Ooit wordt u een scheldwoord

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-02-2022

COLUMN - Het gebeurde in de afgelopen week een paar keer en ineens: mensen raakten aangebrand als ze door onbekenden met u werden aangesproken. Ik raakte in een discussie met iemand die beweerde dat de taalwetenschap allemaal onzin was, omdat ze ooit verplicht een cursus had moeten doen die haar niet beviel. Ik bevroeg haar over die cursus, en daarbij gebruikte ik het gevreesde persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon. U.

Mijn gesprekspartner reageerde als door een wesp gestoken: “Je hoeft niet zo pedant te doen!” Dat verbaasde me enorm, en toen bleek een andere Twitteraar haar te willen sussen door te wijzen op mijn doorgaans goede karakter: “Dat doet hij anders nooit?”

Het lijkt een van de vele botsinkjes die in het dagelijks leven veroorzaakt wordt door de grote verwarring waarin wij allen verkeren over je en u.

De grote lijnen zijn bekend: we komen uit een tijd – inmiddels al decennia geleden – waarin je u zei tegen onbekenden en hoger geplaatsten en je tegen mensen met een vergelijkbare status (ongeveer, want het is altijd ingewikkeld geweest). Dat hebben we losgelaten, en we zijn misschien vaker je gaan zeggen, maar is er ook nog.

Afstand

Op Twitter zegt men je, dat heb ik natuurlijk ook wel in de gaten. Ik kijk er niet van op als een onbekende veertienjarige mij (een professor met een grijze baard) aanspreekt met je. Maar ik ben zelf geneigd om rectoren met nog grijzere baarden in eerste instantie met u aan te spreken. En dat geldt ook voor mensen met wie ik in discussie treed, zeker als het gaat om mensen die stellingen hanteren als ‘de taalwetenschap is onzin want ik heb een cursus gedaan die mij niet bevalt’. Zulke stellingen vind ik, laten we zeggen, enigszins prikkelend en om te proberen zo’n discussie niet meteen helemaal uit de hand te laten lopen, gebruik ik dan het respectvolle u.

Maar op een bepaalde manier kan ik ook wel aanvoelen hoe dat dan fout kan klinken. is steeds meer een vorm geworden die afstand uitdrukt. Ook dat is al lang aan de gang en ik kan het ook wel ongeveer aanvoelen: je zegt je tegen mensen die je kent en u tegen mensen die je niet kent.

Basis

Maar voor sommige mensen wordt die afstand kennelijk inmiddels zo groot dat ze als beledigend, als laatdunkend gaat klinken. Iemand die u tegen je zegt, neem je niet helemaal serieus.

Ik herinner me dat in de jaren tachtig progressieve mensen je zeiden tegen hun baas en u tegen de werkster. Dat was waarschijnlijk niet neerbuigend bedoeld, men wilde mensen die nog niet zo ver waren in het grote gelijkheidsideaal juist niet voor het hoofd stoten. Maar het effect was natuurlijk uiteindelijk op een ingewikkelde manier juist weer wel bevestigend voor een klasseverschil.

Het is misschien dat uit die splitsing het gevoel van belediging is voortgekomen. Als jij u tegen mij zegt, voel je kennelijk geen gemeenschappelijke basis. En dan kijk je op mij neer. Ooit wordt u nog een scheldwoord.

Reacties (22)

#1 Lutine

Het moment waarop ik tegen iemand die duidelijk jonger was dan ik, ‘u’ zei was wel even een momentje. Maar ik vind die afstand tot onbekenden wel prettig. Waarom moet ik iedereen maar toe laten tot de kring van intimi? Het hangt ook een beetje van de omgeving af, in het café of de voetbalkantine (waar ik nooit kom) tegen iemand ‘u’ zeggen is wellicht een beetje mal. Doch als ik iemand op straat aan spreek, dan ligt ‘u’ meer voor de hand. Ontwikkelt er zich een amicaal gesprek dan kan er sluipenderwijs getutoyeerd worden.

Dat grote gelijkheidsideaal heeft alleen bestaan in de hoofden van ideologisch verdwaasden. Aanspreekvormen bepalen de afstand tussen ik en jij/u. En het komt mij opdringerig voor als een wildvreemde mij zomaar met ‘je’ aanspreekt. Ik heb niet met u op school gezeten!

