De foute casting van Europa als eliteproject

Europa is geen eliteproject, vindt Godelieve van Heteren. Toen het Montesquieu Instituut me onlangs vroeg of ik iets wilde schrijven over de vraag of Europa een eliteproject is, heb ik sterk geaarzeld. Want eerlijk gezegd vind ik het een kansloze vraag.  Natuurlijk: ik snap wat er gewenst wordt. We zouden weer eens flink kunnen uithalen naar Brusselse technocraten die niet zouden snappen hoe de wereld draait. Of de kachel kunnen aanmaken met politici in Brussel die nog erger dan hun nationale soortgenoten slechts hun zakken zouden vullen. Maar ik heb me jaren verzet tegen dat reductionistische ‘Europa als Project’-jargon. Wanneer is dat toch begonnen? Dat Europa-ontwikkelingen werden gereduceerd tot een ‘project’? Of erger nog: werden ‘gecast’ als iets van louter ‘elites’? We zijn ergens in de afgelopen jaren met elkaar over Europa gaan praten als in een holle buis: elkaar als kip-zonder-kop gaan napraten in een taal die geen recht doet aan wat Europa is en een enorme verschraling aanbrengt in de beschrijvingen van wat zich allemaal afspeelt in dit deel van de wereld. Die projecttaal doet meer kwaad dan goed. Ze reduceert Europa tot Brusselse instituties. Ze is weinig vitaal, brengt geen aansprekende verhalen voort, laat staan mobiliserende visies om er met elkaar iets van te maken.

Door: Foto: Biblioteca Nacional de España (cc)
Foto: Kort - illustratie Sargasso

KORT | NRC herstelt contact met de gewone man vanuit grachtengordel

, door

ANALYSE - Onlangs kreeg de NOS er weer van langs, over haar zoveelste poging bij de belevingswereld van de gewone man aan te sluiten. Een item over Petraeus werd gemengd met beelden van James Bond. NRC-columnist Heijne: ‘Dat is het nieuwe nieuwsmaken: feiten reduceren tot gevoel.’ Toevallig gelezen, Hans Nijenhuis, adjunct van datzelfde NRC?

In de verhuisspecial legt Nijenhuis uit waarom de krant vanuit het hart van de grachtengordel gemaakt gaat worden. Na de Fortuynjaren werd het ‘elitaire’ NRC weleens verweten onderdeel van de macht, van de kaasstolp, te zijn – ’ten onrechte’. Hij stelde zich de vraag: ‘Zouden we een ontmoetingsplaats kunnen creëren voor lezers en krant? Kunnen we, om met aandeelhouder Peter Visser te spreken, de redactie ‘aanraakbaar’ maken?’ Dat betekende een gebouw met publieke begane grond, met restaurant en café. Amsterdam bood die mogelijkheid. Daar wordt de krant gereduceerd tot voelbare journalisten.

Enkele dagen na de verhuisspecial waarin Nijenhuis dit uitlegt, lezen we in een nieuwsartikel een andere reden. ‘Amsterdam is van oudsher de mediastad. Het is de krantenstad – bijna alle landelijke dagbladen zitter hier – maar ook de filmstad, de boekenstad, de reclamestad.’

Zeg het maar gewoon Nijenhuis: Amsterdam is de stad van de elite. En daar wil je in dat NRC café graag mee over de gewone man praten.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du Jour

Quote du Jour | Meritocratie

, door

De kiezer kiest niet meer volgens zijn geloof, laat staan uit naam van ‘solidariteit’. Hij kiest voor zichzelf, dat wil zeggen, voor de partij van gelijkgestemden, van zijn opleidingsniveau. (DePers)

Marcel Hulspas betoogt in de gratis krant De Pers (voor iedereen bereikbaar) dat er in Nederland een onoverbrugbare kloof loopt tussen hoger en lager opgeleiden. Deze kloof is de verklaring voor de opkomst van Geert Wilders, niet de globalisering of sociaal-economische thema’s zijn de oorzaak zo meent Hulspas. Wie hoger opgeleid is stemt D66 en GL, wie lager opgeleid is stemt VVD en PVV. Alles ertussen in: CDA, PvdA of op ideologische basis: SP, CU verschrompelt onherroepelijk. Gemengde huwelijken tussen hoger en lager opgeleiden komen praktisch niet voor en daarmee valt Nederland -zelfs genetisch- uiteen in twee verschillende klassen zo kunnen we concluderen uit het betoog van Hulspas.

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-10-2022

Het economisch populisme van Barack Obama

, door

Terwijl de Republikeinen druk in de weer zijn met de voorverkiezingen heeft Barack Obama zijn campagne voor het presidentschap uitgerold. De motoren van Obama for America draaien warm. In de eerste uitingen van Obama valt op dat hij een populistische frame in zijn betoog verwerkt. Obama, de vertegenwoordiger van het volk, tegenover de economische elite. Mitt Romney, zijn aanstaande tegenstander in presidentsverkiezingen, is het stereotype van deze elite.

