Marcus en wetenschapsfraude: De affaire-Obbink

Geïnspireerd door Sargasso’s volkscultuur-specialist Hans Overduin over de evangelist Marcus was ik begonnen u te vertellen over Eerste-Eeuwse Marcus, een in 2012 ontdekt, opvallend oud fragment van het oudste evangelie dat de ontdekkers almaar niet publiceerden. Pas in 2018 verscheen de Griekse tekst in de reeks waarin de duizenden papyri worden gepubliceerd die ruim een eeuw geleden zijn ontdekt in het Egyptische stadje Oxyrhynchos. Eerste-Eeuwse Marcus staat inmiddels officieel bekend als P.Oxy. 83.5345. De papyrus kwam dus niet, zoals men had beweerd, uit een mummiemasker van papier-maché maar was al een eeuw geleden opgegraven. Hij dateerde niet uit de eerste eeuw n.Chr. maar uit de tweede of derde. Je zou willen denken dat we te maken hadden gehad met een vergissing – maar dat was niet het geval.

Door: Foto: Skara kommun (cc)
Foto: Armeense miniatuur van de evangelist Marcus (Noravank-klooster) copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Marcus en wetenschapsfraude: Eerste-Eeuwse Marcus

, door

ACHTERGROND - Het stuk van Sargasso’s volkscultuur-specialist Hans Overduin over de evangelist Marcus was voor mij een aanleiding om iets te vertellen over de merkwaardige zaak rond het zogeheten Geheime Evangelie van Marcus. Met die tekstvondst zou wel eens een heel slimme bedrieger aan het werk kunnen zijn geweest. Daar kan ik ergens wel om lachen. De affaire rond de papyrus die bekendstaat als Eerste-Eeuwse Marcus is grimmiger.

Mythicisme

Een van de grootste drama’s in de hedendaagse bestudering van de oude wereld is de terugkeer van achterhaalde ideeën. De verklaring is simpel. Grote digitaliseringsprojecten plaatsen allerlei negentiende-eeuwse boeken online, terwijl wetenschappers hun inzichten achter academische betaalmuren verbergen. Mensen die informatie zoeken, vinden dus makkelijk achterhaalde kennis en blijven verstoken van actuele inzichten. Bad information drives out good.

Een gênant voorbeeld is de terugkeer van het Jezusmythicisme, het negentiende-eeuwse idee dat Jezus niet heeft bestaan en dat het christendom ontstond uit de Grieks-Romeinse religie. Voor zover dit idee, ooit uitgedragen door een antisemitische denker als Bruno Bauer (1809-1882), nog weerlegging verdiende, is dat gebeurd toen de Dode Zee-rollen een jodendom documenteerden waarin het vroege christendom past als een hand in een handschoen. Desondanks maakt het Jezusmythicisme een onverdiende comeback.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.