Het OM is consistent in de rechtszaak tegen Wilders. Ook in tweede instantie luidt de eis : vrijspraak. Er is geen sprake van groepsbelediging omdat Wilders de islam, de godsdienst of de politieke ideologie zoals hij zelf zegt, aanvalt, en niet de moslims zelf. Ook de uitspraken die lijken op haat zaaien tegen moslims, zoals de vergelijking tussen de Koran en Mein Kampf, legt het OM uit als gericht tegen de islam. Als hij schrijft over een ‘invasie van moslims’ moet dat gezien worden in de context van zijn waarschuwing voor de toenemende invloed van de islam in Nederland.
Het OM is niet van mening veranderd. Het had jaren geleden op dezelfde gronden klachten tegen Wilders geseponeerd. In feite geven ze nu een toelichting op die beslissing, daartoe gedwongen door de de correctie van het Gerechtshof dat vervolging wel noodzakelijk vond. De kans dat de rechtbank het OM volgt lijkt me redelijk groot.
De aandacht voor het proces Wilders in de media is inmiddels behoorlijk verslapt. De eis tot vrijspraak was nauwelijks nieuws. Vrijwel onopgemerkt bleef de bijdrage van de advocaat van een van de benadeelde partijen, Nico Steijnen, die na het OM het woord mocht voeren om de positie van de benadeelden toe te lichten. Voordat het zo ver was had de rechtbank een half uur nodig om Steijnen’s toespraak namens de Beweging tot Herstel van het Respect te censureren. Hij mocht namelijk niet optreden als een alternatieve aanklager. Maar feitelijk was hij dat wel, ondanks alle geschrapte passages. Moszkowicz probeerde de rechtbank er dan ook met al zijn overtuigingskracht toe te bewegen Steijnen buiten de orde te plaatsen. Tevergeefs. Het valt nog mee dat hij niet opnieuw tot wraking overging.
Het betoog van Steijnen tegen Wilders is opmerkelijk (ik baseer me op de rechtstreekse uitzending, ik kan nergens een verslag vinden). Hij keert zich namelijk niet tegen de uitlatingen van Wilders waarvoor hij volgens het Hof vervolgd moet worden. Volgens Steijnen gaat het helemaal niet om uitlatingen, en dus ook niet over de uitingsvrijheid. Het gaat in deze zaak over het optreden van Wilders, zijn politieke praktijk. Die is vergiftigend en bedreigend voor alle moslims in Nederland, die maakt het land voor hen onleefbaar. Wilders eist geen maatregelen tegen een religie, tegen ideeën, maar tegen moslims. Zij mogen van hem niets meer, zij krijgen geen ruimte meer in dit land. Dat is waar hij in de praktijk aan werkt. En volgens Steijnen is een dergelijke machtsvorming tegen een groep mensen ontoelaatbaar. Steijnen stuurt hiermee feitelijk aan op een verbod van de PVV. Zo wordt het toch nog een politiek proces en krijgt Wilders wat dat betreft gelijk. Het is de vraag of de benadeelden hiermee geholpen zijn.
Steijnen’s pleidooi om niet naar de woorden maar naar de daden van Wilders te kijken zal de rechters waarschijnlijk niet overtuigen. Wilders wordt niet voor zijn daden maar voor zijn woorden vervolgd. De rechter zal een grens trekken als woorden tot aantoonbare schade leiden. Een bedreiging die iemand daadwerkelijk schaadt, hem in zijn bewegingsvrijheid beperkt, kan te ver gaan (Wilders is daarvan zelf het voorbeeld). Uitlatingen die voor anderen, zoals de Amerikanen dat noemen, een “clear and present danger” oproepen kunnen niet getolereerd worden. Dat heb ik Steijnen echter niet horen zeggen en het lijkt me in het geval van Wilders en de PVV ook moeilijk te bewijzen, zelfs in hun gedoogrol bij de huidige regering. Het eisen van maatregelen is daarentegen een democratisch recht dat elke burger en elke politieke partij heeft.
In 1997 is Hans Janmaat van de Centrumdemocraten veroordeeld omdat hij op een demonstratie van zijn partij had gezegd dat hij de multiculturele samenleving zou afschaffen als hij daartoe de macht en de middelen in handen zou krijgen. Dat deze uitspraak toen niet is opgevat als een politiek-programmatische was niet lang daarna voor zijn weduwe aanleiding om -tevergeefs- een verzoek tot herziening in te dienen nadat Pim Fortuin hetzelfde had gezegd. Ook Balkenende heeft in die dagen iets dergelijks geschreven zonder dat dit tot enige ophef leidde. Het problematiseren van de multiculturele samenleving was inmiddels gemeengoed geworden in het politieke debat.
Wat Steijnen ontoelaatbaar vindt, het optreden van Wilders, machtsvorming om maatregelen tegen moslims door te kunnen voeren, is een consequentie van ons politiek bestel. Er zijn mensen die die mening hebben. Die vinden elkaar in een politiek program en in een vertegenwoordiger die dit uitdraagt. Het program ontoelaatbaar maken is de democratie om zeep helpen. De uitvoering van het program in dit geval eveneens. Helemaal akkoord. Maar het is de politiek en niet de rechtbank die dit zal moeten verhinderen.
Reacties (3)
Maar als dat program de bijl zet in de wortels van de democratie? Is dat dan nog steeds ‘de democratie om zeep helpen’?
Het gaat mij niet om of het programma van Wilders daar op dit moment toe leidt of niet. Maar het is denk ik niet alleen de taak van de politiek om de democratie te beschermen, de rechterlijke macht kan ook een rol spelen. Uiteindelijk kan de democratie zichzelf om zeep helpen, door een partij aan de macht te brengen die de democratie wil afschaffen. Dat is dan ‘de wil van het volk’, maar als het volk van gedachten veranderd is er geen weg meer terug. In Algerije ’91 werd een dergelijk scenario werkelijkheid, toen een partij die een islamitische dictatuur wilde vestigen de verkiezingen won. Staatsgreep en burgeroorlog was het gevolg.
Overigens zijn ook rechten van minderheden en de rechtstaat belangrijke peilers van een democratie. Die kunnen al eerder aangetast worden, en daar komt de PVV dicht in de buurt. Ik denk dat dit zeker door de rechter getoetst zou moeten kunnen worden, waarbij de lat natuurlijk niet te laag mag liggen.
Die Nico Steijnen vertegenwoordigt volgens mij niemand anders dan zichzelf. De ‘Beweging voor het Herstel van het Respect’ is voor zover ik kan zien niet meer dan een slecht onderhouden website met aanklachten tegen met name Volkskrantredacteuren en hoofdredacteur Pieter Broertjes. Door wie? Door mr. N.M.P. Steijnen.
Het zou mij niets verbazen als achter die hele ‘Beweging voor het Herstel van het Respect’ slechts één persoon zit, nl. meester Steijnen zelf.
Het optreden van Steijnen in de eerste ronde van het proces laat zien dat het hier om een raar mannetje gaat, die het er niet om te doen is een zaak voor zijn cliënten te winnen, maar zoveel mogelijk aandacht te trekken voor zijn zeepkistje.
#1 De rechter moet uiteraard toetsen of een partij of een politicus wetten overtreedt. Dat gebeurt ook in het proces tegen Wilders. De rechter moet beoordelen of hij art. 137 etc. van de Strafwet heeft overtreden. Die artikelen gaan over uitlatingen. Steijnen wil niet over de uitlatingen van Wilders praten en verruimt zijn aanklacht tot het gehele optreden van de partij van Wilders. Hij had voor het effect van zijn betoog er ook voor kunnen kiezen om te betogen dat de uitlatingen van Wilders een direct gevaar opleveren voor zijn cliënten. Nu treedt hij buiten de orde van het proces en klaagt hij het optreden van een partij aan die maatregelen eist om de invloed van een bepaalde geloofsrichting of politieke ideologie in te dammen. Daarvoor moet je niet bij de rechter zijn. Het is vergelijkbaar met het proces in 2006 tegen de pedofielenpartij, die door de rechter ook niet werd verboden: http://nos.nl/artikel/56953-pedofielenpartij-niet-verboden.html Alleen als een partij overduidelijk een wetsartikel overtreedt (drugshandel, mensenhandel, witwassen, noem maar op) is een verbod mogelijk. Algemene oproepen om schandelijke of gevaarlijke ideeën te bestrijden horen thuis in de politiek en niet in de rechtbank.
# 2 Ik zou de beoordeling van de acties van Steijnen niet af laten hangen van het feit of hij al dan niet als eenling optreedt. In een ander proces (tegen kernwapens) treedt hij namens velen op, ook namens mijzelf.