens het IMF-boekje: minder regels op de financiële markten, kleinere overheid, je meer open stellen voor handel. En met succes: de economie groeide als kool. Totdat in 1996 de Albanese economie onverwacht volledig instortte, met alle gevolgen van dien: paniek in de samenleving en stromen vluchtelingen. Volgens velen kon dat gebeuren doordat het kleine land het (toch) niet helemaal goed had begrepen. Maar daar nam Bezemer geen genoegen mee en hij zocht uit wat er echt mis was gegaan. Ruim tien jaar later gebeurde in de westerse wereld wat eerder op kleine schaal in Oost-Europa gebeurde. Ik spreek met Bezemer over wat er in beide gevallen misging en hoe het in de toekomst voorkomen kan worden.

Door: Foto: Benjamin Dumas (cc)
Quote du Jour

Quote du Jour | Lords of Finance

, door

In his Pulitzer-Prize-winning book, Lords of Finance, the economist Liaquat Ahamad tells the story of how four central bankers, driven by staunch adherence to the gold standard, “broke the world” and triggered the Great Depression. Today’s central bankers largely share a new conventional wisdom – about the benefits of loose monetary policy. Are monetary policymakers poised to break the world again?

Alexander Friedman schetst hoe financiële markten wereldwijd haarscheuren vertonen: levensverzekeraars en pensioenfondsen hebben grote moeite om aan de benodigde revenuen te komen, en gaan daardoor noodgedwongen steeds risicovollere beleggingen aan.

Foto: Bullion Vault (cc)

Financieel systeem is sprookje

, door

INTERVIEW - Consumenten hebben vertrouwen in een geldsysteem waarvan ze niet eens snappen hoe het werkt, zegt journalist en ondernemer Willem Middelkoop. Tijd voor een nieuw financieel systeem.

Het kantoor van journalist en ondernemer Willem Middelkoop (50) ligt in een dorp waar in elk geval nog genoeg geld aanwezig is: Aerdenhout, vlakbij Haarlem. Zijn bedrijf, de Commodity Discovery Fund, zit in een idyllisch pand uit de zestiende eeuw met houten balken en hoge plafonds. De schrijver van ‘Goud en het geheim van geld’ zit zelf duidelijk in de goud-business. Aan de muur hangt een kunstwerk van Ruud de Wild met de tekst ‘Where there’s gold’. En goudklompjes functioneren als deurstops.

Willem klapt gelijk aan het begin van het interview zijn laptop open en houdt af en toe de koersen in de gaten. Althans, daar ga ik vanuit. Misschien is het wel Facebook: ‘Net goud gekocht. Vind ik leuk.’

De bonus van Sjoerd van Keulen is een mediahype. Maar is dat wel het belangrijke nieuws waarover we moeten lezen als we de crisis willen begrijpen?

‘De bonussen waar je over leest zijn excessen. Wat iedereen altijd vergeet te vragen is: ‘Waar komt het geld van die bonussen eigenlijk vandaan?’ Dat is veel interessanter. Waarom kunnen banken zo veel geld uitkeren en waarom kunnen andere bedrijven dat niet? Dan kom je bij het hart van het financiële systeem: hoe geld wordt gecreëerd bijvoorbeeld.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Afschrijvingen | Financieel analfabetisme

, door

COLUMN - Het SNS-debacle maakt pijnlijk duidelijk dat maar weinig mensen wat van financiën snappen.

Waarschijnlijk zullen de houders van ‘achtergestelde obligaties’ gewoon mee moeten betalen aan de oplossing voor het SNS Reaal-debacle. Dat zou betekenen dat 2500 particulieren een deel van hun vermogen zullen verliezen. ‘Achtergesteld’ betekent dat je als laatste aan de beurt bent om je geld terug te krijgen, een risico waar je een hogere rente voor krijgt. Maar nu beweren de beteuterde geldschieters dat ze niet op de hoogte waren van dit risico en dat ze verkeerd zijn voorgelicht. Het is tekenend: consumenten weten te weinig van geld om met goed fatsoen losgelaten te kunnen worden op de financiële markt.

