Kunst op zondag Archives - Pagina 35 van 55

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Uden

21 februari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Prachtige kunst hoeft niet grootstedelijk te zijn. In landelijke media gaat de meeste aandacht naar kunst in de grote, bekende musea. Dat betekent dat het meeste kunstnieuws over musea in de Randstad en provinciehoofdsteden gaat. Dat gaat ten koste van kunst die alleen in regionale media aandacht krijgt. Jammer.

Neem nu eens het Brabantse Uden. Ruim veertigduizend inwoners en zo´n veertig kunstenaars. Die veertig moeten in Uden de kunst zien hoog te houden want de gemeente is, voor de tweede keer in haar geschiedenis, druk bezig zich van haar ´Collectie Uden´ te ontdoen.

De gemeente had ooit een omvangrijke collectie kunstwerken van lokale en landelijk bekende kunstenaars. In 1977 ging het mes in de collectie. Van 980 kunstwerken werd afscheid genomen en er bleven 120 stuks over in wat nu de gemeentelijke collectie heet.

Nu wilde de gemeente ook van die collectie af.

De twintig belangrijkste werken zouden in bruikleen worden gegeven aan het Museum voor Religieuze Kunst (MRK), de rest zou aan de makers worden teruggegeven. Dat plan werd begin deze maand tegengehouden door de gemeenteraad, die unaniem de verantwoordelijke wethouder terugfloot. De ´Collectie Uden´ is voorlopig nog gered.

Het Museum voor Religieuze Kunst dreigde ook meerdere keren opgeheven te worden, maar heeft het tot nu wonderwel gered. Het museum is net dichtgegaan om grondig verbouwd te worden en gaat in september weer open.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | 100 jaar Dada

14 februari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Moderne kunst kan zomaar ineens 100 jaar oud zijn. De “geboorte” van het Dadaïsme wordt dit jaar gevierd met tentoonstellingen, films en lezingen gevierd. Eigenlijk een treurige viering, want het vaak provocatieve en absurde Dadaïsme lijkt vergeefs bekrompen burgerlijke opvattingen en idiote machtspolitiek aangeklaagd te hebben.

Terwijl het niet alleen volop oorlog is in West-Europa, maar ook in Oost-Europa, Turkije en in gebieden die nu als Syrië en Irak bekend staan, zochten veel mensen een goed heenkomen. Zo vluchtten onder anderen Duitse en Oost-Europese kunstenaars naar het neutrale Zwitserland. Een deel van hen bezocht in Zürich het Cabaret Voltaire, opgericht door de uit Duitsland gevluchte Hugo Ball en Emmy Hennings.

Samen met de Roemeense kunstenaars Tristan Tzara en Marcel Janco, de Duits-Franse beeldhouwer Jean Arp en nog wat anderen, worden zij als de eerste Dadaïsten gezien.

De ‘toestand inde wereld’ betekende voor hen, zoals Marco Janco het eens verwoordde:

We had lost confidence in our culture. Everything had to be demolished. We would begin again after the tabula rasa. At the Cabaret Voltaire we began by shocking common sense, public opinion, education, institutions, museums, good taste, in short, the whole prevailing order.

Stilstaan bij wat Dada was en waar het voor stond, is na 100 jaar nog immer relevant, legt een van de gidsen uit met wie je in Zürich de ‘Dada City Tour’ kunst doen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Carnavalswagens

7 februari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Dit weekend gaat het carnaval loos. Een stukje cultuur waarbij, naar verluidt, rangen en standen er niet toe doen en de spot wordt gedreven met de waan van de dag.

Voor velen bekend als een prachtig feest, waar je ongeremd jezelf kan zijn, mits verscholen achter maskers, pruiken en zotte kledij. Voor veel anderen bekend als een orgie van bierzuipen, lallen en billenknijpen. De vermeende carnavalsvierder die zich daaraan overgeeft heeft het carnaval net zo min begrepen als degenen die carnaval als louter een orgie van ongepaste zondigheid ziet.

Geen mens houdt het vol 365 dagen per jaar te hossen en te zingen, maar de wereld op vrolijke wijze op haar kop te zetten zou niet tot één week beperkt moeten zijn. De mens is te weinig nar.

Hoogtepunt van menig carnavalsfeest is de parade van carnavalswagens. Kunst of kunstig, u mag het zeggen. Zeker is dat hier veel creativiteit en ambachtelijkheid in is gaan zitten.

Het grappige is dat niet alleen humor om de humor voorbij rijdt. De essentie van carnaval indachtig, kun je ook maatschappelijk en/of politiek betrokken spot langs zien rijden. Het bespotten van staat (de politiek, de politici), kerk (of religie) en kapitaal (bedrijven, banken) hoort van oudsher bij carnaval.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Bah, oude kunst

31 januari 2016 , 09:00 , door P.J. Cokema

Vandaag het laatste deeltje in de Bah-trilogie. Na Bah, moderne kunst en Bah, geëngageerde kunst moet er toch een nader woordje worden besteed aan oude kunst.

In het eerste deeltje lazen we dat mensen een hekel kunnen krijgen aan moderne kunst, als dat hun horizon beperkt. En al helemaal als de overheid ongevraagd het blikveld van de argeloze burger volplempt met kunst.

Het tweede deeltje ging over het gegeven dat een aanzienlijk deel van de hedendaagse kunstenaars met beide benen in de alledaagse werkelijkheid staan en daar, met hun kunstwerken, hun licht over laten schijnen. Kunst met een boodschap. Dat kan volgens sommigen niet. Een boodschap dient expliciet te zijn en dat gaat ten koste van de dubbelzinnige schoonheid van kunst.

Moderne kunst, bah dus. Geëngageerde kunst ook bah, bah en nog eens bah. Oude kunst dan maar? Daar kan niemand toch een buil aan vallen?

Mwah, de criticus die zich in deel twee stoorde aan geëngageerde kunst, riep dat het Rijksmuseum leeg gemaakt diende te worden om de ruimten met hedendaagse kunst te vullen. Weg met de oude meesters, voort met de nieuwe meesters.

Voor alle duidelijkheid: hedendaagse kunst is niet per se moderne kunst. Het wil alleen maar zeggen dat het in deze tijd is gemaakt. Iemand die vandaag een ouderwets stilleven schildert, maakt dus hedendaagse oude kunst. Iemand die vandaag de angst voor bepaalde kleuren abstraheert, maakt dus hedendaagse moderne kunst.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Bah, geëngageerde kunst

24 januari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

In de vorige aflevering (Bah, moderne kunst) ging het over mensen die een hekel hebben aan moderne kunst omdat het hun uitzicht belemmert. Al snel bleek dat niet zozeer de kunst weerstand opriep. Mensen raakten geërgerd omdat lokale overheden geen rekening hield met de wensen van bewoners die geconfronteerd worden met kunst in hun (openbare) buitenruimte. En de schrijvers van de aangehaalde stukjes, meenden dat het logisch is dat arrogantie van één kunstenaar leidt tot een hekel aan zijn moderne kunst.

Het rijk kan achteloos tachtig miljoen uit zijn achterzak trekken voor een Rembrandt, maar als het een tiende van dat bedrag uitgeeft aan een modern Nederlands kunstwerk, dan is de wereld te klein. Moderne kunst moet zich voortdurend bewijzen.

zei dichter, ethicus en filosoof Maarten Doorman in Trouw, naar aanleiding van De navel van Daphne, een studie naar de verhouding tussen hedendaagse kunst en engagement.

Onder de kop ‘Kunst heeft geen engagement nodig’, introduceert Allard Schröder Maarten Doormans boek in het NRC met:

‘Het Rijksmuseum moet dicht.’ (…)Wil hij werkelijk dat het museum sluit? Nee, bij nader inzien blijkt het slechts ontruimd te moeten worden. Wat er nu in tentoongesteld wordt dient plaats te maken voor hedendaagse beeldende kunst.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Bah, moderne kunst

17 januari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Op zijn eigen blog waagde collega Jona zich aan de vraag “hoe komt het dat zoveel mensen een hekel hebben aan moderne kunst?”

Hij vond een verklaring in een kwestie aan de Belgische kust. Op de boulevard staat het kunstwerk ‘Rock Strangers’, een groep sculpturen van Arne Quinze.

Een aantal buurtbewoners heeft de gemeente verzocht de oranje rotsen weg te halen, want het belemmert hun uitzicht op zee. De gemeente is dat niet van plan en nu schakelen de bewoners een advocaat in, die denkt de zaak te kunnen winnen want het kunstwerk veroorzaakt “effectieve hinder”.

Jona schrijft daarover:

Als de gemeente een kunstwerk voor je huis wil plaatsen, dan is verzet futiel. En dat is, bij de kwade burger, olie op het vuur. Voortaan is hij alleen nog maar machteloos kwaad. Of hij spant een rechtszaak aan, zoals nu in Oostende. De kunstenaar maakt zich daar vooral vrolijk over en geniet van de extra aandacht die hij krijgt.

Terug naar zijn vraagstelling: “hoe komt het dat zoveel mensen een hekel hebben aan moderne kunst?”

Jona concludeert:

Een kunstenaar echter die zich vrolijk maakt over degenen die zijn werk niet waarderen – met zulke vrienden heeft de moderne kunst geen vijanden meer nodig.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Feest

10 januari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Een foto van een moment tijdens de jaarwisseling in Manchester kreeg veel aandacht op sociale media. Menigeen vond het tafereel welhaast kunst, omdat er zoveel op te zien was. De feestelijke werkelijkheid als kunst.

Schilderijen waarop veel te zien is van feestelijke decadentie, zijn zo oud als de weg naar Rome.

Thomas Couture – Romains de la décadence, 1847.

Gaat het op het ene schilderij er liederlijk en vrolijk aan toe, op een ander is het lamgedronken treurigheid al om.

Nick Alm – Bacchanal 2014.

Nu lijkt het op hierboven getoond werk om mensen te gaan die, om in discriminerende termen te spreken, tot de hogere klasse behoren. Voor “gewoon volk”, in ouderwetse termen “gemeen volk” , moeten we vooral bij zeventiende-eeuwse schilders zijn.

Jan Brueghel de Oude – Dorpsfeest, 1600.

Adrien Brouwer – Dorpskermis, 1e helft 17e eeuw.

Jan Steen – Het dronken paar, 1655.

De oude meesters hadden er een handje van schilderijen vol te proppen. Het ging er natuurlijk om een verhaal te vertellen dat in één schilderijlijst moest passen. Roemrucht zijn de religieuze vertellingen, waarvan u dit Jeroen Bosch Jaar nog wel meer zal zien. De Tuin der Lusten van Jeroen, of Jheronimus, a.k.a. Hiëronymus Bosch is één pervers partijtje vol feestelijke decadentie en liederlijk gedrag.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | To be with art…

3 januari 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

“Oh art, what are you? You are so strong and powerful, so beautiful and moving. You make us walk around and around, pacing the city at all hours, in and out of our Art for All room. We really do love you and we really do hate you. Why do you have so many faces and voices?

You make us thirst for you and then to run from you – escaping completely into a normal life – getting up, having breakfast, going to the work-shop and being sure of putting our mind and energy into the making of a door or maybe a simple table and chair. The whole life would surely be so easeful, so drunk with the normality of work and the simple pleasures of loving and hanging around for our lifetime. Oh Art, where did you come from, who mothered such a strange being. For what kind of people are you – are for the feeble of mind are you for the poor-at-heart, are you for those with no soul. Are you a branch of nature’s fantastic network or are you an invention of some ambitious man? Do you come from a long line of arts? For every artist is born in the usual way and we have never seen a young artist. Is to become an artist to be reborn, or is it a condition of life? Coming slowly over a person like the daybreak. It brings the art ability to do this funny thing and shows you new possibilities for feeling and scratching at oneself and surroundings, setting standards, making you go into every scene and every contact, every touching nerve and all your senses. And Art we are driven by you at incredible speed, ignorant of the danger you are pushing and dragging us into. And yet Art, there is no going back, all roads go only on and on. We are happy for the good times that you give us and we work and wait only for those these titbits from your table. If you only knew how much these mean to us, transporting from the depths of tragedy and black despair to a beautiful life of happiness, taking us where the good times are. When this happens we are able to walk again with our heads held high. We artists need only to see a little light through the trees of the forest to be happy and working and back into gear again. And yet we dont forget you. Art, we continue to dedicate our artists art to you alone, for you and your pleasure, for Art’s sake. We would honestly like to say to you, Art how happy we are to be your sculptors. We think about you all the time and feel very sentimental about you. We do realise that you are what we really crave for and many times we meet you in our dreams. We have glimpsed you through the abstract world and have tasted of your reality. One day we thought we saw you in a crowded street, you were dressed in a light brown suit, white shirt and a curious blue tie. You looked very smart but there was about your dress a curious worness and dryness. You were walking alone, light of step and in a very controlled sense. We were fascinated by the lightness of your face, your almost colourless eyes and your dusty-blonde hair. We approached you nervously and then just as we neared you you went out of sight for a second and then we could not find you again. We felt sad and unlucky and at the same time happy and hopeful to have seen your reality. We now feel very familiar with you, Art. We have learned from you many of the ways of life. In our work of drawings, sculptures, living-pieces, photo messages, written and spoken pieces we are also to be seen, frozen into a gazing for you. You will never find us working physically or with our nerves and yet we shall not cease to pose for you, Art. Many times we would like to know what you would like of us, your messages to us are not always easily understood. We realize that it cannot be too simple because of your great complexity and all-meaning. If at times we do not measure up or fulfil your wishes you mus believe that it is not because we are unserious but only because we are artists. We ask always for your help, Art for we need much strength in this modern time to be only artists of a life-time. We know that you are above the people of our artist world but we feel that we should tell you of the ordinariness and struggling that abounds and we ask you if this must be. Is it right that artists should only be able to work for you for only the days when they are new, fresh and crisp. Why can’t you let them pay homage to you for all their days, growing stronger in your company and coming to know you better? Oh Art, please let us all relax with you. Recently Art, we thought to set ourselves teh task of painting a large set of narrative views descriptive of our lookin for you. We like very much to look forward to doing it and we are sure that they are really right for you.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Dies Sanctificatus

27 december 2015 , 08:00 , door Richard Kroes

Er zijn maar weinig musici die zullen ontkennen dat het gregoriaans de basis vormt van de westerse muziek en nog minder die zullen ontkennen dat het gregoriaans er een belangrijke rol in heeft gespeeld. Vandaag als voorbeeld het Alleluia (dat is het gezang dat men voorafgaand aan de evangelielezing aanheft) van de dagmis van Kerstmis.

Dies sanctificatus illuxit nobis: Venite gentes, et adorate Dominum. Quia hodie descendit lux magna super terram. Alleluia.
Een geheiligde dag heeft ons verlicht: komt, volken en aanbidt de Heer, want heden is een groot licht over de aarde neergedaald, alleluia.

Om te beginnen hoe men tegenwoordig wel denkt dat het gezang geklonken heeft vóórdat het een ‘oorspronkelijk gezang’ werd.

Dit is een reconstructie van hoe het geklonken zou kunnen hebben in de fase dat men nog niet van ‘gregoriaans’ kon spreken.

Dan het ‘oorspronkelijke gezang’, zoals de westerse traditie het al eeuwen kent, gebaseerd op een moderne interpretatie van de oudste manuscripten (uit de negende eeuw) die ook iets noteerden van de melodie.

Een iets oudere, conservatievere reconstructie, de verschillen met de vorige zijn goed te horen. Dit is het gregoriaans zoals de meeste mensen het kennen.

Een opname uit 1955 van de monniken van Solesmes, die aan de basis stonden van de revival van het gregoriaans eind 19e eeuw. Veel gregoriaanse koren zingen nog steeds naar ‘de school van Solesmes’.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Iraanse muren

20 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Voor mijn werk moet ik regelmatig in Iran zijn en ik kijk al jaren gefascineerd naar de enorme muurschilderingen. Het is vaak politieke kunst, propaganda dus van de islamitische republiek, maar er zijn ook andere schilderingen. Ik heb er verschillende gefotografeerd.

De eerste vergt een korte toelichting. In 1980 verklaarde Irak de oorlog aan het revolutionaire Iran. De strijd eindigde na acht jaar en kostte, volgens Iraanse opgaven, zo’n 150.000 soldaten het leven. Om de gevallenen te eren, heeft elk van de gesneuvelden ergens een geschilderd portret gekregen. Als je een stad een dorp binnenrijdt, word je begroet door wat Gerard Reve zou hebben omschreven als “bedrukte en stille gezichten” en “strijdbare opschriften die van alles roepen”. Deze muurschildering is in Teheran.

Drie volwassen mannen en een jongen. De zeven rode tulpen, die zo lijken op bloeddruppels, symboliseren het martelaarschap, en zoals u ziet is het bloed der martelaren het zaad van een veelkleurige boom.

Een vergelijkbare thematiek zien we op de schildering hieronder, die is te zien bij een kantoor van de Revolutionaire Garde in Teheran, maar in feite vrij universeel is: twee lege soldatenkistjes en de ziel van de gesneuvelde die opstijgt ten hemel. De wervende woorden bovenaan betekenen dat de profeet ooit heeft gezegd dat martelaren de eersten zullen zijn die het paradijs betreden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Rijksmuseum van Oudheden

13 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Ik weet niet hoe het u vergaat, maar als ik een aardige vriend heb, wil ik die aan mijn andere vrienden voorstellen. Met het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, waaraan ik deze Kunst op Zondag wijd, ben ik al vijfendertig jaar bevriend. Dan leer je elkaars sterke punten kennen en vergeef je elkaars zwakke kanten

Zwakke kanten? Ja. Eerlijk is eerlijk, het was de laatste jaren wel tijd voor een facelift. Het museum is al bijna tweehonderd jaar oud en niet alle verbouwingen blijken even verstandig te zijn geweest. Er moest bijvoorbeeld asbest worden verwijderd. Daarom is het museum enkele maanden gesloten geweest. Verschillende afdelingen zijn opnieuw ingericht, waardoor de ruimte voor tijdelijke exposities is vergroot. Dinsdag wordt het museum heropend en ik neem de gelegenheid te baat u enkele van mijn favoriete voorwerpen te tonen.

Maya en Merit

De dame en heer hierboven, Merit en Maya, waren niet de geringsten. Maya begon zijn carrière ten tijde van Echnaton (r.1353-1336), de “ketter-farao” die alleen de verering van de zonnegod Aton toestond, en was de Egyptische minister van Binnenlandse Zaken en Financiën ten tijde van farao Toetanchamon (r.1336-1327). (Maya was verantwoordelijk voor de uitvaart van deze vorst en heeft het beroemde graf dus ingericht.) Later diende hij Horemheb, de generaal die, na de chaotische laatste jaren van de Achttiende Dynastie, orde op zaken stelde en de Negentiende Dynastie stichtte.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sinterklaas

6 december 2015 , 08:00 , door Jona Lendering

Het is 6 december, de dag waarop in het jaar 343 een einde kwam aan het aardse bestaan van Nikolaas, bisschop van Myra. Als u mocht willen weten wat de historische kern is van de legende, dan kunt u – schaamteloze verwijzing naar eigen werk – hier terecht. Nu zal het u niet onbekend zijn dat de goedheiligman ook na zijn verscheiden nog regelmatig is gesignaleerd, en daardoor is er genoeg stof voor een lange Kunst op Zondag.

Eerst wat architectuur, namelijk de plek waar het allemaal is begonnen: het graf van de heilige in de basiliek in Myra. Hier (of hier in de buurt) rustte zijn gebeente tot 1087, toen het door zeelieden uit Bari werd meegenomen. Naar eigen zeggen om het te beschermen tegen de Turken, die in die jaren het naar hen genoemde land veroverden, maar als u het wil aanduiden als “roof”, dan mag u.

De grafschenners vrome christelijke zeelieden hadden haast – er was nog een andere groep lijkenpikkers vrome christelijke zeelieden in de buurt – en hebben wat botten laten liggen. Die zijn later teruggevonden en liggen nu in het Archeologisch Museum van Antalya.

Het doosje hierboven is niet zo heel erg oud, maar het type afbeelding is dat wel. In de orthodoxe traditie wordt de heilige steeds op ongeveer dezelfde manier geschilderd. Dit is een fresco uit de elfde eeuw in het Byzantijnse Museum in Thessaloniki.

Vorige Volgende