  • Volgende discussie
#2 beugwant

Professor, hebt gij de joker ingezet? ;)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Anoniem

Ik doe dat zelf al lang bewust in ruzies/woordewisselingen met mensen die ik niet goed ken. Met ‘u’ probeer ik dan te zeggen ‘kijk mij eens bijzonder correct tegen u blijven, terwijl u zo onredelijk bent, ik ben de redelijke persoon hier en u de idioot’. Dus ik begrijp wel dat mensen daar gepikeerd door raken, dat is zelfs de bedoeling.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 beugwant

@3: Uiterlijk toen de conrector mij blééf vousvoyeren begreep ik dat mijn dagen op die school geteld waren…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 JeroenT

@0: ligt het nu aan mij of aan mijn internetverbinding, dat ik halverwege het stuk in een déjà vu beland?
Maw: het grootste deel van uw tekst wordt herhaald, waardoor het een longread dreigt te gaan worden… ;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5.1 P.J. Cokema - Reactie op #5

Het ligt niet aan jou, was een foutje van de redactie. Is rechtgezet.

#6 Manfred

Mocht je na de eerste lezing nog niet overtuigd zijn, dan volgt de second opinion er direct onder. Service.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Spam

“Zeg maar jij tegen mij want ik heb een hekel aan u”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Bismarck

“Maar voor sommige mensen wordt die afstand kennelijk inmiddels zo groot dat ze als beledigend, als laatdunkend gaat klinken.”

Niet alleen dat, het is al jaar en dag gewoonte om het zo te gebruiken. Als er bijvoorbeeld hier op Sargasso iemand in een discussie één van de anderen met u begint aan te duiden, dan is dat gewoonlijk met die bedoeling.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 6822

Ik weet ’t niet, ik erger me altijd nogal aan zakelijke mails van bijvoorbeeld instellingen die als aanhef “Beste Pietje” hebben.
Ongepast ofzo.

Verder @4: als het goed is zijn voor iedereen alle dagen op elke school geteld. Is maar goed ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Henk van S tot S

De beleefdheidsvorm is samen met de beleefdheid verdwenen!
;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Lethe

@11 Daar zou u best wel eens gelijk in kunnen hebben.
;-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Henk van S tot S

@12:
:-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 zmooooc

Ik – grijs, baard – zeg nooit dankje en altijd danku. Vooral mensen die wat hoger staan dan mij in de bedrijfshierarchie waar ik me doorgaans in bevind vinden dat moeilijk. ZO OUD BEN IK NOU OOK WEER NIET.

Helaas staan er steeds minder mensen boven me….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Quintana

Zo is mens ook een scheldwoord, dat is afhankelijk van de context.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 beugwant

@14: ”Helaas staan er steeds minder mensen boven me….”
Daar kan men boven staan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Bismarck

@15: Ach, er zijn wel gekkere scheldwoorden in de mode momenteel, neem goedmens, of deugen. Ik moet toegeven, gebruikers van dat soort scheldwoorden zijn wat mij betreft ook per direct af.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 kneistonie

@9: wat simplisme in traag reageergedrag. [ q]Ik zie dat zo vaak in mijn praktijk.[ /q]

Mijn insteek:

Als ik “u” zeg dan is dat om jou erop te wijzen dat er hogere standaarden nodig zijn dan die jij momenteel hanteert, meneertje. Opletten! Herpak u!

Men vindt mij echter niet aan de zijde van Markies de Cantecler.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 basszje

Eerlijk gezegd vind ik het Engelse onduidelijke ‘You’ wel aantrekkelijk. Vooral voor die twijfelmomenten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Sylvia

De enige keren dat ik nog u gebruik: bij stokoude mensen, uit aangeleerde beleefdheid, en als een meningsverschil met een vreemde verhit raakt, om duidelijk te maken dat er wat mij betreft een grote afstand tussen ons is gekomen, en dat ik me, inderdaad, niet langer op gelijk niveau voel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Henk van S tot S

@19:
Dan kun je net zo goed het Brabants/Limburgse ”ge”gebruiken.
Dan spreek je ook nog min of meer in je Moers taal :-)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 JANC

@19: Slechts terzijde is het Engelse “you” de Nederlandse “u”. De informele “you” is “thou”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie