ELDERS - Een opleving van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging komt Spanje nu wel erg slecht uit.
De publicatie van een rapport van de Europese Commissie over de situatie van de rechtsstaat in de 27 EU-lidstaten heeft opnieuw de aandacht gericht op Hongarije, Polen en andere Oost-Europese landen. Het plan om onvoldoendes bij de rechtsstaattoets te bestraffen met het inhouden van subsidies leidde onmiddellijk tot verscherping van het conflict tussen oost en west. Zo werd echter ook de aandacht afgeleid van alle tekortkomingen elders, in Spanje bijvoorbeeld.
Wat te denken van de afzetting van Quim Torra, de voorzitter van het Catalaanse regionale bestuur vanwege het feit dat hij bij de verkiezingen in 2019 weigerde vlaggen en spandoeken van de onafhankelijkheidsbeweging van openbare gebouwen te verwijderen? Het is niet de eerste keer dat de centrale Spaanse regering de voorstanders van de onafhankelijkheid munitie geeft door op haar strepen te blijven staan. Torra verdedigde de overtreding van de orders van de verkiezingscommissie omdat de steun die hij met zijn actie wilde geven aan gevangen genomen medestanders van politieke aard was en niets met zijn bestuurlijke functie te maken had. “In Spanje is de dorst naar wraak groter dan respect voor de gezondheid en het leven van mensen, of voor het voortbestaan van bedrijven en banen”, schreef hij. “De Spaanse staat heeft Catalonië opnieuw in een uitzonderlijke situatie gedwongen, terwijl de Europese Unie onverklaarbaar passief blijft.”
Puigdemont
De verdreven Catalaanse leider Carlos Puigdemont, die in ballingschap in Brussel woont en werkt als Europarlementslid, wijst er op dat Torra na Artur Mas en hemzelf de derde regionale regeringsleider is die door Madrid is afgezet. Ook wijst hij er op dat het net deze week verschenen rapport over de rechtsstaat in Spanje nergens melding maakt van de in zijn ogen onaanvaardbare manier waarop de centrale regering omgaat met de gerechtvaardigde verlangens naar onafhankelijkheid van de Catalanen. Catalonië komt in het hele rapport niet voor.
Spanje kan zich geen democratische rechtsstaat noemen, meent Puigdemont: ‘Totdat de Spaanse staat ingrijpende structurele hervormingen doorvoert, kan het land niet beweren te functioneren als een voorbeeldige democratie. De rechterlijke macht is gepolitiseerd: de samenstelling ervan is een weerspiegeling van de tijd dat de rechtse populaire partij het land controleerde met een absolute meerderheid in alle instellingen.’ Volgens Puigdemont heeft de huidige linkse regering ook geen verandering gebracht.
Onenigheid
Toch is er wel iets veranderd voor de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging bij het aantreden van de nieuwe Spaanse regering van socialisten en Podemos. Het linkse deel van de beweging, Catalaans Republikeins Links (ERC), steunt de minderheidsregering van Pedro Sanchez in de hoop op nieuwe kansen voor een onafhankelijker Catalonië. Voormalig ERC-leider en Oriol Junqueras is vorig jaar tot dertien jaar celstraf veroordeeld vanwege zijn rol bij het onafhankelijkheidsreferendum in 2017. Onlangs kondigde de Spaanse minister van Justitie Juan Carlos Campo aan dat de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijders mogelijk vrijgelaten kunnen worden.
Roger Torrent, de voorzitter van het Catalaanse parlement, lid van de ERC, hoopt dat nieuwe verkiezingen in de regio begin volgend jaar een meerderheid zullen opleveren voor de naar onafhankelijkheid strevende partijen. Maar dan moeten de onderlinge onenigheden wel overbrugd worden. “Het is waar dat het de afgelopen jaren meer om concurrentie ging dan om samenwerking, en daar moeten we aan voorbij gaan,” zei hij in een interview met de Britse krant The Guardian. En er moet ook nog wel wat uitgelegd worden aan de Catalanen over onze doelen, denkt hij. Tot nu toe was er in Catalonië nog geen meerderheid te vinden voor onafhankelijkheid. Het hoogste percentage dat de afscheidingsbeweging steunde was in 2017: 48%. Het is nu gedaald tot 42%.
Coronacrisis
De landelijke regering zal een opleving van de Catalaanse onafhankelijkheidstrijd graag willen voorkomen. De coronacrisis eist alle aandacht. Nieuwe, vergaande maatregelen voor de regio Madrid hebben geleid tot een hoogoplopend conflict tussen de linkse centrale regering en het rechtse regiobestuur. De gemiddelde besmettingsgraad over de afgelopen twee weken van 784 per 100 duizend inwoners. Dat is 2,5 keer hoger dan het landelijke gemiddelde en zeven keer hoger dan het gemiddelde in Europa. Het regionale bestuur wilde de maatregelen beperken tot de armere delen van de regio, die toch al het meest te lijden hebben onder de pandemie. De regeringsmaatregelen zijn nu ook van toepassing op andere steden, als de cijfers daar dezelfde hoogte bereiken.
