Vorig jaar 6 Britten de cel in wegens foutieve datamining
En hoeveel van wie we het niet weten?
Het individualistische privacybegrip is achterhaald en onvolledig geworden. Het wordt tijd voor een nieuw, relationeel privacyconcept, vindt onderzoeker Victor Toom. Privacy is recent veel in het nieuws geweest, ook dit weekend met de onthulling dat de AIVD mogelijk onrechtmatig op internetfora inbreekt. Goed initiatief dus van Judith Sargentini om een discussie te entameren over dataverzameling, misdaad- en terrorismebestrijding en – het onderwerp van deze bijdrage – privacy. Privacy wordt wettelijk gedefinieerd als de ‘bescherming van de persoonlijke levenssfeer’. Het gaat dus over individuen. En precies daar wringt de schoen, want gegeven de praktijken van massasurveillance en datamining voldoet de bescherming van individuele persoonlijke levenssfeer niet meer; inderdaad, naast bescherming van het individu vraagt deze tijd om een privacy die óók de gedeelde levenssfeer waarborgt – een relationele privacy. Om dit nieuwe privacybegrip te kunnen enten, zal ik hieronder kort bespreken hoe datamining wordt ingezet om criminaliteit en terrorisme te bestrijden.
En hoeveel van wie we het niet weten?
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Let je even niet op, mis je het belangrijkste goede nieuws op privacygebied in tijden. Keer op keer verhalen we hier over nieuwe (voorgenomen) inbreuken op uw privacy door de overheid. Maar nu is een van de ernstigste bedreigingen voor diezelfde privacy met een simpel briefje ingetrokken.
Het gaat hier om de aanpassing op de Wet Inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Met deze wet zou het mogelijk worden voor de AIVD om alle databases van alle overheidsinstanties en bedrijven op te vragen om te gebruiken voor “analyse”.
Deze wet wat door de Tweede Kamer al goedgekeurd. Maar de Eerste Kamer blijkt haar rol als bewaker van de grondwet dit keer zeer serieus genomen te hebben. Daar ontstond zoveel weerstand dat verder afgezien wordt van verdere behandeling van deze wet. Feest!
Hier nog een paar opmerkingen bij voordat ik een fles champagne open trek.
Is het zo maar mogelijk dat een wet die al door de Tweede Kamer is goedgekeurd ingetrokken wordt? Moet de Tweede Kamer daar niet opnieuw uitspraak over doen? Ik zou dat sowieso graag wel zien in deze.
De behandeling in de Eerste Kamer laat zien dat de signalen die de laatste jaren zijn afgegeven door diverse mensen en organisaties die zich met privacy bezig houden wel degelijk opgepikt zijn. In ieder geval daar dan. Met naam en toenaam worden rapporten en andere stukken naar voren gehaald om de risico’s te onderstrepen. Ook goed om te zien dat de Eerste Kamer het CBP alsnog een rapport heeft laten schrijven, iets wat in de eerste ronde niet speelde. En het is ook fijn om te lezen dat bepaalde herhaaldelijk naar voren gebrachte punten over grondwetsartikelen en proportionaliteitsbeginsellen nu vast onderdeel van het debat vormen.
DATA - Vandaag een bijdrage van Peter van het weblog Codes, keuzes en maakbaarheid.
Zoekt en gij zult vinden. Het credo van datamining, het engelse woord voor spitten. Spitten in gegevens en gebeurtenissen. Met als doel er nuttige conclusies uit te trekken. Schatgraven in grote hoeveelheden informatie. Het geeft inzicht in wat er gebeurt. Het kan helpen antwoorden te geven op vragen als: waarom gebeurt iets of wat is er nodig om gebeurtenissen een andere wending te geven. Is datamining het ultieme hulpmiddel voor de maakbaarheid van de wereld?
Tussen 2002 en 2005 zond de NCRV de Amerikaanse politieserie The District uit. Daarin stuurde hoofdcommissaris Jack Mannion zijn mensen aan met nieuwlichterij: CompStat. Een computerprogramma dat de criminaliteit in Washington in beeld bracht en waarmee Jack Mannion precies wist waar hij zijn korps op af moest sturen. Datamining om criminaliteit aan te pakken.
Het is 2010. Wikileaks stort een immense hoeveelheid data de wereld in: cablegate. Berichten die Amerikaanse diplomatieke diensten opstelden en waar heel de wereld nu in kan graven om daar conclusies uit te trekken. De Amerikaanse overheid had de conclusie al klaar: die informatie brengt levens in gevaar. Anderen menen dat de openbaarheid van deze informatie de ware aard van de Amerikaanse diplomatie geduid kan worden.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Alle consumenten, in Nederland en daarbuiten, laten een groeiende digitaal spoor achter in de duizelingwekkende grote databanken van het bedrijfsleven. En we worden omringd door een wolk van klantprofielen. Op basis daarvan worden we gelabeld, gestuurd, verleid en beoordeeld. Dit raakt niet alleen onze privacy. Deze klantprofielen bepalen of we worden bediend en tegen welke prijs en zijn dus direct van invloed hoe we ons kunnen handhaven in de informatiemaatschappij. Een serie. Vandaag deel twee: de verzamelwoede.
Op funda.nl kun je met één druk op de knop zien welke kranten er in een buurt worden gelezen, in wat voor auto’s populair zijn in de straat en wat de lifestyle van de buren is. Dat hebben we te danken aan de overheid. In de jaren zeventig, tachtig en negentig hebben alle Westerse overheden een vloedgolf aan demografische, sociale, economische en statistische informatie op de markt losgelaten. Het Sociaal Cultureel Planbureau, het Centraal Bureau voor de Statistiek, het Kadaster, het Centraal Planbureau, ze leveren allemaal openbare informatie over de Nederlandse bevolking. Op postcodeniveau is daarom erg veel bekend. Voor bedrijven is deze demografische informatie een dankbare en veelgebruikte bron.
Maar de meeste informatie laten we simpelweg achter door spullen te kopen. Nu steeds meer transacties met bankpas en creditcard worden betaald, zien winkels en bedrijven wie wat wanneer heeft gekocht. Ze zitten op een gouden berg aan informatie, waarmee ze klantanalyses kunnen uitvoeren. Stel je koopt bij de Albert Heijn iedere vrijdag een Euroshopper rookworst. Dan kan het voor de supermarkt interessant zijn om je op een woensdag een aanbieding te sturen waarbij je korting krijgt op een Unox worst als je een pak AH-boerenkool aanschaft.
Op Sargasso bieden we regelmatig ruimte aan gastbijdragen. Vandaag een bijdrage van Alper over het komende evenement “Hack de Overheid”.
Aanstaande zaterdag vindt in Amsterdam het evenement Hack de Overheid plaats naar voorbeeld van het Hack the Goverment Day van Rewired State dat pas in Londen plaatsvond. Het event is ervoor om iedereen die vindt dat overheidsdiensten online beter moeten bij elkaar te brengen en ervoor te zorgen dat die verbetering ook plaats gaat vinden.
In de massamedia (nrc.next, radio online) is er al genoeg aandacht besteed aan de term ‘hackers’, dus laat ik daar geen woorden meer vuil aan maken. Het event heeft twee tracks, een praat-track om kennis te delen en mensen te motiveren tot actie en een hack-track om tot concrete resultaten te komen binnen de beperkte tijd die er is.
Een vergelijkbaar event vond vorig jaar ook al plaats, maar er is in de tussentijd veel gebeurd en het lijkt er nu op dat de tijd rijp is om het nog een keer te doen en flink door te pakken.
Tussentijdse ontwikkelingen
Internationaal gezien is er met de verkiezing van Obama in Amerika een bijzondere impuls gegeven aan transparantie in de overheid zowel met slim gebruik van webmiddelen tijdens de campagne, als na zijn verkiezing met een serie websites voor bevolkingsconsultatie en om gegevens openbaar te maken (bijv. Data.gov). De Sunlight Foundation heeft tegelijkertijd stapels interessante projecten afgeleverd (in het lab) om transparantie te bevorderen.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.