Machines zoals ik

Londen, begin jaren tachtig. Engeland verliest de Falklandoorlog verpletterend. Kort daarna stort het land zich onder Margaret Thatchers leiding in een Brexit avant la lettre. Mobiele telefoons zijn alom. Charlie, die zijn kostje bij elkaar scharrelt door via zijn computer op de beurs te handelen, stopt de erfenis van zijn ouders in de aanschaf van een van de eerste humanoïde AI’s: Adam. Charlie vraagt zijn buurvrouw, Miranda samen met hem Adams karaktertrekken te programmeren. Deels omdat hij zo wil voorkomen dat hij Adam naar zijn eigenbeeld instelt, deels omdat een gezamenlijk project hem een goede tactiek lijkt om de banden met Miranda, op wie hij een oogje heeft, aan te trekken. En Alan Turing leeft nog: aan hem hebben we die wandelende robots te danken, net als de zelfrijdende auto’s die de straten vullen, en natuurlijk die eerste 25 Adams en Eva’s die in de handel gebracht werden.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Filmtip: The Imitation Game

, door

RECENSIE - Alan Turing wordt wel gezien als de ‘vader’ van de kunstmatige intelligentie. Hij is de grondlegger van de moderne computer, maar hij was een veelzijdig man: hij deed belangrijke bijdragen aan de wiskunde, filosofie, logica, cryptografie en mathematische biologie. Toch zullen niet veel mensen zijn naam kennen, al heb ik hem eerder voorbij laten komen (bijvoorbeeld hier, hier en hier). De film The Imitation Game brengt hem nu onder de aandacht bij een groter publiek: de zaal was afgelopen weekend stijf uitverkocht.

The Imitation Game gaat voornamelijk over Turings werk bij het kraken van de Enigma, de machine waarmee de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog hun berichten versleutelden. Berichten van de Duitsers waren weliswaar voor iedereen te onderscheppen maar voor niemand te begrijpen, aangezien ze gecodeerd waren. Turing kraakte deze code, en met de onderschepte informatie kregen de geallieerden een voordelige positie in de oorlog. Er wordt wel gedacht dat de oorlog hiermee twee tot vier jaar is bekort.

Hoewel de film duidelijk draait om de Enigma, vangt de kijker zo af en toe ook een glimp op van de vele andere dingen die Turing deed. Voor de goede verstaander zit er in het begin zelfs een verwijzing naar zijn werk aan mathematische biologie, waarover ik eerder dit stuk schreef. En natuurlijk wordt er ook gesproken over Turings ideeën voor de universal machine: wat we tegenwoordig de computer noemen. Tenslotte spreekt hij op een mooie dubbelzinnige manier over de vraag of een machine kan denken, zijn beroemde Turing test, die hij zelf toen de imitation game noemde.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 12-10-2022

Gestreept, gevlekt of geribbeld

, door

Ongeveer zestig jaar geleden formuleerde Alan Turing, beroemd om zijn Turingmachine en het ontcijferen van de Enigma, een wiskundige theorie die verklaarde hoe patronen als strepen en vlekken ontstaan op de vacht van dieren. Turing stelde dat het een subtiel samenspel moest zijn tussen twee stoffen die de pigmentvorming beïnvloeden. Onder die aanname kon hij met behulp van wiskundige vergelijkingen precies aantonen hoe de karakteristieke patronen ontstonden bij giraffen, tijgers, zebra’s en allerlei andere dieren. Turings artikel werd alom geprezen, en is al veelvuldig geciteerd. Pas onlangs toonden onderzoekers bij muizen het bestaan van de twee stoffen aan.

De onderzoekers van het King’s College in Londen publiceren binnenkort in Nature Genomics over hun vondst. Ze bestudeerden de vorming van ribbels in het gehemelte van een muis. Het patroon dat hieraan ten grondslag ligt, ontstaat door het samenspel van FGF (Fibroblast Growth Factor) en Shh (Sonic Hedgehog). Een van deze stoffen stimuleert de aanmaak van zowel FGF als Shh, en is daarmee een activator. De andere stof remt de aanmaak van beide stoffen remt: het is een inhibitor.

De theorie die Turing in de jaren ’50 van de vorige eeuw formuleerde verklaarde hoe patronen konden ontstaan, uitgaande van stoffen met zo’n remmende en stimulerende werking. Dat patroon kan zich vervolgens uiten als strepen of vlekken op van de vacht van een dier, maar ook ribbels in het gehemelte van een muis. In alle gevallen gaat het om een patroon dat zich geleidelijk ontwikkelt. Turing argumenteerde dat de inhibitor en de activator bij een embryo in het begin nog gelijkmatig verdeeld waren, waardoor er nog geen kleur- of ribbelpatroon zichtbaar was. De beide stoffen waren dan precies in balans. Wanneer echter door een kleine verstoring op een bepaalde plek een overschot zou ontstaan van de activator, dan zou dit als een sneeuwbaleffect leiden tot de bekende patronen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Alan Turing: als de geschiedenis het recht raakt

, door

De grondlegger van de moderne computer was homoseksueel. Nou en, zou je denken. In 1952 was homoseksualiteit in het Verenigd Koninkrijk echter verboden en werd Alan Turing, de wiskundige uit Cambridge, ervoor veroordeeld. 2012 Is Turings honderdste geboortejaar. Een goede reden om de kraker van de Duitse Enigma-code uit de Tweede Wereldoorlog te eren met excuses en eerherstel door de Britse regering. En, hoe modern, worden die excuses afgedwongen met een ePetition. Niets mis met een stukje revisionisme, zou je denken. Maar nee, verklaarde minister van Justitie, Lord McNelly, de Britse regering gaat de geschiedenis niet herschrijven. Zijn argument is historisch bijzonder pijnlijk, star en zelfs harteloos. Maar: er is ook geen speld tussen te krijgen.

A posthumous pardon was not considered appropriate as Alan Turing was properly convicted of what at the time was a criminal offence. He would have known that his offence was against the law and that he would be prosecuted. It is tragic that Alan Turing was convicted of an offence which now seems both cruel and absurd-particularly poignant given his outstanding contribution to the war effort. However, the law at the time required a prosecution and, as such, long-standing policy has been to accept that such convictions took place and, rather than trying to alter the historical context and to put right what cannot be put right, ensure instead that we never again return to those times.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-11-2022

Uitgekotste wetenschappers

, door

De Israëlische wetenschapper Daniel Shechtman krijgt morgen de Nobelprijs voor de Chemie voor de ontdekking van zogenoemde quasikristallen. Zijn ontdekking leidde tot een grote controverse. Collega’s meenden dat quasikristallen (hier meer over) onmogelijk waren. Hij werd gekleineerd, vermeden, uitgekotst en weggezet als een fraudeur. Maar had gelijk. En hoe.

Het is vaker het lot van grote genieën dat ze hun tijd te ver vooruit zijn. Of dat hun tijdgenoten niet over de grenzen van hun directe omgeving kunnen kijken. Nu is dat niet anders dan vroeger.

Eind negentiende eeuw stond de fysica in brand. In de wiskunde en theoretische natuurkunde werd enorme vooruitgang geboekt – men stond aan de vooravond van de relativiteitsleer en de eerste stappen naar de ontdekking van de quantummechanica waren genomen. Mindbending stuff. En onacceptabel volgens velen.

Onderstaande BBC documentaire vertelt over het lot van vier wiskundigen: Georg Cantor, Ludwig Boltzmann, Kurt Gödel and Alan Turing.
Het zijn stuk voor stuk grootheden die de wetenschap enorm vooruit hebben geholpen. Maar stuk voor stuk zijn het ook mensen die door hun omgeving, de intellectuele beknelling gek zijn gemaakt, al vertoonden enkelen van hen wel een gevoeligheid daarvoor.

Vooral het verhaal van Alan Turing is een grof schandaal, juist omdat niet zozeer zijn verdiensten in twijfel werden getrokken (hoeveel Engelse levens heeft hij gered met zijn Enigma-breker?), maar omdat zijn geaardheid een bedreiging was voor de morele orde van het Engeland van de jaren vijftig.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.