Recensie Zomergasten met Floris Alkemade

Het eerste fragment waaraan architect en Rijksbouwmeester Floris Alkemade moest denken toen hij gevraagd werd voor Zomergasten 2021, was een fragment uit Wedden Dat Ik Het Kan. Hoe hij het fragment had leren kennen, wist hij niet meer. We zien een meisje van een jaar of twaalf in een kliko verdwijnen. De klep gaat dicht. De klep vliegt open. We zien haar benen. De benen gaan naar beneden. De klep valt dicht. De klep gaat weer open. We zien haar hoofd. Het hoofd gaat naar beneden. De klep gaat dicht. De klep vliegt open. We zien haar benen. Enzovoort. Uiteindelijk lukt het haar om 21 keer afwisselend met haar benen en haar hoofd de kliko te openen. Ze weet zich dus in één minuut 21 keer om te draaien in een ruimte van niet meer dan anderhalve kubieke meter, bedoeld om afval in te gooien.

Door: Foto: schermafbeelding © VPRO Zomergasten Floris Alkemade 2021

Closing Time | The Architect

Had je dat al gehoord, Richard Rogers is overleden.

-Uh, Richard Rogers, nee, in welke band speelde hij?

Nee, Richard Rogers was een architect.

-Een architect, jahnee, dat hou ik niet echt bij.

Maar hij was de architect van het Centre Pompidou in –

-Parijs! Maar dat ken ik, geweldig gebouw! Ik zag het voor het eerst als puber en was gelijk verkocht. Heerlijk die dwarsliggerij, alles lekker binnenstebuiten, alles andersom. De verwarmingsbuizen, de riolering, gewoon zichtbaar aan de buitenkant. Hoe kom je erop. Ik keek mijn ogen uit. En er was dat dakterras waar ik samen met een vriend, nog een jointje gerookt heb, daarna begreep ik dat gebouw, en de kunst daar, nog beter. En volgens mij begreep dat gebouw mij ook toen wat beter,  dacht ik. Fantastisch gebouw. Geweldige architect.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kunst & Kunstenaarschap

Met enige regelmaat heb ik op dit weblog mijn onbegrip over kunst gedebiteerd: over specifieke films of toneelstukken of kunstsubsidie. Een ding fascineert me bijzonder aan kunst: kunstenaarschap. Wie is een kunstenaar? Wie is de kunstenaar die hoort bij welk kunstwerk?

In schilder- of beeldhouwkunst lijkt het heel simpel: er is een schilder die verft een beeltenis op een stuk papier, er is een beeldhouwer die slaat een beeld uit een stuk steen. Die kan vervolgens zijn naam zetten in de hoek van het schilderij of op het beeld. Dat is natuurlijk niet helemaal waar: veel schilders, zeker in de middeleeuwen en de vroeg-moderne tijd hadden leerlingen in dienst die veel van het schilder- en beeldhouwwerk deden. En lange tijd bleven werken ongesigneerd. Voor sommige werken is het daarom gissen wie de schilder is: het heeft de pennenstreken van een grote meester, maar is het werk niet van een van zijn leerlingen?

Maar voor toneel en muziek is de zaak complexer: een componist en een toneelschrijver zijn zeker kunstenaars. Net als een schilder en een beeldhouwer componeren zijn een kunstwerk. Maar een acteur en een musicus zijn ook een kunstenaar. Zelfs als zij een werk van een ander uitvoeren dan zijn het kunstenaars: in de uitvoering leggen ze een deel van hun kunstenaarschap. Door een zin net zo uit te spreken, door de manier van spelen, door de juist toon te raken, toont een musicus of een acteur zich kunstenaar. En toch: een musicus wordt gedirigeerd, een acteur wordt geregisseerd. Ze zijn slechts schaakstukken in het spel van een ander, die zich dan weer grotendeels aan het spelplan moet houden van een derde. En toch zijn zij allemaal kunstenaar: de toneelschrijver-componist, de regisseur-dirigent en de acteur-musicus.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

KSTn | Wet op de architectentitel

Logo kamerstukken van de dagDe wet op de architectentitel moet broodnodig aangepast worden. Althans, dat vindt “de politiek” (of misschien eerder de lobby-vereniging van architecten). Ik geef u de inleiding van dit dossier:
Handhaving van de vakbekwaamheid van architecten, stedenbouwkundigen, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten draagt bij aan een hoogwaardige dienstverlening op die gebieden en past in het streven naar een innovatieve, concurrerende en ondernemende economie.

Mooie woorden toch? Maar vervang voor de gein “architecten” eens door “economen” of “laboranten” of “uitvinders”. Dan kan verandert er niet zoveel. Allemaal beroepen die ook belangrijk zijn. Sterker nog, je zou ook gewoon “straatveger” kunnen invullen. Want een goede straatveger zorgt voor een schone omgeving en dat helpt bij een goed gemoed en dat komt de productiviteit van het hele land ten goede.

Afijn, de strekking van mijn betoog is eigenlijk: waarom moet de politiek zich bezighouden met wetgeving rondom het mogen voeren van de titel “architect”? Welke toegevoegde waarde heeft dit? Waarom is dit een taak van de overheid? Waarom wel wetgeving voor architecten en niet projectmanagers. Je moest eens weten hoeveel economische schade er aangericht wordt door mensen die lichtzinnig de titel “projectmanager” op hun kaartje hebben gezet.
Waarom is het niet voldoende dat mensen en instanties die van doen hebben met architecten zoals bij veel andere zaken gewoon vragen om een CV en referenties? De juiste papieren moeten daar op staan en zonder ervaring krijg je toch geen grote klussen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.