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar ‘financiële geletterdheid’. Er zijn naar schatting 2,5 miljoen Nederlanders die je financieel laconiek, of zelfs financieel analfabeet kunt noemen. Maarten van Rooij liet bijvoorbeeld zien dat de gemiddelde Nederlander zodra het over obligaties, aandelen en risico gaat het spoor eigenlijk bijster is – met grote consequenties van dien: verkeerde beslissingen, te hoge premies, te weinig vermogensopbouw, schuldproblematiek.

Gaan we de oceaan over dan wordt het plaatje nog grimmiger. Annamaria Lusardi van het Amerikaanse Financial Literacy Center ontdekte dat bijna tweederde van de Amerikanen niet kan rekenen met rente, en, bijvoorbeeld, niet begrijpt dat een creditcardschuld niet afneemt als je alleen de rente betaalt. Veel Amerikanen snappen niet wat voor hypotheek of pensioen ze hebben. En het wrange is: Amerikanen weten niet eens dat ze zo weinig weten. De gemiddelde Amerikaan geeft zichzelf een vijf voor financiële kennis op een schaal van één tot zeven.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Waan van de dag

De vlo op de olifant

, door

Op 6 Mei 2010 ging het gruwelijk mis. In ongeveer 36 minuten gingen de markten onderuit in de VS en kortstondig verdampte meer dan een half biljoen dollar aan beurswaarde. Verlies dat overigens in de loop van die dag vrijwel helemaal weer werd goedgemaakt.

Bijna vijf jaar later is de schuldige gevonden. Zegt men. Een keurig nette man die in de twee-onder-een-kap van zijn ouders in het westen van Londen een venijnige handelsactie in gang zette.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Spaaroverschot zal rente laag houden

, door

Een bijdrage van Heleen Mees, overgenomen van Me Judice.

De verwachting van het Internationaal Monetair Fonds is dat de wereldwijde spaarquote de komende jaren zal toenemen. Vooral de besparingen van opkomende economieën als China zullen disproportioneel worden geïnvesteerd in obligaties in plaats van risicokapitaal. Dit zal een drukkende invloed hebben op de rente op staatsobligaties, stelt Heleen Mees.

Na de sluiting van de financiële markten afgelopen vrijdag, kondigde kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) aan dat het de beoordeling van de Verenigde Staten met een stap verlaagde naar AA+. Volgens de kredietbeoordelaar was het akkoord dat het Amerikaanse Congres eerder die week had gesloten over de verhoging van het kredietplafond ontoereikend om de Amerikaanse overheidsfinanciën op middellange termijn te stabiliseren. De andere grote kredietbeoordelaar Moody’s had eerder al aangegeven dat de AAA status voor de Amerikaanse soeverein te zullen handhaven, zij het met een negatief advies.

Terwijl de dollar flink in waarde daalde toen het Congres er een week eerder niet in leek te slagen om een akkoord over de verhoging van het schuldenplafond te bereiken, gebeurde dat niet met Amerikaanse staatsobligaties, de zogenoemde Treasuries. Iedere stijging van rente op kortlopende obligaties werd (meer dan) gecompenseerd door een daling van de rente op obligaties met een langere looptijd. In de eurozone zie je iets vergelijkbaars: een stijging van de rente in landen als Spanje en Italië leidt tot een daling van de rente in landen als Duitsland en Nederland.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Fuck de beurs

, door

Hemeltergend, de manier waarop zo ongeveer alle media de beurzen blijven gebruiken als graadmeter van economisch succes. Ze laten zich vooral de laatste dagen enorm meeslepen door de hypernerveuze beurzen en doen verslag van iedere scheet, zonder te vragen wat al die stijgingen en dalingen werkelijk te betekenen hebben.

De op- en neergang van beurzen geven een goed beeld van het sentiment van handelaren, speculanten en institutionele beleggers, bijvoorbeeld pensioenfondsen. Ze tonen hoe investeerders de toekomst inschatten (rooskleurig of niet). Maar als je het reduceert tot waar het op neerkomt, geven die investeerders vooral een thumbs up of down op de vraag of er geld verdiend gaat worden door de beursgenoteerde bedrijven. We moeten daarom niet naar ‘de markten’ kijken als we de toestand van een economie of voorgenomen overheidsbeleid willen beoordelen. Niet de juiste scheidsrechter.

