Overzicht

serie

Zomergasten 2025

Voorbeschouwingen en recensies over VPRO’s Zomergasten 2025


Zomergasten 2025 met Uğur Ümit Üngör

, door

Vanavond misschien wel de minst bekende, maar meest boeiende Zomergast van dit jaar: Uğur Ümit Üngör, historicus en hoogleraar Holocaust- en Genocidestudie.

Uğur Ümit Üngör is dus expert in zaken die het verstand van een gewoon mens ver te boven gaan, maar die ons wel raken. Wat er in Gaza gebeurt vinden we natuurlijk meer dan verschrikkelijk, maar wat begrijpen we er nou echt van?

Dat geldt natuurlijk voor alle genocidaal geweld, van vroeger en nu, waar ook ter wereld. Wat wil Uğur Ümit Üngör met zijn Zomergastenavond bereiken? Op Instagram en Tik Tok legt hij het uit:

Ik hoop dat de kijkers een gevoeld van opgewekte grimmigheid overhouden aan mijn avond.
Dat ze niet vervallen in wanhoop maar dat ze ook niet denken: Het gaat allemaal lekker in de wereld.

Hij heeft het spoorboekje van de uitzending al in zijn hoofd:

We gaan samen afdalen in die materie. Maar we gaan er ook samen weer uit omhoogkomen. Aan het einde van de avond moeten kijkers het gevoel hebben dat ze een inzicht hebben gekregen in de vreselijke dingen die mensen doen, maar dat ze niet wanhopig hoeven te worden. Want precies als je kijkt naar de onmenselijkheid van mensen, dan zie je juist ook dáár onze menselijkheid terugkomen.

Op de sofa bij Griet | Zomergasten met Eva Crutzen

, door

RECENSIE - In het allereerste fragment dat Eva Crutzen liet zien tijdens Zomergasten stonden mensen op een tien meter hoge duikplank zich in allerlei bochten te wringen voordat ze wel of niet besloten te springen. Volgens Crutzen keken we hier naar angst die overwonnen werd. Volgens presentatrice Griet op de Beeck zagen we twijfel. 

Eigenlijk vroeg ik me dat steeds af tijdens het kijken naar deze uitzending: is Eva Crutzen bang om te zeggen wat ze wil of is ze een aartstwijfelaar die nooit zeker weet wat ze denkt? In mijn lange, zeer gerespecteerde Zomergastenkijkcarrière heb ik niet vaak iemand gezien die zo moest worstelen om de juiste woorden te vinden. Meer dan eens moest ze een antwoord schuldig blijven en vroeg ze Op de Beeck wat zij vond. 

Ergens aan het begin van de avond, toen ze haar gedachten niet op een rij kreeg, richtte ze zich ineens tot een paar mensen buiten beeld. ‘Kunnen jullie stoppen met praten, want ik word er enorm door afgeleid’, zei ze. Waarna ze zich hernam. Nu was het mijn beurt afgeleid te zijn, de zomergastenillusie was immers achteloos verbroken: er zitten kennelijk meer mensen in de zomergastenstudio. Mensen die net als ik moeite hadden om hun aandacht erbij te houden. Maar die anders dan ik besloten hadden om er maar gewoon doorheen te gaan praten. Daarna leek het even wat beter te gaan en wist Crutzen zowaar wat coherente zinnen te produceren, maar al snel verviel ze in het kenmerkende gehakkel. 

Zomergasten 2025 met Eva Crutzen

, door

Sargasso’s recensie leest u hier.

“Zware, universele thema’s, zoals rouw, eenzaamheid en buiten de boot vallen, op een lichte manier vertellen”. Dat wordt vanavond de insteek van Eva Crutzen voor haar Zomergastenavond.

Eva Crutzen is cabaretière, zangeres, actrice en sinds vorig jaar ook regisseuse en producent. Bekend van televisieseries als Promenade, Klikbeet en Tropenjaren. Vorig haar verscheen de zesdelige televisieserie ‘Bodem’, door haarzelf geschreven, geproduceerd en geregisseerd.