Reacties (6)
“Wat te denken van de afzetting van Quim Torra, de voorzitter van het Catalaanse regionale bestuur vanwege het feit dat hij bij de verkiezingen in 2019 weigerde vlaggen en spandoeken van de onafhankelijkheidsbeweging van openbare gebouwen te verwijderen?”
Dat zou redelijkerwijze in Nederland toch ook wel gebeuren? Ook het excuus dat het niets met zijn functie te maken heeft zou hier worden weggelachen. Kijk, dat je het afzetten om de vrede te bewaren achterwegen laat is één ding, maar ik geef er geen rechtsstatelijke onvoldoende voor.
@1: De politisering van de rechterlijke macht is een zwaarwegend kritiekpunt. Er is op z’n minst twijfel over. Vergelijk Polen. De repressie van de onafhankelijkheidsbeweging in Catalonië zou een reden moeten zijn om ook eens naar Spanje te kijken. Het is een politieke beweging met in mijn ogen heilloze doelen, maar als beweging die door een deel van de bevolking wordt gedragen moet er in een democratie ruimte voor zijn. Nu zien we vooral botte machtspolitiek.
@2: Ook ik denk dat de rechterlijke macht in Spanje partijdig is, en de PP steunt.
Maar het ontslag van Quim Torra is geen bewijs daarvan.
Zoals Ronzhu in #1 geschreven heeft, hoort een bestuurder geen overheidsgebouwen te gebruiken voor zijn campagne.
Het verbieden van het referendum over de onafhankelijkheid van Catalonië, en het veroordelen van de organisators, vind ik wel een sterk voorbeeld.
En niet alleen ik: België weigert de organisator Puigdemont uit te leveren.
Het politie-optreden tijdens het referendum (en de berichtgeving op de nationale tv) zijn voor mij andere tekenen dat de de democratie in Spanje niet goed functioneert.
Plus natuurlijk het verbod om politie-agenten tijdens hun werk te filmen.
@0: “De rechterlijke macht is gepolitiseerd: de samenstelling ervan is een weerspiegeling van de tijd dat de rechtse populaire partij het land controleerde met een absolute meerderheid in alle instellingen.”
Dit is blijkbaar een quote van Puigdemont, maar het is daarnaast ook feit. De rechters worden in Spanje gekozen door een parlementscommissie en door het Spaanse verkiezingsstelsel (dat tot voor kort altijd een meerderheid voor één partij opleverde) was het resultaat dat de regerende partij (meestal de PP) de meeste rechters aanstelde. Bij gevolg zijn alle rechters in ieder geval op het gebied van Catalaanse onafhankelijkheid (maar waarschijnlijk ook op een aantal andere terreinen) niet bepaald onpartijdig.
@1: “vlaggen en spandoeken van de onafhankelijkheidsbeweging”
Ik denk dat Jos hier uit de bocht vliegt. Zover ik heb kunnen vinden ging het niet om vlaggen en spandoeken van de onafhankelijkheidsbeweging, maar om een spandoek dat opriep tot de vrijlating van de voorgaande regering (waarvan een aantal leden al sinds 2017 gevangen worden gehouden, vanwege de rechtszaak tegen hen rondom het verboden referendum). De uitleg die de rechter daaraan geeft, duidt toch op een bepaalde vooringenomenheid, die alles te maken heeft met de twijfelachtige onafhankelijkheid van de Spaanse rechterlijke macht.
Het verbieden van een populistisch referendum kan zeker gerechtvaardigd zijn. Net als brexit is hier geen sprake van een eenvoudige ja/nee-vraag. Een onafhankelijkheid leent zich daar niet voor. De bescherming van minderheden is dan onvoldoende gewaarborgd. We hebben in Bosnië kunnen zien waar dat toe kan leiden. Een democratie kenmerkt zich ook door de overheidsbescherming van minderheden.
Op zich is uitstekend om een referendum te houden over de onafhankelijkheid van een land, dat voorkomt dat de beslissing genomen wordt door bijv. parlementsleden die om heel andere redenen (bijv. behoud van pensioenen) gekozen zijn.
Ik denk wel dat een referendum pas gehouden worden mag na een goede discussie over de voor- en nadelen. In het VK was dat niet het geval.
En “50% +1” is onvoldoende voor een ingrijpend besluit als onafhankelijkheid, of Brexit.
Ik sluit ook niet uit dat Puigdemont gewoon een populistische carrière-politicus is.
Overigens denk ik dat als het referendum niet verboden geworden was, meer tegenstemmers gekomen zouden zijn, en de uitkomst zou zijn dat Catalonië bji Spanje blijven wil.
Zelf ben ik geen voorstander van de onafhankelijkheid van Catalonië, ik vind wel dat Spanje democratischer worden moet.