In eerste instantie klinkt het vreemd, Barack Obama en populisme? Er kleeft een negatieve bijsmaak aan het woord populisme waarmee we Obama niet zo snel associëren. Bovendien werd deze rol in de Amerikaanse politiek toch al vervuld door Tea Party champions als Sarah Palin?

Het economisch populisme is geëvolueerd uit het traditionele populisme, waarvan de tegenstelling tussen de machthebbers en het volk de kern van het politiek discours vormt. Het populisme van Obama berust op economische principes. Ten grondslag ligt het antagonisme tussen de rijke bovenklasse en de rest van Amerika. In het bijzonder spreekt Obama de hardwerkende middenklasse aan, die hij benoemt als de drijvende kracht achter de economie. Deze zet hij tegenover de bovenlaag van de samenleving die de dans ontspringt waar het gaat om de negatieve gevolgen van de huidige economische situatie. Regelgeving op het gebied van belastingen zou hen in de kaart spelen terwijl de middenklasse de eindjes aan elkaar knoopt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De demonisering van de arbeidersklasse

, door

I have already posted on Owen Jones’s Chavs: The Demonization of The Working Class (see here and here). Another good subtitle for this book could be “the not-so-hidden injuries of class” (to riff on Richard Sennett’s classic book). If Jones is not a sociologist, he should be one because his book is a perfect illustration of the sociological imagination with its focus on structure / history /power regarding the treatment of the working class.

If one expects an exotic description of the Chav culture, one will be disappointed. What Jones does is take this social phenomenon: the stigmatization of the working class by the political and media sphere (with their capacity to spread prejudice and stereotypes) and retraces the roots of that phenomenon, culturally, structurally and politically. He examines when the concept of Chavs as the target for so much social contempt emerged, who created it, who benefits from it and what are the real social consequences for the targets of such stigmatization.

For Owens, the roots of the stigmatization of the Chavs are to be found in Thatcherism. The policies implemented by Margaret Thatcher and pretty much every British administration have resulted in deliberately breaking the backs of the unions and destroying the industrial working class, thereby succeeding in deindustrializing Great Britain. As a result, and unsurprisingly, these policies left a lot of working class communities devastated with no job prospects, surviving on precarized and low-paying occupations and public benefits.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote van de dag: Opstand tegen de elite

, door

[qvdd]

[…] er [is] geen sprake meer […] van een elite zoals vroeger, namelijk: een homogene klasse die grotendeels samenvalt met de hogere standen. Vanaf eind jaren zestig in de vorige eeuw werd niet meer afkomst maar een diploma een ticket tot de macht. En aan de poten van de macht van deze meritocratische diploma-elite wordt nu gezaagd, zoals de generatie van ’68 de bijl zette in de regenteske gevestigde orde. De tweede ronde van een klassenstrijd is in volle gang, deze keer aangevoerd door rechtse populisten. En dat doet pijn.

Margreet Fogteloo en Xandra Schutte

De Groene Amsterdammer van deze week is geheel gewijd aan de opstand tegen de elite, het onderwerp dat wel denkend Nederland sinds Pim Fortuyn bezig houdt. Het fascinerend om te zien hoeveel verklaringen er zijn voor de veenbrand die maar niet geblust kan worden. Over Rotary en Old boys netwerken, kloven, kapitalisme en plutocraten – de nieuwe mondiale elite.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Elite weet geen antwoord op populisme’

, door

Volgens een TNS Nipo enquête in opdracht van de Volkskrant onder vierhonderd invloedrijke Nederlanders ‘heeft de elite geen antwoord op het populisme’. Wel ziet ruim driekwart van deze groep -die bestaat uit CEO’s, wetenschappers, topambtenaren, bankiers, (oud-)politici en cultuurpausen- de opkomst van het populisme als een groot probleem. Zo schaadt de beweging van Wilders de reputatie van Nederland in het buitenland. Maar een antwoord op dit gevaarlijke populisme heeft de elite niet, aldus de Volksrant.

Persoonlijk vind ik het gebruik van het woord ‘elite’ in de Nederlandse poldercontext nogal overdreven. Wilders creëert zelf maar al te graag het beeld van een onbereikbare kliek die de zaakjes onderling verdeelt. Maar wie naar de lijst Invloedrijkste Nederlanders kijkt (waaronder de enquête is gehouden) ziet ook genoeg mensen die gewoon met hard werken en een goed stel hersenen de top hebben bereikt. Daar komt bij dat tot nu toe niemand de oplossing voor de opkomst van het populisme heeft gevonden. Dat komt mijns inziens omdat het zo uitgekauwde causale verband met mogelijke oorzaken: immigratie, onveiligheid op straat en regenteske politiek in feite veel minder belangrijk is. Het merendeel van de PVV aanhang woont immers niet tussen de allochtonen, Nederland is geen onveilig land en de PVV fractie heeft zelf aangetoond dat iedereen ongeacht competentie en achtergrond mag meebesturen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Factoïdentyrannie

, door

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Vandaag is dat Miko Flohr over de de Nederlandse elite, de linkse kerk, Henk en Ingrid en de rol van feiten in het debat.

Rutte - progressieve elite? (Foto: Wikimedia Commons/Nick van Ormondt)

Het kan nu niet lang meer duren of de stemming zal veranderen. Het voordeel aan een rechts kabinet is dat je met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kan voorspellen dat er binnen een paar maanden door jan en alleman op gekankerd wordt dat het een lieve lust is. Dan blijft er dus domweg minder tijd over om te schelden op de ‘linkse kerk’ en de ‘progressieve elite’ – tenzij ze zelfs Mark Rutte daartoe gaan rekenen, maar dan weet je zeker dat er niet meer dan twee hersencellen aan het woord zijn. Maar dat zijn slechts tijdelijke symptomen. Een oprisping van Cohen en ze zullen weer als vanouds loos gaan. Wat veel interessanter is, is dat die ‘linkse elite’ de laatste tijd zelf in beweging komt. Iemand betoogt dat het met die elite eigenlijk wel ok is. Een ander vindt dat de linkse elite zichzelf veel te gemakkelijk tot linkse elite laat maken. Een derde gooit het op de retorica en spreekt van een door rechts ingezette ‘denicratie’. Allemaal relevante punten, en toch mis ik iets.

In de eerste plaats is de Nederlandse elite helemaal niet links en dat ook beslist nooit geweest, tenzij we vinden dat onze elite bestaat uit intellectuelen, schrijvers en kunstenaars, maar dan zouden we wel een behoorlijk machteloze en weinig invloedrijke elite bezitten. De Nederlandse elite zit in het bedrijfsleven, steunt of stemt CDA danwel VVD, en bemoeit zich eigenlijk niet zo publiekelijk met het maatschappelijke debat. Dat hebben ze ook helemaal niet nodig. Af en toe verschijnt er zo eens iemand bij Buitenhof, en dat is het dan weer. Intellectuelenpartijen als D66 en Groen Links (in Leiden (D66), Utrecht en Nijmegen (GL) de grootste!) spelen uiteindelijk toch vooral de rol van betweterige luis in de pels (gekozen burgemeester?). De PvdA heeft dan wel een paar keer aan het pluche mogen snuffelen, maar een echt sociaal stempel hebben ze nooit op Nederland kunnen (en, onder Kok, willen) drukken. Iedereen die moeite heeft met het functioneren van de Nederlandse overheid moet toch vooral naar twee partijen kijken: CDA en VVD. De linkse elite heeft het niet verknald, ze hebben nog nooit serieus wat in de melk te brokkelen gehad zonder verregaande rechtse invloed – “It’s them conservatives, stupid!”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Denicratie

, door

Ik beken, ook ik behoor tot de linkse elite (hoewel ik het liever progressieve elite noem).
Niemand valt van zijn stoel van verbazing waarschijnlijk. Maar het is wel belangrijk om die positie duidelijk in te nemen. Doordat ik tevens een hardwerkende Nederlander ben (een paradox volgens sommigen) kwam ik in eerste instantie niet toe aan een bijdrage in de discussie die over de linkse elite werd gestart en vervolgd op de Joop (zie ook Waan). Maar het kriebelde. Dus toch een punt van mijn kant.

Ik ga mee in de reactie die Kevin Levie geeft. Het feit dat je een kennisvoorsprong hebt, mag niet betekenen dat je je distantieert van anderen of jezelf boven de anderen verheven voelt. Overigens schiet Kevin nog wel even in zijn eigen voet door zichzelf meer verantwoordelijkheid toe te wijzen en zich daarmee dus toch in zekere zin boven anderen te plaatsen, maar goed.
Mijn pijnpunt gaat echter om het omgekeerde.

Moet ik het me als “linkse elite”, die met hard werken probeert met kennis van zaken de wereld een klein beetje beter te maken, me het laten welgevallen als “achterlijk”, “achterbaks” en “alleen voor de eigen groep zorgend” te worden weggezet, zonder dat dit overtuigend onderbouwd wordt? Moet ik het maar goed vinden de schuld te krijgen voor alles wat volgens “rechts” fout zit in deze maatschappij, zonder dat “links” ooit met een meerderheid dit land heeft kunnen besturen? Moet ik het normaal gaan vinden dat het werken met feiten ineens vies en verdacht is geworden, dat daarmee de hele verlichting (toch ook onderdeel van de Nederlandsche Cultuur en Traditie) maar in de Noordzee gedonderd wordt?
Moet ik dan stil toekijken hoe we richting een denicratie (samenvoeging van denigrerend en democratie) gaan i.t.t. een meritocratie?

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende