Het gaat niet goed met het boek in Nederland. Boekhandels sluiten, bibliotheken worden wegbezuinigd, boekenclubs gaan op de fles. ’s Lands meest prestigieuze boekenketen Selexyz ging failliet, werd door een investeerder samengevoegd met ramsj- en antiquariaatketen De Slegte onder de nieuwe naam Polare, en die keten staat nu weer voor de afgrond. ‘Het kon beter’ is een understatement. Een bijdrage van Frank Huysmans, hoogleraar bibliotheekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Als je dit zo opschrijft, maak je geen vrienden in het boekenvak. Het land kent een aantal goedlopende boekhandels met directeuren die het publieke debat niet schuwen. Zo is daar Fabian Paagman van de gelijknamige boekhandel in het Haagse Statenkwartier. Een belevenisboekhandel: er is een hip café en een kinderboekenafdeling met een vol activiteitenprogramma. Geregeld komen er schrijvers voordragen en signeren. Poëzie vult er nog meer dan een enkele plank. Neemt Fabian het woord, dan luistert het boekenvak. Dus als hij op de site van Boekblad verkondigt dat naar aanleiding van deze affaire eens goed moet worden gediscussieerd over de rol van CB Logistics (voorheen het Centraal Boekhuis), begint in Culemborg de adrenaline door de aderen te kolken.
OPINIE - Oud-boekhandelaar Paul Willems vindt dat in de berichtgeving te weinig wordt ingegaan op de kernvraag of een keten als Polare bestaansrecht heeft.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
De laatste keer dat ik in een Polare-boekhandel was, lagen er precies twee titels in de hoofdetalage. Op stapels. Erachter hing een poster van een die week opzichtig gehypete Japanse auteur wiens laatste roman ik overschat vond. Ik overwoog een foto te maken van de etalage omdat ze naar mijn gevoel de keten zo aardig typeerde: men benaderde slechts één soort lezer, namelijk degene die is geïnteresseerd in hypes en auteurs.
Jammer dat ik die foto niet heb gemaakt, denk ik nu, want ze zou een leuke illustratie bij dit stukje zijn geweest. Ik denk namelijk dat het publiek diverser is dan alleen mensen die lezen wat iedereen leest.
Niet elke lezer zoekt hetzelfde. De etaleur van de genoemde Polare-winkel dacht aan iemand die wilde meepraten over de laatste romans, maar een ander is bibliofiel, een derde is op zoek naar informatie, een vierde leest poëzie. Het internet biedt alle ruimte aan deze pluriformiteit: jij selecteert uit het informatieoveraanbod wat jij wil, en dat betekent dat er voor boeken simpelweg weinig toekomst zal zijn. Wie informatie wil overdragen, kan beter gaan bloggen of een website ontwikkelen dan een boek schrijven. Ik voor mij heb al een tijdje geleden besloten na mijn boeken over het uiteengaan van de wegen van joden- en christendom geen boeken meer te schrijven maar me meer te richten op het internet.
Hedendaags bedelen: crowdfunding, donateurswerving, sponsors vragen. Niet alleen Sargasso probeert particuliere spaarpotjes open te krijgen, ook kunstenaars en culturele instellingen zien zich, door gebrek aan subsidie, gedwongen tot ‘nieuw ondernemerschap’.
Het themablog van deze week was ‘Investeer in inhoud’. Ook al heeft een eenmalige subsidie veel opgeleverd, die geldkraan is dicht. Een situatie die veel kunstenaars en culturele instellingen al eerder hebben meegemaakt.
Men bedelt zich suf. De overheid helpt een handje met de Geefwet. Individuele kunstenaars hebben daar alleen profijt van als ze bij een door de belastingdienst goedgekeurde culturele instelling of crowdfundig organisatie zijn aangesloten.
Als een organisatie een ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling)stempel heeft, kunnen gulle gevers op enig belastingvoordeel rekenen. Sargasso heeft dat stempel niet, maar een de crowdfunding site Voor de kunst wel. Je kunt dus een kunstwerk in wording mee helpen financieren
Nu is het niet de bedoeling de kersverse of potentiële Sargasso-donateurs weg te jagen richting kunstenaars. Ik zou zeggen: denk aan allebei. In het kader van ons geldwervende themablog wijs ik op een andere optie om Sargasso te steunen.
Sargasso heeft sinds deze week een boekenwinkeltje. In tegenstelling tot een gift in keiharde euro’s, levert een aanschaf via die winkel u geen belastingvoordeel op. U steunt wel Sargasso want wij krijgen een deel van de opbrengst.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Ik mis de nummer 1, de Bijbel.
RECENSIE - In het begin was het woord, dat al vrij snel werd gevolgd door taalplezier. Mensen kunnen niet alleen communiceren maar hebben er ook over nagedacht hoe ze dat het prettigst en effectiefst doen. Een mooie metafoor verduidelijkt. Een elegante opbouw verheldert. Esprit houdt de aandacht vast. Wie woorden zo gebruikt dat mensen luisteren of lezen met plezier, communiceert effectiever.
Om het tekstplezier te vergroten, kun je gebruik maken van citaten. Je kruidt er je tekst mee en behaagt je lezer, die zich gevleid voelt omdat je een brede algemene ontwikkeling bij hem veronderstelt. De beste manier om te citeren is het niet al te nadrukkelijk te doen, zodat degene die de verwijzing herkent erom kan glimlachen, maar degene die haar niet herkent niet het gevoel heeft iets te missen. Het eerste gebod bij een goed citaat is, om Joost Zwagerman aan te halen, dat elke boerenlul de tekst moet kunnen blijven begrijpen.
