Hulspas weet het | Heerlijk wegdromen bij kleine scheetjes

Het was me het Marsweekje wel! U kunt het onmogelijk hebben gemist: er zijn organische moleculen op Mars! Dus wie weet is er wel leven op Mars! Iedereen was er vol van. In elk geval op de wetenschapsredacties her en der én bij NASA. De aanstichter van al deze heisa. Wat is er dan ontdekt? Het goede nieuws draaide om een stukje steen dat uit de Marsgrond is gevist door de Marslander Curiosity. Die lander is eigenlijk een grote mislukking want Curiosity moest in de Marsgrond gaan boren. Als er leven is, zo luidt de heilige overtuiging, dan zit dat verborgen in de grond want de zonnestraling aan het Marsoppervlak is niet te harden. Bij gebrek aan atmosfeer. Goed, dus kreeg Curiosity (die al zes jaar op Mars staat) een boor mee. En die brak. Het mogelijke Marsleven was in een KRAK! onbereikbaar geworden. Gelukkig slaagden NASA-nerds erin om die tool toch nog, als een lam armpje, te gebruiken om nét ietsje onder het oppervlak te frotten. En zo kwamen ze aan die steen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Dronken geklets bij de buren

, door

COLUMN - Er is weer een exoplaneet ontdekt. Dat wil zeggen, het sterretje Ross 128 wobbelt een beetje in zijn baan, en volgens de astronomen die dat hebben gemeten, moet dat komen door de zwaartekracht van een planeetje pakweg zo groot als de aarde. En een berekening op een lege envelop leert dan dat de temperatuur ergens rond het vriespunt kan schommelen. Kan.

Want dat is van veel factoren afhankelijk die we niet kennen, en niet kunnen meten. Ross staat op elf lichtjaar afstand. Onnoemelijk ver, maar nog nét dichtbij genoeg om met de wobbel-methode iets te detecteren. De zoveelste exoplaneet, zou je zeggen, maar dankzij grenzeloos optimisme werd de wobbel wereldnieuws. Een wonder. Een doorbraak. Hoe je dat doet? Door naar de wereldschokkende conclusies toe te redeneren. Zo schreef het NRC Handelsblad op haar site:

De planeet, die de aanduiding Ross 128 b heeft gekregen, is waarschijnlijk niet veel groter dan onze aarde en er heersen gematigde temperaturen. (…) Dankzij het koele karakter van zijn moederster moet de oppervlaktetemperatuur van Ross 128 b ergens tussen de -60 en +20 graden Celsius liggen. Daarmee behoort hij tot de ‘gematigde’ planeten, al moet nog blijken of het er warm genoeg is voor water in vloeibare toestand. Een belangrijke factor daarbij is het al dan niet aanwezig zijn van een dampkring. Wat die dampkring betreft zijn de vooruitzichten niet ongunstig. In vergelijking met andere rode dwergsterren gedraagt Ross 128 zich heel rustig. Dit betekent dat zijn nabije planeet niet vaak blootstaat aan grote uitbarstingen die een eventueel aanwezige dampkring zouden aantasten.

Waan van de dag

NASA: planeet ontdekt in Goldilocks Zone

, door

NASA’s Keplermissie heeft een verrassende ontdekking opgeleverd: een exoplaneet van vergelijkbare grootte als de aarde die zich in de zogeheten Goldilocks Zone bevindt.

The newly discovered Kepler-452b is the smallest planet to date discovered orbiting in the habitable zone — the area around a star where liquid water could pool on the surface of an orbiting planet — of a G2-type star, like our sun. The confirmation of Kepler-452b brings the total number of confirmed planets to 1,030.

“On the 20th anniversary year of the discovery that proved other suns host planets, the Kepler exoplanet explorer has discovered a planet and star which most closely resemble the Earth and our Sun,” said John Grunsfeld, associate administrator of NASA’s Science Mission Directorate at the agency’s headquarters in Washington. “This exciting result brings us one step closer to finding an Earth 2.0.”

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | De ruimte is van ons!

, door

COLUMN - Ooit van het ruimtevaarttijdperk gehoord? Mooi, dan mag u dat nu weer vergeten. Dat handjevol bemande vluchten van de afgelopen halve eeuw, onderdeel van de Koude Oorlog, stelde namelijk niks voor. Het ware ruimtevaarttijdperk begint pas nu. Waar ooit twee regeringen met geld smeten, zijn het nu honderden ondernemers die massaal de ruimte bestormen.

Afgelopen week lanceerde het bedrijfje Rocket Lab met succes een goedkope mini-raket tot (en dat is het interessante stukje nieuws) op grote, commerciële hoogte. En er zullen nog vele bedrijven volgen. Niet alleen lanceren, ook het bouwen van satellieten wordt steeds goedkoper. Mocht u nog wat centen hebben liggen, investeer dan in space industries. Iedere organisatie en elk bedrijf wil straks zijn eigen communicatie- en detectienetwerken in de ruimte hebben. Milieu, klimaat, landbouw, justitie, bosbouw, verkeer, mensenrechten, surveillance – je kunt het zo gek niet bedenken of satellietbeelden zullen een grote bijdrage gaan leveren.

Ruimteverkeersregels zijn er niet. Het is een kwestie van gaan-met-die-banaan. Onderhoudskosten zijn er ook niet, want die commerciële bedrijven brengen die satellieten tot bescheiden hoogten, tot daar waar de atmosfeer uiterst ijl is maar altijd nog dik genoeg om je satelliet na een aantal jaren zodanig af te remmen dat-ie weer op aarde terugvalt. Ergens. Wellicht op iemands huis. Maar geen zorgen: gelukkig zijn daar ook geen internationale afspraken over gemaakt.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Laat ons het leven zaaien!

, door

COLUMN - We gaan weer op zoek naar buitenaards leven. Het is klaar met al die speculaties over exoplaneten op honderden lichtjaren afstand, waarop wie-weet wat water te vinden is, en waarop wie-weet-wie-weet leven te vinden zou zijn. Nee, we gaan weer écht met een raket op weg naar een hemellichaam met een kansje op leven. Dat heeft even geduurd. De laatste keer was veertig jaar geleden, met Viking-Marslanders. En nu, afgelopen week, heeft NASA tijdens de jaarlijkse conferentie van de AAAS bekendgemaakt dat ze de komende decennia een reis wil voorbereiden naar de Jupitermaan Europa. De VS kan wel wat goed wetenschapsnieuws gebruiken. En ja, er is waarschijnlijk water op Europa – al zit dat verborgen in de grond. En leven? NASA wil een pakket van zo’n veertig kilo aan wetenschappelijke instrumenten op Europa doen neerdalen om daar achter te komen.

Een grote zorg, zo werd onmiddellijk duidelijk, was het volkomen steriel maken (en houden) van de ruimtelander. ‘Om Europa te beschermen,’ zo vertelden de NASA-vertegenwoordigers. En daarmee bedoelden ze de maan en haar mogelijke bewoners. Maar ook om verwarring te voorkomen. Zoals een deskundige meedeelde: ‘You don’t want to send a 2 billion dollar spacecraft somewhere to discover E. coli.’

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: StarryEarth (cc)

Is ET nu wél gevonden? (Het zal wel niet.)

, door

Het is met ET als met poema’s op de Veluwe of het monster van Loch Ness: zo nu en dan is er een bericht over een waarneming, maar uiteindelijk verdampt het nieuws. Zoals zes weken geleden. Dat zal ook dit keer wel het geval zijn, maar het is desondanks interessant dat een beperkt aantal sterren van een redelijk normaal type een regelmatig terugkerend signaal afgeeft. De wetenschappers hebben alle mogelijke verklaringen bekeken en overwegen ook dat buitenaardse wezens elkaar willen tonen dat ze bestaan.

Zou het?

De onderzoekers menen dat de “signals probably from Extraterrestrial Intelligence” zijn, maar wij weten dat onderzoekers nogal eens het belang van hun vondsten overdrijven. We zullen niet snel weten wie er gelijk heeft, maar dit moet een van de eerste keren zijn dat ET in een peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift wordt genoemd als een serieuze verklaring van de waarnemingen.

Persoonlijk denk ik wel eens dat het verlangen ET te vinden zó groot is dat wetenschappers de benodigde zelfkritiek wat makkelijk laten varen, maar van de andere kant: we moeten ET een keer vinden, dus waarom niet op deze elfde oktober 2016?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een trage zoektocht naar Aliens

, door

RECENSIE - Water op Mars! Dankzij een uitgebreide Pr-campagne wist NASA er wereldnieuws van te maken. En dat heel toevallig vlak voor de wereldpremière van de film The Martian, een ode aan Amerikaanse ruimtehelden. De organisatie is vast besloten om niet roemloos ten onder te gaan, dus die bemande reis naar Mars moét er komen. En dat betekent dat het ‘buitenaards leven’-vuurtje zo lang mogelijk brandende moet worden gehouden. Alleen dán is er kans dat Capitol Hill ooit de portemonnee trekt voor een bemande marsreis.

NASA heeft ‘buitenaards leven’ tot haar speerpunt gemaakt. Het is het enige astronomische onderwerp dat werkelijk wereldwijd (en in Washington) tot de verbeelding spreekt.

Je zou verwachten dat juist een auteur als Ben Moore in staat moet zijn om met die verbeelding op de loop te gaan. Hij is immers niet alleen hoogleraar in Zürich, maar ook schrijver van populairwetenschappelijke boeken en hij is… kunstenaar.

Een man die, aldus de achterflaptekst ‘geluiden uit het universum verbindt met elektronische muziek. Escape Velocity is zijn eerste album.’ En wat vermeldt dezelfde flap over dit boek? De ‘vooraanstaande astrofysicus’ neemt ons mee ‘op een adembenemende reis (…) een zoektocht die zich beweegt tussen wetenschap en menselijk voorstellingsvermogen.’ Dat maakt nieuwsgierig. Maar helaas.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

ET vermijdt ons

, door

Het is een bekende grap: het beste bewijs dat levensvormen in ons heelal intelligent zijn, is dat ze nog geen contact met ons hebben gezocht. Al een jaar of acht geleden, en misschien wel meer, werd het gelijk van de moppentapper voorgerekend. Daarvoor was geen hogere wiskunde nodig; ik heb het al eens eerder uitgelegd.

De crux is dat er alleen al in ons Melkwegstelsel niet minder dan 400.000.000.000 sterren zijn. Als er daarvan slechts één op de tien planeten heeft, en als slechts één op de honderd daarvan voldoet aan de voorwaarden waaronder leven ontstaat, en als op slechts één op de duizend daarvan intelligent leven is ontstaan, moeten er nog altijd zo’n 400.000 plekken zijn die onze radio-astronomen zouden opvallen. Daar wordt al heel lang naar gezocht, op allerlei frequenties, en er is nog steeds niets gevonden. Dit gebrek aan bewijs voor iets wat zeer frequent moet voorkomen, staat bekend als de Fermiparadox.

Er zijn verschillende oplossingen, die óf statistisch onaannemelijk zijn (“de mensheid is de eerste”), óf pure science fiction (“ze zoeken met opzet geen contact met ons”) óf complotdenken (“het bewijs wordt achtergehouden”). Het grote aantal oplossingen bewijst dat we te maken hebben met een vertrouwd probleem zonder veel nieuwswaarde. Daarom stoort het me dat ik er vanmorgen weer opnieuw over moest lezen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende