Het beeld van het voorzitterschap van Arib

van Prof. Dr. Bert van den Braak Er bestaat vrij breed een positief beeld van het voorzitterschap van Khadija Arib. Daar is ook reden voor. Sommigen menen echter dat zij wel raad had geweten met de fratsen van Van Houwelingen, Van Meijeren en Baudet. Zij zou een krachtdadiger voorzitter zijn geweest dan haar opvolgster. Waar dat op is gebaseerd, is onduidelijk. Het komt zowel uit de hoek van haar sympathisanten, als uit die van 'tegenstanders' van Vera Bergkamp. Maar ook 'neutrale' volgers (journalisten) lijken vaak een nogal vertekend beeld van het voorzitterschap van Arib te hebben. Toen in 2016 Khadija Arib Anouchka van Miltenburg opvolgde als Tweede Kamervoorzitter zorgde dat voor een goede wending. Van Miltenburg had haar eigen capaciteiten overschat, verloor aan gezag en maakte fouten. Zij trok, door zelf op te stappen, de enige juiste conclusie. Met het voorzitterschap van Arib verdween de krampachtigheid, die het voorzitterschap van haar voorgangster had gekenmerkt. Bovendien beschikte de nieuwe voorzitter over humor en hield zij aan het slot van het jaar leuke speeches. Het was dus niet gek - en ook wel terecht - dat er een positief beeld ontstond. Minder in beeld is blijkbaar dat ook Arib, net als haar voorgangers Gerdi Verbeet en Van Miltenburg, moeite had met optreden tegen ongepaste uitingen van leden. Verbeet legde bijvoorbeeld Geert Wilders geen strobreed in de weg toen hij staatssecretaris Nebahat Albayrak ervan betichtte criminele vreemdelingen met open armen te ontvangen (hij voegde eraan toe: in samenwerking met haar nichtje Nurten, directeur van het COA). Van Miltenburg stond de PVV-leider toe de term 'nepparlement' te gebruiken en D66-leider Alexander Pechtold een 'zielig, miezerig en hypocriet mannetje' te noemen. Ook Arib reageerde in overeenkomstige gevallen nauwelijks adequaat. In februari 2019 ontstond een felle woordenwisseling tussen Selçuk Öztürk (DENK) en Machiel de Graaf (PVV), waarbij De Graaf zelfs bedreigingen uitte. Arib zei na de uitval van De Graaf: 'Dank u wel', om vervolgens Öztürk het woord te geven voor een persoonlijk feit. Ze erkende direct zich geen raad te weten met de situatie. Pas in tweede instantie sprak ze het DENK-lid aan op diens aantijgingen. Diverse Kamerleden riepen haar op beter de orde te handhaven. 1) Hetzelfde DENK-Kamerlid noemde in november 2019 minister Jeanine Hennis een lijkenverstopper en verantwoordelijk voor door Nederlandse militairen gepleegde moorden. Het betrof het dramatische bombardement in de internationale strijd in Irak tegen terroristen van IS, waarbij burgerslachtoffers vielen. VVD-lid André Bosman reageerde boos en geëmotioneerd. De voorzitter liet de aantijgingen en bewoordingen van Öztürk passeren. Het was CDA'er Martijn van Helvort die haar daarop vroeg het DENK-lid aan te spreken. Het bleef bij een oproep om het debat op een waardige manier te voeren. 2) Niet veel anders ging het toen FVD-leider Thierry Baudet in een debat over natuurherstel over minister Carola Schouten zei: 'Daar zit ze, de sluipmoordenaar van de agrarische sector'. Arib greep weliswaar in en vroeg Baudet de woorden terug te nemen, maar die zei toen: 'Ik neem dat niet terug'. Haar reactie was: 'Nou, ik vind het echt stuitend dat u dat zegt'. Andere deelnemers aan het debat protesteerden vervolgens en vroegen om een schorsing. Op een herhaalde vraag aan Baudet om de woorden terug te nemen, zei hij opnieuw dat niet te doen. De reactie van Arib was toen: 'Dat vind ik dan ontzettend jammer'. 3) Er was blijkbaar geen enkel besef van haar mogelijkheden om echt op te treden. Het is tegenwoordig voor iedere Kamervoorzitter lastig om leden tot de orde te roepen. Soms wordt er bovendien sluipenderwijs een insinuatie gemaakt. Zo refereerde Wilders in 2018 door even Meppel te noemen aan een persoonlijke kwestie van Pechtold. Bij beledigingen, insinuaties, beschuldigingen aan derden (zoals de Nederlandse militairen in Irak) moet de Kamervoorzitter gewoon ingrijpen. De keuze is dan: woorden terugnemen of niet verder deelnemen aan het debat. (Ook) Arib maakte geen gebruik van die bevoegdheid. Zij had als voorzitter zeker kwaliteiten en kreeg daarvoor terecht lof. Over kritiek op haar interne functioneren kunnen buitenstaanders niet oordelen. Waar het beeld vandaan komt dat zij een krachtdadige voorzitter was, is evenwel een raadsel. 1) Verslag Tweede Kamer 6 februari 2019 2) Verslag Tweede Kamer, 5 november 2019 3) Verslag Tweede Kamer 18 juni 2000 Deze column verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut.

Door: Foto: Partij van de Arbeid (cc)
Foto: Schermafbeelding - kro ncrv College Tour met Femke Halsema

Natuurverschijnsel

, door

COLUMN - Afgelopen dinsdag was Femke Halsema bij College Tour van Twan Huys. Ik zat rechtop want ik verwachtte dat Huys haar stevig zou ondervragen over haar opvattingen over hoe Amsterdam bestuurd zou moeten worden als ‘vrije’ en volgens de vorige burgemeester zelfs ‘lieve’ stad.

Ik dacht zeker te weten dat een onderwerp als de ontruiming van het ADM-terrein, waar 21 jaar lang een kunstenaarsdorp was gevestigd, waar gezinnen met kinderen woonden en festivals werden georganiseerd, vast wel ter sprake zou komen. Of bijvoorbeeld iets als preventief fouilleren, waar de burgemeester nu wel fiducie in heeft en meer gebruik van ging maken. Zou dat misschien toch niet uitlopen op al of niet gewild etnisch profileren? Wat vond ze van ‘suicide by cop’? Was ze niet bang dat deze zich ontwikkelende praktijk uit de hand ging lopen en ‘verwarde’ personen vogelvrij zouden worden in de stad?

Hoe progressief vond ze eigenlijk dat de stad met dit linkse College werd bestuurd? Werden de bewoners bij alle ontwikkelde plannen zoals windmolens, wel serieus genoeg genomen? En gingen bepaalde bezuinigingen juist niet ten koste van de groep aan de onderkant van de samenleving?

Hoe ging ze het toenemende probleem van de ongedocumenteerden en daklozen in Amsterdam met haar College aanpakken? Was ze niet bang dat, als nu meer toeristen naar de stad zouden komen, dit ten koste van de inwoners zou gaan? En tot slot: Wat verwachtte zij van de aanstaande nieuwe regering als Rutte weer premier werd en Hoekstra zich op rechts ging profileren? Hoe zou dan de relatie worden met het Amsterdamse stadsbestuur?

Quote du Jour

Quote du Jour | Hoe critici van regeringen onschadelijk worden gemaakt

, door

The Economist schrijft hoe machtige mensen smaadwetgeving gebruiken om hun critici de mond te snoeren:

Defamation is recognised almost everywhere as grounds for a civil claim, in which subjects of wanton and damaging falsehoods can demand financial compensation. But when defamation is a criminal offence, governments can go beyond fining critics who have caused demonstrable harm, and imprison them simply for speaking. Though several countries have recently decriminalised defamation, many more still prosecute it zealously. And even where it can no longer lead to jail, charges can stifle criticism if courts award vast damages.

Foto: Frederick Dennstedt (cc)

Grenzen trekken

, door

COLUMN - Het blijft lastig, als het om de uitingsvrijheid gaat.

Ian Buruma, de onfortuinlijke hoofdredacteur van de The New York Review of Books, zag zich al na korte tijd gedwongen ontslag te nemen nadat hij een artikel had geplaatst van een man die beschreef hoe hij door een #MeToo affaire plots als paria werd behandeld. Voor veel lezers bleek het een brug te ver om deze paria een podium te geven. Bij zijn aftreden schreef Buruma een commentaar en daarin maakte hij het onderscheid tussen insult (belediging) en offense (aanstoot).

Het eerste is bewust, het tweede afhankelijk van de ontvanger. ‘Aanstoot wordt genomen, belediging uitgedeeld.’ Aanstoot geven moet kunnen, beledigen is een moedwillige poging om iemand kwaad te doen en dat gaat volgens Buruma over de grens. Coen van de Ven schrijft er over in De Groene.  Hij levert terecht kritiek op het besluit van de The New York Times om, na alle ophef over een spotprent van Trump met een keppeltje achter een blindengeleidehond met davidster die de Israëlische premier Netanyahu moet voorstellen, nu maar helemaal geen cartoons meer te plaatsen. Redactionele luiheid, vindt hij. Cartoons moeten het hebben van scherpte, ze zullen altijd wel bij iemand voor aanstoot zorgen. En hij citeert cartoonist Joep Bertrams: ‘Door volledig te stoppen met het genre zeg je eigenlijk: ik heb geen zin in dat gehannes’.

Foto: Matthew Grapengieser (cc)

Betekenis van “zomaar een grapje”

, door

ANALYSE - Humor is niet alleen lachen, gieren, brullen. Het kan ook op een pijnlijke manier maatschappelijke gevoeligheden in een samenleving blootleggen.

In een diverse samenleving zit je met een grapje al snel in de verkeerde hoek, zeker wanneer het over minderheden gaat. Of een grap wel of niet kan vindt cultuursocioloog prof. dr. Giselinde Kuipers (UvA) niet zo’n interessante vraag. Zij onderzoekt welke mechanismen er schuilgaan achter het maken van een grap. “Humor is een machtig middel,” zegt Kuipers. Een grap dwingt mensen direct positie in te nemen: je lacht wel of je lacht niet. Wie niet kan lachen om (soms beledigende) grapjes, heeft dan al snel “geen gevoel voor humor”, terwijl grappen wel degelijk serieuze effecten kunnen hebben. Door te lachen stellen we een norm over wat geaccepteerd wordt en wat niet.

Grappen leggen maatschappelijke breuklijnen bloot

Elk grapje bezit een kern van waarheid, klinkt de bekende uitdrukking. Dat wil zeggen dat grappen over een bepaald onderwerp niet zomaar uit de lucht komen vallen. Ze gaan vaak over dingen die we heel belangrijk vinden. In het Nederlandse publieke debat zijn gevoelige onderwerpen op dit moment bijvoorbeeld etniciteit en gender.

Neem de grap die René van der Gijp in het voetbalpraatprogramma Voetbal Inside maakte eerder dit jaar. Met blonde pruik en tijgerjurk zei hij in het vervolg als Renate aangesproken te willen worden. Dit naar aanleiding van een eerdere publieke coming out van een Vlaamse journalist als transgender. Vele boze reacties waren het gevolg. Een typisch “humorschandaal”, zegt Kuipers, waarbij de scheidslijnen in de Nederlandse samenleving op het gebied van gender bloot komen te liggen. De grap van Van der Gijp kan mensen sterk verdelen, omdat iedereen gedwongen wordt positie in te nemen. Kuipers: “Humor versterkt tegenstellingen en is niet de manier om een gepolariseerde samenleving dichter bij elkaar te brengen.”

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Waan van de dag

Raadslid veroordeeld om beledigen Hilbrand Nawijn

, door

Nu het debat over ‘vrijheid van meningsuiting’ in de belangstelling staat, is dit nieuwsbericht opvallend relevant.

Het Zoetermeerse SP-raadslid Lennart Feijen is maandag in hoger beroep veroordeeld voor belediging van mede-raadslid Hilbrand Nawijn. Het voorval had twee jaar geleden plaats. Feijen werd eerder nog vrijgesproken door de rechtbank.

In de volledige uitspraak lezen we het volgende:

Op 10 juni 2014 heeft een raadsvergadering van de gemeente Zoetermeer plaatsgevonden, waarbij moest worden besloten over het al dan niet stichten van een bijzondere Islamitische basisschool in Zoetermeer. Het College stelde voor om niet akkoord te gaan met het voornemen deze school te stichten. Dit voorstel werd gesteund door de [aangever]. [Aangever] heeft tijdens het debat het woord gevoerd en heeft hierbij verklaard dat zijn fractie vindt dat dit soort scholen niet bijdragen aan de integratie van burgers in de Nederlandse samenleving, het alleen maar anti-integratie is en dat zijn fractie daarop tegen is en derhalve voor het voorstel van het College zal stemmen.

Op de vraag van de verdachte, of [aangever] doelde op scholen op religieuze grondslag in het algemeen of op scholen op Islamitische grondslag in het bijzonder, heeft [aangever] geantwoord dat hij doelde op het laatste. Verdachte heeft toen gezegd dat [aangever] discriminatoir bezig was.

…

Ter terechtzitting heeft de verdachte verklaard dat hij van mening was dat de heer [aangever] door zijn uitlatingen tijdens het debat discrimineerde, waarbij een persoon die discrimineert door verdachte wordt omschreven als een racist.

De heer [aangever] voelt zich beledigd door juist deze term “racist”.

De advocaat-generaal stelt:

Om iemand voor een racist uit te maken vanwege een standpunt dat deze persoon inneemt gaat te ver.

Als een ingenomen standpunt geen reden is om ‘racist’ genoemd te kunnen worden, wat dan wel?

Feijen overweegt in cassatie te gaan.

Foto: Gerard Stolk (cc)

De koning en de politieagent

, door

OPINIE - Het ziet er naar uit dat een Kamermeerderheid het voorstel van D66 gaat volgen om het strafrechtsartikel over de majesteitsschennis af te schaffen. De christelijke partijen hebben bezwaren. Nog niet zo lang geleden moesten ze een ander anker in hun moralistisch gedachtegoed loslaten toen het verbod op godslastering werd geschrapt. De seculieren hebben echter de meerderheid en zij snoeien genadeloos in de tradities van degenen die onvoorwaardelijk trouw willen blijven aan God, Koning en Vaderland. CDA-leider Buma probeert te redden wat er te redden valt. Maar Trouw- columnist Hans Goslinga weet waar D66 op uit is: ‘Het gehele bestel moet worden losgemaakt van de ankers die voor anachronistisch (het koningschap) of irrationeel (God) worden gehouden. Op naar een ongelaagde, rationele samenleving waarin de koning, zo plat als een dubbeltje gemaakt, louter nog linten mag doorknippen.’

D66 Kamerlid Verhoeven kreeg vorige week veel steun voor zijn initiatief om wetsartikelen 111 en 112 van het Wetboek van Strafrecht te schrappen. Veel Kamerleden vinden een afzonderlijk artikel over belediging van het staatshoofd niet meer van deze tijd. Ook de aparte behandeling van een buitenlands staatshoofd kan volgens hen wel geschrapt worden. Daarvoor bleek vorig jaar al brede steun te bestaan na een incident in Duitsland met de Turkse president Erdogan. Verhoeven wil nu de koning op dit punt net zo veel bescherming bieden als alle andere Nederlanders. Doorn in het oog bij de Kamerleden is de absurd hoge straf (max. vijf jaar) die er voor majesteitsschennis gegeven kan worden. De man die in 2010 een waxinelichthouder naar de gouden koets gooide zat twee jaar in voorarrest en kreeg uiteindelijk een straf van vijf maanden wegens majesteitsschennis.

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

Ooit wordt u een scheldwoord

, door

COLUMN - Het gebeurde in de afgelopen week een paar keer en ineens: mensen raakten aangebrand als ze door onbekenden met u werden aangesproken. Ik raakte in een discussie met iemand die beweerde dat de taalwetenschap allemaal onzin was, omdat ze ooit verplicht een cursus had moeten doen die haar niet beviel. Ik bevroeg haar over die cursus, en daarbij gebruikte ik het gevreesde persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon. U.

Mijn gesprekspartner reageerde als door een wesp gestoken: “Je hoeft niet zo pedant te doen!” Dat verbaasde me enorm, en toen bleek een andere Twitteraar haar te willen sussen door te wijzen op mijn doorgaans goede karakter: “Dat doet hij anders nooit?”

Het lijkt een van de vele botsinkjes die in het dagelijks leven veroorzaakt wordt door de grote verwarring waarin wij allen verkeren over je en u.

De grote lijnen zijn bekend: we komen uit een tijd – inmiddels al decennia geleden – waarin je u zei tegen onbekenden en hoger geplaatsten en je tegen mensen met een vergelijkbare status (ongeveer, want het is altijd ingewikkeld geweest). Dat hebben we losgelaten, en we zijn misschien vaker je gaan zeggen, maar u is er ook nog.

Afstand

Op Twitter zegt men je, dat heb ik natuurlijk ook wel in de gaten. Ik kijk er niet van op als een onbekende veertienjarige mij (een professor met een grijze baard) aanspreekt met je. Maar ik ben zelf geneigd om rectoren met nog grijzere baarden in eerste instantie met u aan te spreken. En dat geldt ook voor mensen met wie ik in discussie treed, zeker als het gaat om mensen die stellingen hanteren als ‘de taalwetenschap is onzin want ik heb een cursus gedaan die mij niet bevalt’. Zulke stellingen vind ik, laten we zeggen, enigszins prikkelend en om te proberen zo’n discussie niet meteen helemaal uit de hand te laten lopen, gebruik ik dan het respectvolle u.

Voorzitter Piratenpartij Berlijn opgepakt wegens belediging Erdogan

, door

Bruno Kramm, toetsenist van het het gothic-industriële muziekduo Das Ich en tegenwoordig voorzitter van de piratenpartij Berlijn, poogde tijdens een manifestatie tegenover de Turkse ambassade uiteen te zetten hoe het in twijfel trekken van de seksuele geaardheid en potentie van machthebbers een manier van de machtelozen was om die machthebbers in hun hemd te zetten.

Zodra hij echter een regel uit het gedicht ‘Smähkritik’ van Jan Böhmermann citeerde, greep de politie in. Böhmermann wacht een rechtszaak wegens belediging van een bevriend staatshoofd, omdat hij op de Duitse publieke televisie een gedicht voordroeg vol groteske seksuele beledigingen aan het adres van de Turkse president, daarmee illustrerend wat in Duitsland verboden was (en meteen ook waarom zo’n verbod archaïsche flauwekul is).

De Turkse regering klom uiteraard direct in de gordijnen (vooral ook omdat dit op de Duitse staatstelevisie was uitgezonden) en eiste rechtsvervolging. Iets waarin de Duitse regering bewilligde; Bondskanselier Merkel zelf gaf toestemming Böhmermann te vervolgen.

In Duitsland heerst inmiddels het gevoel dat Berlijn naar de pijpen van Ankara danst, om de vluchtelingendeal met Turkije maar niet in gevaar te brengen. De EU heeft medewerking van het land nodig om de vluchtelingenstroom naar Griekenland te stelpen, zo redeneert menigeen, en daarvoor mag kennelijk best een satiricus opgeofferd worden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waarom benoemen iets anders is dan beledigen

, door

OPINIE - Gemeenteraadslid Lennart Feijen werd eerder deze maand veroordeeld tot een voorwaardelijke geldboete van 350 euro omdat hij in 2014 zijn collega-raadslid te Zoetermeer en oud-minister Hilbrand Nawijn een racist noemde. Volgens Lennart Feijen is de term ‘racist’, gezien Nawijns denkbeelden, echter geen belediging, maar een passende kwalificatie.

De afgelopen week is er enige ophef geweest over mijn veroordeling in hoger beroep voor belediging van Hilbrand Nawijn. Ik heb Nawijn een racist genoemd omdat hij verkondigde dat de vrijheid van onderwijs niet voor moslims geldt. In plaats van dat men schande spreekt van deze inperking van de vrijheid van meningsuiting, verzandt men vooral in gezever over definities en dat je het ‘fatsoenlijk’ moet houden. Er wordt hier echter voorbij gegaan aan waar het hier daadwerkelijk om draait.

Laat ik voorop stellen dat het niet mijn doel is om mensen te beledigen. In dit geval was het benoemen van Hilbrand Nawijn als racist ook niet bedoeld als belediging, maar wel als een politieke kwalificatie. Het standpunt dat hij verkondigde was discriminerend en daarop noemde ik hem een racist.

Dat Nawijn zich hierdoor beledigd voelt, is aan hem, maar ik heb hier zo mijn twijfels over. Als je jezelf oprecht door iemand beledigd voelt, ga je niet de volgende dag de burgemeester en het AD bellen om groots aan te kondigen dat je aangifte gaat doen. Mijn uitlating kwam Nawijn overigens pas ter ore nadat een paar klik-LHNers hem hadden gewezen op mijn Twitterbericht. In plaats van mij te benaderen over deze uitspraak deed zowel Hilbrand Nawijn als zijn partij Lijst Hilbrand Nawijn direct aangifte. Deze aangiftes werden vervolgens drie keer in een week breed uitgemeten in het Algemeen Dagblad. Best vreemd als je niet wil dat de kwalificatie racist in verband met je naam op grote schaal wordt verspreid.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Volgende