Daar komt nog bij dat beurskoersen gekaapt kunnen worden door de jongens van het snelle geld of door computers op zoek naar winst. Dat doet de representatieve waarde van beurzen voor de economie als geheel verder kelderen.

De Volkskrant opende vanochtend met het enorme bedrag dat in twee weken op de beurzen was vervlogen (5 biljoen). Los van het feit dat ik niets met zo’n getal kan, is de suggestie dat er iets verschrikkelijks is gebeurd. Is dat ook zo? Een deel van dat verdwenen geld maakt sowieso deel uit van een onthechte speculanteneconomie die weinig van doen heeft met het dagelijks leven, met de bakker op de hoek. Was dat geld er om te beginnen wel echt? Wat voegen de beurzen en investeringsbanken eigenlijk toe aan de economie?

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Waan van de dag

Schuldencrisis

, door

Wat velen van het weekend al voorspelden, is zich alsnog aan het voltrekken. Nadat de VS door z’n schuldenplafond heenbreekt en z’n triple-A status verliest (“ze hadden een tien en ze hebben een negen”, aldus hoogleraar fiscale economie en oud-minister Willem Vermeend), krijgen ook de Europese beurzen harde klappen te verduren, bovenop de bestaande Eurocrisis

Is dit het begin van een langdurige depressie en het einde van het kapitalisme? “De beurzen crashten wel eens harder”, schrijft Nu.nl. “Dit is de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog en het had de ergste crisis sinds de Eerste Wereldoorlog kunnen zijn, als politici en bestuurders geen belangrijke beslissingen zouden hebben genomen”,

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Pas op voor de kredietbeoordelaars

, door
[qvdd] We staan voor grote problemen als we bedenken hoe het democratisch bestuur van Europa kan worden ondermijnd door de steeds zwaarder wegende rol van financiële instellingen en kredietbeoordelaars, die hun macht nu vrijelijk kunnen uitoefenen over delen van het Europese politieke landschap.

Dit schrijft econoom en Nobelprijswinnaar Amartya Sen in The Guardian onder de titel “It isn’t just the euro. Europe’s democracy itself is at stake.”(vertaling PressEurope) . Hij waarschuwt voor de rol van de kredietbeoordelaars:

De diagnose van de economische problemen door de kredietbeoordelaars is niet de stem van de waarheid die zij pretenderen te vertegenwoordigen. Het is de moeite waard in herinnering te brengen dat de staat van dienst van de kredietbeoordelaars bij het analyseren van financiële instellingen en bedrijven voorafgaand aan de kredietcrisis van 2008 zó slecht was, dat het Amerikaanse Congres serieus heeft overwogen ze te vervolgen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het financiële stelsel

, door

De rust in de economie is nog steeds niet terug en de discussies over de rol van de financiële instellingen en eventueel te nemen maatregelen loopt nog steeds. Voor de mensen die dat volgen, heb ik hier wat aardig leesvoer. Het weblog van Harvard Business Review heeft namelijk wat mensen hun licht laten schijnen op de materie afgelopen zomer. En dat leverde aardig wat voer op voor de gaande discussie.
Ik haal er een paar uit als smaakmakers.

Een van de stevige stukken contra de huidige staat van de financiële “dienstverlening” stelt vrij hard dat het eigenlijk geen gezonde economische activiteit is. Een gezonde economische activiteit streeft namelijk naar het vergroten van de efficiëntie. De financiële markt streeft, volgens deze auteur, echter naar het exploiteren van inefficiëntie. En dat is schadelijk voor het publieke belang van de laatste 20 jaar.

Een andere auteur probeert hele eenvoudige basisregels op te zetten voor wat een gezonde financiële sector zou moeten doen:
1. Financial innovation should have the potential to help create lasting economic value for those who use it: financial institutions, non-financial companies, and investors.
2. Financial innovation should be conducive to sustaining and enhancing economic dynamism.
Dit klinkt fraai, maar het gaat nauwelijks in op de lange termijn effecten (cq afrekening) van het volgen van deze regels.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende