Overzicht

serie

Vaste Gasten

Foto: daisy.images (cc)

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Minder vakantie, goed voor de economie?

, door

Elk jaar duikt er rond vakantietijd een interview op met econoom Arjo Klamer waarin hij de Nederlandse ‘vakantiecultus’ bekritiseerd. Onze hele economie lijkt gericht te zijn op het vieren van vakantie, het land ligt drie maanden stil, we raken er door ontregeld en het kost veel te veel geld – tot wel 14 procent van ons nationaal inkomen, dat ook nog eens voor een groot deel in het buitenland wordt uitgegeven. Door wat vakantie in te leveren zouden we zo maar eens het begrotingstekort of de stijgende zorgkosten kunnen betalen. Kan het inderdaad wel wat minder met die vakantie?

Volgens Klamer geven we zeven procent van ons inkomen uit aan vakanties en moeten we daar vanwege de door de vakantie misgelopen productiviteit nog eens zeven procent bij optellen. Klamer denkt dat vakanties ons dus tot wel 14 procent van ons BBP, dus zo’n 80 miljard euro, kosten.

Die eerste zeven procent lijkt me een redelijke schatting. Iets minder dan een maandsalaris. (Het CBS zit wel een stuk lager). Maar een groot deel geven we uit in eigen land en dat wat we in het buitenland uitgeven stroomt deels weer terug doordat we steeds meer ‘all-inclusive’ schijnen te boeken bij grote westerse touroperators. En vergeet niet: er zijn natuurlijk ook miljoenen buitenlandse toeristen die naar Nederland komen. Zo erg is het nou ook weer niet.

Foto: daisy.images (cc)

Volentekriebels | Het geluk van John Leddy

, door

COLUMN - Een tijdje geleden zag ik John Leddy op televisie bij Omroep Max. Hij leek zowaar gelukkig, maar dat is hij natuurlijk niet. Goed, hij is inmiddels 82 en bleef tot nu toe gevrijwaard van suiker en ka en bovendien kwijlt hij niet als hij zevert, maar hij is nou ook weer niet bepaald die jongen die tijdens Yahtzee altijd alleen maar zessen gooit.

Zijn leven lang stond John in de schaduw van zijn tv-personage Koos Dobbelsteen, die op zijn beurt weer in de schaduw stond van zijn vrouw Mien. Met zoveel schaduw kom je nooit volledig tot bloei. Anderzijds, als je altijd in de schaduw staat word je ontzettend cool. En dat was John. Zonder overdrijven kan je hem de Bartho Braat van de jaren tachtig noemen.

In de jaren negentig zond de VPRO kortstondig de jeugdserie Het Spijkertje Van De Mona Lisa uit. De geniale titel zegt genoeg. Als niemand dat spijkertje in de muur had geslagen, dan was dat schilderij genadeloos op de plavuizen van het Louvre kapot gekletterd. In dit geval zou dat mij vrij weinig kunnen schelen. Ik zie in die chick altijd de latere Jerney Kaagman en neem het Da Vinci zeer kwalijk dat hij het portret niet twintig jaar eerder heeft geschilderd.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Een onvoorwaardelijk basisinkomen

, door

COLUMN - Tot februari 2014 loopt een handtekeningenactie voor een Europees Burgerinitiatief voor een onvoorwaardelijk basisinkomen. De komende maand onderzoekt Sargasso het idee achter zo’n basisinkomen.

Iedereen heeft recht op een inkomen op basis van het bestaansminimum. We laten immers geen mensen verhongeren en verkommeren. Daar zijn we een modern beschaafd land voor.

De manieren waarop we aan dit minimumbedrag komen verschillen echter nogal per persoon. Veel mensen krijgen zo’n bedrag door betaalde arbeid. De meeste mensen krijgen het echter op een andere manier: via een verdienende kostwinnaar of via een uitkering. Die uitkering kan iemand krijgen vanwege ziekte (WAO, WIA, Wajong), ouderdom (AOW), of omdat hij of zij ondanks zijn inspanningen geen werk kan vinden (WW, Bijstand).

Om te bepalen wie waar recht op heeft, hebben we een wirwar aan regels, en allerlei controle-instanties die zich bezig houden met de toepassing daarvan. Een groot deel van onze politieke discussies gaat terug op vraagstukken rond die regels en uitvoering.

Hier tegenover staat het idee van een basisinkomen. Dat idee is niet nieuw. Sinds de jaren 70 hebben in Nederland met regelmaat ledengroepen en bewindslieden van GroenLinks, D66, PvdA en VVD hiervoor gepleit. Maar omdat het zo ver staat van de dagelijkse politieke praktijk heeft uitgezonderd de PPR geen enkele Nederlandse partij met zetels het standpunt ooit officieel aangehangen. Internationaal is het ongeveer hetzelfde verhaal. Het huidige burgerinitiatief is gestart door een samenwerkingsverband van Europese burgers en organisaties.

Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Complementaire valuta

, door

COLUMN - Vorige week besprak Paul Teule een deel van het boek ‘Geld en duurzaamheid: van een falend geldsysteem naar een monetair ecosysteem’ van Bernard Lietaer. Vandaag deel 2, over de waarde van complementaire munten.

In ‘Geld en duurzaamheid’ komt een aantal alternatieve, of beter: complementaire valuta aan bod, die de diversiteit en dus de veerkracht van het ‘monetaire ecosysteem’ ten goede zou moeten komen. Lietaer bespreekt er negen: Doraland, Wellness Tokens, Natuurlijk Sparen, C3, TRC, Torekes, Biwa Kippu, Civics en Eco’s. Het is niet helemaal duidelijk waarom hij nu deze negen initiatieven eruit pikt en bijvoorbeeld niet WIR of Ithaca hours, die hij in zijn andere boeken wel bespreekt, maar het zijn goede illustraties van wat alternatieve munten kunnen betekenen voor een economie.

Voor Lietaer bestaat de veerkracht die complementair geld realiseert uit het tegenwicht dat het biedt tegen ‘officieel’ geld. Officieel geld is vaak of teveel of te weinig beschikbaar (werkt dus pro-cyclisch), complementaire munten kun je ook gebruiken als overheidsbudgetten krap zijn of banken (of bedrijven) ons of elkaar niet meer van financiering kunnen voorzien. Officieel geld maakt mensen individualistischer, lokale munten zorgen voor binding. Officieel geld, dat rente draagt, heeft de neiging te accumuleren bij een beperkte groep, complementaire valuta bereikt juist ook de kansarmen.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | #dathebikweer

, door

COLUMN - In de nieuwe realitysoap #dathebikweer volgen we mensen die iets meemaken. In aflevering 1 wordt Max Molovich verdacht van oplichting.

Afgelopen zaterdag. Max zit in de tuin van het weder te genieten als zijn vrouw enigszins aangeslagen komt aangelopen met een brief in haar handen. ‘Wat is dit,’ zegt ze nauwelijks hoorbaar. Max neemt de brief over, de camera kijkt mee over zijn schouder, Max begint hardop te lezen.

“Geachte heer Molovich”, leest hij, “hiermee verzoek ik u om op dinsdag 2 juli 2013 om 13.00 te verschijnen aan het bureau Teambureau Etc., om als verdachte te worden gehoord over oplichting, gepleegd op 31 mei 2013. Ik wijs u op de mogelijkheid om voorafgaand aan uw bezoek uw zaak op eigen kosten te bespreken met een advocaat. Tijdens het verhoor kunt u zich niet laten bijstaan door een advocaat.” Max’ schoonmoeder begint, tot grote ergernis van haar dochter, een anekdote over een collega die iets soortgelijks had meegemaakt, maar dan erger.

In de onvermijdelijke tussenbeschouwinkjes, die dit soort programma’s kenmerken, vertelt Max dat er van alles door zijn hoofd schoot. Films van Hitchcock, Bellicher’s Cel, Nigeriaanse prinsenkinderen, zijn autodealer (kampers!), zijn illegale downloadjes van Pirate Bay, de klusjesman, Maurice de Hond… Hij kijkt of hij in zijn digitale agenda kan zien wat hij die dag gedaan had. Hij was naar de dermatoloog geweest ter controle van zijn moedervlekken. En hij had een vrijmibootje gehad. Niks bijzonders kortom. Of toch wel?

Foto: daisy.images (cc)

Volentekriebels | Een dag in de natuur

, door

COLUMN - Een dagje terug naar het dorp waar ik opgroeide.

Ik ben opgegroeid in Drenthe in een gezellig brinkdorp met een besmeurde naam. Dat kwam door de oorlog. Er was nooit veel te doen, dus hingen we rond. Dan zaten we bij de bushalte en dronken we yogidrink en aten we chips. Soms stapten er toeristen uit de bus die vroegen waar het kamp was. We zeiden: elf kilometer verderop. Dan baalden ze, maar ze vloekten nooit. In het dorp met deze naam is elke tegenslag relatief.

Soms ging ik met mijn ouders naar het bos of naar de hei. Dat herinner ik me nauwelijks. Ik had weinig oog voor de natuur. Een goudvink zou ik niet herkennen.

Samen met mijn moeder haal ik de achterstand af en toe een beetje in. Dit keer gingen we adders zoeken. Ik vond het best eng, maar dat hoefde niet. Adders zijn luie dieren. Ze liggen en wachten en pas als een prooi heel dichtbij komt, slaan ze toe. Dat doen ze zeven keer per jaar. Mensen bijten ze niet, tenzij je op ze gaat staan. Meestal ga je dan niet dood.

Het was bewolkt en niet zo warm en daarom waren de adders er niet. Wel zagen we Schotse hooglanders en twee reeën en heel veel vogels waarvan ik de namen niet meer weet. Die krijsten heel hard om hun nesten te beschermen. Die nesten waren niet op de plek waarboven ze vlogen. Dat was om ons te misleiden, maar dan kenden ze mijn moeder niet. Gelukkig hadden we geen kwaad in de zin.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Beter beleggen

, door

COLUMN - Waarin Klokwerk zich verwondert over de selectieve kwaadheid van burgers en de oppositie.

Deze week vond Samsom dat het hoog tijd wordt dat pensioenfondsen, woningcorporaties, banken en beleggers weer gaan investeren in de Nederlandse economie. Voor de oppositie was dit natuurlijk aanleiding om er eens flink op los te twitteren.

Buma beweerde op hoge poten dat Samsom zou strooien met het geld van burgers om de crisis op te lossen. Roemer en Wilders gingen wat korter door de bocht en riepen in koor dat Samsom van God los en totaal de weg kwijt is. De SGP en de ChristenUnie reageerden soortgelijk.

Allen probeerden ze te scoren door zich vrolijk te maken over Samsoms oproep, als was het slechts een echo van Ruttes oproep twee maanden terug. De media deden daar vrolijk aan mee.

Maar daarmee gingen ze helaas volledig voorbij aan wat Samsom zei. Samsom stond niet te smeken, hij sprak over fiscale stimuleringsmaatregelen. En daarbij sprak hij niet zozeer over de beurs van de gewone burger, maar over de kapitaalpotten die in de Nederlandse samenleving aanwezig zijn.

Misschien zou het niet zo gek zijn om over het beheer van die potten eens een wat steviger woord te wisselen. Investeringen bepalen immers hoe de samenleving eruit ziet. In tegenstelling tot wat Roemer schijnt te denken is de overheid lang niet de enige die kan bezuinigen of investeren. Ondanks de crisis hebben we bij de banken en bij de pensioenfondsen nog steeds kapitalen weggezet. Heel veel problemen, waaronder de crisis, hebben alles te maken met de manier waarop wij ons spaargeld investeren.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Herinneringen in Andermans Schedels

, door

COLUMN - In de huidige versnipperende wereld is er in ieder geval nog één fundamentele eigenschap waarvan we kunnen zeggen dat die gemeenschappelijk is: wij zijn allen sterfelijk. Vroeg of laat zullen we allemaal het lootje loodje leggen. Voor de één wacht de steen op het gazon, de ander verwordt tot de verbrande inhoud van aardewerk op de schoorsteenmantel. De dood komt soms vroeg en rauw, maar even zo vaak zal hij geruisloos en traag zijn intrede doen. De dood is definitief. Waar we in ons leven nog enig idee hebben dat we zelf kunnen bepalen wie we zijn, ligt ons lot na de laatste dag definitief in de handen van anderen. En zijn we niets anders, dan herinneringen in andermans schedels.

James Gandolfini kon na zijn dood nog kort de beste acteur aller tijden zijn, een laatste lofzang die bij veel gestorven acteurs al gehoord werd, en ook in de toekomst nog vaak zal klinken. Heath Ledger was ook even de beste acteur die de wereld ooit gezien had, en cru genoeg zal het slechts een kwestie van tijd zijn tot Tony Soprano het niet meer is. Als de Sopranos-herhalingen weer gestopt zijn, als zijn dood alweer vergeten is en de sociale media haar steun al lang weer aan andere adressen dan de dertienjarige Michael betuigt, is James Gandolfini voor de wereld niks meer dan een gekreukelde dvd-box in een failliete dvd-zaak. Niks meer dan een geforceerd eerbetoon op een awardshow.

Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Op naar een monetair ecosysteem?

, door

COLUMN - Deze en volgende week bespreekt Paul Teule het boek ‘Geld en duurzaamheid: van een falend geldsysteem naar een monetair ecosysteem’ van Bernard Lietaer. Vandaag deel 1: hoe kunnen we ons geldsysteem enten op de natuur?

Bernard Lietaer houdt zich al decennia bezig met geld. Als bankier, investeerder, onderzoeker en als activist. Zijn ideaal: een monetair systeem met meerdere valuta dat weerbaarder, duurzamer en eerlijker is. Dit is ook de hoofdboodschap van het boek ‘Geld en duurzaamheid’. Ons huidige monetaire systeem is in feite een ‘monetaire monocultuur’: we betalen één officiële munt, alleen banken mogen geld scheppen, en geld levert rente op. Volgens Lietaer leidt dat niet alleen tot kortetermijndenken en sociale wantoestanden, ook het systeem zélf is instabiel.

De cijfers die Lietaer geeft zijn verontrustend. Tussen 1970 en 2010 waren er wereldwijd maar liefst 145 bancaire crises, 208 monetaire crises en 72 staatsschuldencrises. Oftewel 425 systemische crises in veertig jaar, wat betekent dat gemiddeld tien landen per jaar worden getroffen. Zit het systeem dan wel goed in elkaar? ‘Als een auto- of vliegtuigfabrikant zo’n staat van dienst zou hebben, zou er sprake zijn van massale verontwaardiging en zouden de ontwerpers terug naar de tekentafel worden gestuurd,’ aldus Lietaer.

Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | Nachtvlinder

, door

COLUMN - In Nachtvlinder: de laatste dagen van Priscilla zijn we getuige van de laatste dagen van Priscilla. Precies zoals de titel belooft dus.

‘Ga maar snel weer naar binnen, voor je ziek wordt,’ zei tante Mar tegen de dodelijk zieke Priscilla, de avond voordat ze geëuthanaseerd zou worden. Ze konden er allebei hard om lachen toen Priscilla op de absurditeit van de uitspraak wees. Het was lachen om niet te hoeven huilen.

Priscilla, onder haar vrienden beter bekend als vlindertje en bij tante Mar vooral als spookje en heksje, was erfelijk belast met twee hartziekten, een spierziekte en nog een ziekte. Ze zou nooit ouder dan dertig zijn geworden. Ze had haar moeder, die dezelfde ziekte had, verloren toen ze nog klein was en ze wilde voor zichzelf de paar jaar durende lijdensweg die haar moeder had moeten doorlopen, besparen. 

Ze vertelde dat ze de diagnose te horen had gekregen toen ze op haar werk was. Ze heeft toen tien minuten gehuild, waarna ze zichzelf bij elkaar heeft geraapt en tegen zichzelf zei: ‘Pris, je kan blijven huilen, je kan er ook nog wat van maken.’ Of woorden van gelijke strekking. Ze koos er dus voor om er nog wat van te maken. ‘Carpe diem’, staat er op haar graf.

Foto: daisy.images (cc)

Volentekriebels | Een euro of niet?

, door

COLUMN - Wat te doen met een zwerver die om een eurootje vraagt?

Toen ik studeerde waren er dagen dat ik meerdere keren al mijn broekzakken navoelde, op zoek naar een euro voor een half brood of een litertje melk. Uiteindelijk at ik dan meestal bij vrienden die hun uitgaven iets beter over de maand gesmeerd hadden. Dat was nooit een probleem. Ze wisten dat het een maand later precies andersom kon zijn.

Ik heb in die tijd veel mensen teleurgesteld. Daklozen met name. Als ze me vroegen om een bijdrage voor het slaaphuis of uit schaamte een of andere rotsmoes verzonnen, dan kon ik ze in alle eerlijkheid mededelen dat ik ze graag zou helpen, maar dat het er helaas niet inzat.

Tegenwoordig is dat anders. Niet dat ik bulk van het geld, maar een eurootje kan er meestal wel vanaf. Bovendien, zo’n zwerver heeft er, mag ik hopen, niet zelf voor gekozen. Iedere dakloze heeft zijn geschiedenis en die zal er zelden uit bestaan dat ze op een goede dag besloten hun werk op te zeggen om eens fijn te gaan zwerven.

En dus geef ik ze af en toe wat geld. Stiekem hoop ik dat ze daarmee inderdaad naar het slaaphuis gaan. Dat ze op die manier onder de mensen komen. Dat ze hulpverleners spreken. Langzaam maar zeker in gaan zien dat de situatie niet hopeloos verloren is. Dat het leven meer te bieden heeft dan harde bankjes en opgeraapte sigarettenpeuken. Dat ze afkicken van drank en drugs, een eerste baantje vinden, een dak boven het hoofd, collega’s, vrienden, een relatie, kinderen misschien. Geluk. En dat allemaal dankzij mijn euro.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek kwartier | Zinloos trekken aan werklozen

, door

COLUMN - Waarin Klokwerk zich andermaal verbaast over de inefficiënte manier waarop wordt omgegaan met werkloosheid.

Crisis? In de VS en in landen als Turkije lijkt de crisis wel voorbij. Daar koos men ervoor de crisis te bestrijden met investeringen in infrastructuur en sociale zekerheid  om werkgelegenheid te stimuleren.

De EU koos voor de omgekeerde strategie: die van saneren en bezuinigen, inclusief een opgelegde radicale uitverkoop van de collectieve goederen van de zuidelijke landen.

Je hoeft geen topeconoom te zijn om te bedenken dat hierdoor de werkloosheidscijfers verder oplopen en de crisis zich verdiept. Wie daar anders over dacht ziet zijn ongelijk nu hopelijk wel bevestigd.

Kwaad naar Europa wijzen is echter onterecht. Want juist Nederland is bij uitstek medeverantwoordelijk voor deze Europese strategie. Daarbij doet de landelijke politiek er schijnbaar alles aan de werkloosheidscijfers verder te laten groeien.

Het nieuws is al meer dan een week oud maar wordt nog volop gedeeld in de sociale media: een weggesaneerde straatveger moet voor zijn uitkering… straten vegen. Zogenaamd om werkritme en werkervaring op te doen.

De absurditeit van hoe we met werkloosheid omgaan in één treffend voorbeeld samengevat. Officieel mag het niet leiden tot verdringing, maar iedereen kan snappen dat wanneer werklozen gedwongen worden afgestoten taken alsnog uit te voeren de behoefte nooit meer zal ontstaan er ooit nog iemand voor aan te nemen.

Vorige Volgende