Zware thema’s op een lichte manier vertellen. En wel hierom (uit interview met Anouk Kragtwijk voor het NRC, 12 februari 2020):

Ik heb een allergie voor sentimentaliteit. Dat wordt soms zo lelijk gedaan. Ik ben bang om pathetisch te worden. Dat mensen het idee krijgen dat ik mijn verdriet uitmelk.

Het gaat dan over ‘Opslaan als’, een van haar meest persoonlijke cabaretvoorstellingen over het fenomeen ‘herinneringen’.

Bleven herinneringen maar voor altijd scherp, mijmert Eva Crutzen (30) in café de School in Amsterdam. De stem van haar moeder, de geur van haar haar

Op jonge leeftijd (11 jaar) verloor Eva Crutzen haar moeder en 20 jaar later merkt ze dat herinneringen aan haar moeder vervagen. “Dat vind ik zo schrijnend, alsof ik haar voor een deel verlies”.
Toch is er geen houdbaarheidsdatum aan rouw, zegt ze in een interview bij Kunststof, naar aanleiding van over de serie ‘Bodem’, waarin het thema rouw centraal staat

Naar binnen kijken bij een buitenstaander | Zomergasten met Simon Kuper

, door

RECENSIE - ‘Ik ben een hele kleine mier in een mierenhoop die eeuwig duurt. Maar ik doe wat ik doe en ik geniet ervan’, zei Simon Kuper tijdens de tweede aflevering van Zomergasten. Wat hij doet? Schrijven. Historische (sport)boeken en columns voor The Financial Times om precies te zijn. Waarin hij, in de geest van George Orwell, zo helder mogelijk de waarheid probeert te vertellen in de ijdele hoop de boven ons gestelden op betere gedachten te brengen.

Tot voor kort (en tot mijn schande) had ik nog nooit van de mier genaamd Simon Kuper gehoord. Heel toevallig bespraken ze onlangs in de podcast The Shitshow het boek Bringing Up Bébé: One American Mother Discovers the Wisdom of French Parenting van Pamela Druckerman die, zo vertelde Shitshow-host Stéphanie Hoogenberk, de vrouw van Simon Kuper was. Daardoor wist ik dat Simon Kuper, hoewel in een Engelstalig gezin geboren, accentloos Nederlands sprak. Meer wist ik niet.

De ultieme buitenstaander

Simon Kuper portretteert zichzelf tijdens deze fraaie avond als ultieme buitenstaander. Beide ouders kwamen uit liberaal Joodse gezinnen in Zuid-Afrika die tegen de apartheid waren, maar wel genoten van de priviliges die zij als blanken konden genieten. Om hun milieu te ontvluchten, gingen ze antropologie studeren in Engeland en leefden een paar jaar in een hutje in Botswana. Toen Simon zes was, verhuisde het gezin naar Leiden. Een kleine negen jaar later gingen zijn ouders weer naar Engeland, maar mocht Simon in Nederland blijven, bij een Nederlands gezin, waardoor hij een uniek inkijkje kreeg in onze samenleving. Inmiddels woont hij al meer dan twintig jaar in Parijs, een stad waar hij niet per se van houdt, maar waar hij destijds voor een ton een huis kon kopen.

Zomergasten 2025 met Simon Kuper

, door

[Lees hier de recensie van Zomergasten met Simon Kuper]

Wat is de link tussen Özcan Akyol (de vorige Zomergast), Matthijs van Nieuwkerk en Simon Kuper, VPRO’s Zomergast van komende avond?

Dat er een dingetje was tussen Özcan Akyol en Matthijs van Nieuwkerk werd vorige week wel duidelijk toen presentator Griet op de Beeck daarover door begon te zagen. En vervolgens gingen veel reacties meer daar over, dan over de rest van het programma. Jammer.

Griet op de Beeck viel overigens niet bij iedereen in de smaak. Tja, een vrouw, een Belg en dan hoef je niet lang op denigrerende opmerkingen te wachten.

Er waren mensen die haar onverstaanbaar vonden vanwege haar Vlaamse tongval. Wie die muggen wil ziften komt vanavond aan zijn trekken. De Zomergast van vanavond heeft een licht, nauwelijks merkbaar accent. Logisch als je zijn levensloop leest:

Geboren in Oeganda, uit liberale Zuid-Afrikaans Joodse ouders met een Brits paspoort. In 1976 verhuisd naar Nederland. Op zijn zestiende verhuisde hij naar Londen, studeerde geschiedenis en Duits in Oxford. Was later Kennedy Scholar aan Harvard in de VS. Nu woont hij al weer dik twintig jaar in Parijs en is Frans staatsburger.

Journalist en schrijver Simon Kuper (spreek uit op zijn Engels: Sajmon Koepahr) ziet zich niet als Brit, niet als Fransoos, ook niet als Nederlander, maar als wereldburger. Als journalist schrijft hij onder andere voor het Britse kranten als Financial Times en The Observer, het Franse Le Monde en het Nederlandse NRC.

Recensie Zomergasten 2025 Özcan Akyol

, door

RECENSIE - Ik dacht, ik ga me niet voorbereiden en alles gewoon over me heen laten komen. En daar kwam me toch een stoet! Ik vond Eus altijd al sympathiek, maar dat hij zo dicht bij mijn eigen levenshouding zou staan had ik niet verwacht. Natuurlijk, zijn achtergrond is heel anders, 2e generatie Turks-Nederlands, Aleviet (vrijzinnig islamitisch) – wat binnen de Turkse gemeenschap weer een minderheidsgroepering is, en daardoor had hij altijd het gevoel nergens bij te horen. Maar door die achtergrond heeft hij wel geleerd om zich binnen verschillende sociale groepen te bewegen, en tegelijk heel erg op zichzelf te vertrouwen. Hij was altijd een buitenbeentje, eigenzinnig. En daar kun je ver mee komen, heb ik ook ervaren.

Met het eerste fragment van Jan Cremer in New York maakt hij meteen dat punt; ook die werd in de literaire wereld gezien als ordinair, een branieschopper, een indringer. Maar hij schopte het toch maar mooi tot bestsellerschrijver. Erkenning kwam niet van de “eigen groep”, maar van buiten, van de lezers.

En erkenning is wat we allemaal zoeken, eigenlijk de rode draad door deze hele uitzending. Tegelijkertijd zoekend naar eigenheid, júist niet conformeren aan de bestaande mores.

Je kiest niet je eigen uitgangspunt. Zoals Eus, jongste zoon in een Turks afwijkend gezin, geboren na de dood van een halfzusje – zijn moeder had liever een meisje gehad, een goedmaakkindje, maar het was Eus, helaas, helaas.

Zomergasten 2025 met Griet Op de Beeck en Özcan Akyol

, door

[Lees hier de daadwerkelijke recensie!]

Ook deze zomer laaft Sargasso zich aan VPRO’s Zomergasten. Het programma begon in 1988, beleefde vorig jaar de 200ste uitzending en wordt sinds 2011 op Sargasso belicht met een korte voorbeschouwing en een recensie.

Deze zomer heeft de VPRO een voormalige Zomergast bereid gevonden het programma te presenteren: Griet Op de Beeck. Zij zat in 2016 tegenover presentator Thomas Erdbrink aan tafel.

Ze is, lezen we in de VPRO-gids, gevraagd voor deze klus omdat de VPRO kennelijk iemand zocht die een zachtere kant heeft (refererend aan haar werk als therapeute). Griet op de Beeck:

Ik denk dat juist in deze tijd waarin er zo veel verschrikkelijks aan de hand is en het bij momenten zo beangstigend kan zijn en zo donker en zo hard en zo polariserend, dat het heel fijn is als je met een zachte, empathische blik gaat zoeken naar de nuance. Daar is vaak zo weinig ruimte voor. Het is dit of het is dat. Nee, er ligt een hele wereld tussen en dat is het stuk dat mij ook het meest interesseert. Dus de keuze voor mij is wel een keuze voor een programma dat een andere benadering heeft dan om de polarisatie keihard uit te spelen