Meindert Fennema, professor politicologie en voormalig GroenLinks duo-raadslid in Bloemendaal schreef een biografie over Geert Wilders. Het boek geeft een aardig beeld van hoe Wilders in 1990 begon als leerling van Bolkestein; en hoe hij uiteindelijk na de laatste verkiezingen op het punt is gekomen om mee te onderhandelen over de nieuwe regering. Over het leven van Wilders voor de politiek schrijft Fennema weinig: zijn familie, zijn jeugd of zijn reizen naar Israel komen nauwelijks aan bod. In die zin biedt het boek weinig nieuwe inzichten.
De nieuwe inzichten die Fennema heeft geprobeerd te bieden liggen meer op het persoonlijke vlak: hij heeft geprobeerd zich te verplaatsen in de geest van Wilders. En zo krijg je toch meer gevoel voor de benauwde positie van de meest beveiligde politicus van Nederland. Maar deze persoonlijke insteek leidt ook tot onduidelijkheid: zo schrijft Fennema over de toespraak van Máxima waarin zij ontkende dat ‘de’ Nederlander bestaat, dat dit een ‘onversneden GroenLinkse toespraak’ (p.143) was. Het is onduidelijk of dit is wat Fennema weet dat Wilders dit dacht of dat dit is wat Fennema zelf denkt over die toespraak.
Een ander persoonlijk element dat Fennema probeert te laten zien, zijn de persoonlijke verhoudingen achter de schermen van de politiek: zo schrijft Fennema dat alhoewel Wilders en Halsema elkaars politieke opponenten zijn, Halsema een van de weinige kamerleden is die in staat is geweest om door de persoonlijke isolement rond Wilders heen te breken. Halsema en Wilders zijn misschien wel politieke opponenten maar geen electorale concurrenten. Dat Halsema toen Wilders moest onderduiken vanwege bedreigingen herhaaldelijk haar medeleven had getoond, kan hier ook aan hebben bijdragen.
Maar eigenlijk is Fennema op zijn scherpst als hij niet het gevoelsleven van Wilders probeert te doorgronden, maar als hij zijn politieke stellingname analyseert. Volgens Fennema ontbreekt bij Wilders veel aspecten van rechts-extremisme: Wilders neemt het op voor homo’s, vrouwen en Joden. Sterker nog, in de ogen van Fennema, is anti-semitisme “van rechts naar links verschoven” (p.135). Anti-semitische leuzen zijn volgens Fennema nu te horen op pro-Palestijnse demonstraties “die door de SP en GroenLinks worden ondersteund” (p.136). Fennema gaat nog een stap verder door te stellen het anti-fascisme rechts is geworden: Wilders verzet zich tegen, wat hij ziet als een totalitaire ideologie, de Islam. En alhoewel deze argumentatie ongelofelijk veel is af te dingen, heeft Fennema hier wel een punt: het is te gemakkelijk om Wilders weg te zetten als een ‘gewone racist’ (p.136) of een politicus die haat en angst zaait voor electoraal gewin. Op zijn eigen manier probeert Wilders de open samenleving te beschermen tegen, wat hij ziet als, een bedreiging hiervan.
En zo eindig je na het lezen van Fennema’s boek toch met iets meer gevoel voor de persoon Wilders en iets meer inzicht in zijn politieke stellingname.
Dit artikel verscheen ook in het GroenLinks Magazine van Oktober 2010.
[cmon]