Kampioen
Umberto Eco is kampioen citeren, en dat is niet zo vreemd, want hij werkte als hoogleraar semiotiek, een wetenschap die zich bezighoudt met tekens en verwijzingen. De naam van de roos, het boek waarmee hij in 1980 debuteerde, staat bol van de literaire verwijzingen. Een deel ervan valt in de Nederlandse vertaling erg op: als Eco uit de Bijbel citeert, doet hij dat namelijk in het Latijn, wat in een Nederlandse tekst overdrevener overkomt dan in een Italiaanse. Het onbedoelde resultaat is dat het boek in ons taalgebied het speeltje werd van een intellectuele klasse. Ik herinner me dat men destijds sprak van een roman door een professor voor professoren.
OPROEP - ‘Max Havelaar’ van Multatuli? ‘De ontdekking van de hemel’ van Mulisch? ‘Harry Potter en de gevangene van Azkaban’ van JK Rowling? Welke klassieker gaat er steevast in uw koffer mee op vakantie?
De zomer komt er nu echt aan, en of u nu de biezen pakt en met caravan en al richting Zuid-Frankrijk rijdt, het vliegtuig naar een exotisch eiland pakt of gewoon drie weken thuis in de achtertuin gaat zitten: de kans zit er dik in dat er een stapel(tje) boeken meegaat. Natuurlijk de beste nieuwe romans en non-fictieboeken, maar misschien gaat er ook een gouwe ouwe mee?
Wat is uw favoriete klassieker? Welk boek heeft u zo vaak gelezen dat de kaft er bijna af valt? Of: welk boek kent bijna niemand, maar hoort volgens u absoluut thuis in het rijtje Grote Klassiekers? Of: welke overbekende klassieker is het lezen eigenlijk niet waard en kan beter in de boekenkast blijven staan?
We horen graag uw mening erover in een recensie voor onze zomerserie Klassiekers. Dus heeft u altijd eens met uw naam (of pseudoniem) op Sargasso willen schitteren? Mail dan uw recensie of uw voornemen er een te schrijven naar [email protected].
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Kees van Kooten heeft het Boekenweekgeschenk geschreven en zat daarom bij Boeken met Wim Brands. Wij vrezen dat wij ons erge zorgen over Kees van Kooten moeten gaan maken. Hij lijdt aan een zeer ernstige vorm van nostalgie.
Een van de vele ernstige aandoeningen die het ouder worden met zich mee kan brengen, is nostalgie. Niet iedereen heeft er even veel last van. Net zoals ook niet iedere oudere Alzheimer krijgt. Maar als je er last van hebt, is het vaak zeer ernstig.
Iemand die aan een zeer ver gevorderde vorm van nostalgie lijdt, zo erg dat ik vrees dat het terminaal is, is Kees van Kooten. Het begint zelfs bijna op een vorm van dementie te lijken. Nog even en Kees van Kooten heeft het alleen nog maar over de verloren kleuren van zijn postzegelverzameling, over de autopyjama, over dagjes naar de bloembollen, over de geur van boeken (die zoveel lekkerder ruiken dan een iPad), over de agenda’s van zijn vader (waar je tenminste nog kunt vinden hoeveel een rolletje pepermunt in 1962 kostte, eat that wikifuckingpedia!) en over vergeten radioprogramma’s met introtunes van drie minuten. Volgens Rudy Kousbroek is er geen treuriger gevoel dan de weg weten in een huis dat niet meer bestaat. Maar Kees van Kooten zwelgt in dat soort gevoelens. Die zit met een gelukzalige glimlach op zijn bakkes herinneringen op te halen aan een tijd die nooit geweest is.
De Boekenweek is losgebarsten. Een goede gelegenheid om de trilogie over kunst en boeken (deel 1 over strips, deel 2 over kunstenaarsboeken) af te sluiten met de vraag of literatuur kunst is.
De media wekken de indruk dat kunst en literatuur twee verwante, maar verschillende grootheden zijn. Bijna elke krant heeft wel een wekelijkse katern onder de noemer ‘Kunst & Literatuur’. Alle visuele kunstdisciplines worden op één hoop gegooid, proza en poëzie op de andere. Terwijl lezen toch ook kijken is.
Uitgevers huren illustratoren, grafici, fotografen en soms ook schilders in om het boek aan de mens te brengen. Leidraad lijkt te zijn dat bij een eerste druk alleen titel en naam van de auteur op de omslag genoeg is, mits de auteur grote bekendheid geniet.
Bij herdrukken, en zodra het boek in vergetelheid dreigt te raken, lijken beeldende covers echter het boek tot kunst te moeten verheffen. Zo gaat dat met klassiekers, zoals bij boeken van Harry Mulisch.
Zo gaat dat ook met Nelleke Noordervliet, die dit jaar het Boekenweek-essay schreef.
Uitgevers gaan er niet vanuit dat je door de boekomslag geraakt wordt door literaire kunst, maar dat je geraakt wordt door een suggestie die je kooplust opwekt. De tentoonstelling ’20 jaar coverontwerpen’ geeft een mooi overzicht. Nog tot 21 mei te zien in het Boekenpodium te Antwerpen.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.