serie

Klimaat & Verkiezingen

In het kader van de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer in maart 2017 kijkt Sargasso naar alle programma’s van de politieke partijen om te zien wat ze aan het klimaat gaan doen. Per partij waarvan we vermoeden dat ze enige kans maken op een zetel vindt u hieronder de behandeling (klik op “Meer berichten” om ze allemaal te zien).


Van sommige programma’s was alleen nog maar de conceptversie beschikbaar. De beoordeling wordt opnieuw gedaan als de definitieve versie is verschenen.


De reeks roept vragen op. Daarvoor is een toelichting geschreven.


Foto: daisy.images (cc)

Klimaat: doorrekeningen verkiezingsprogramma’s door PBL

ANALYSE - Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft ook dit keer de verkiezingsprogramma’s van verschillende politieke partijen doorgerekend. Dit keer hebben slechts zes partijen hun verkiezingsprogramma laten doorrekenen door PBL, terwijl er 10 meedoen aan de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB). Ter vergelijking in 2017 deden 7 politieke partijen mee. In 2017 haakte het CDA af, dit keer de VVD. Daarnaast doet de Vrijzinnige Partij dit keer niet mee aan de Tweede Kamerverkiezingen. Hierbij een poging tot duiding van het boekwerk dat PBL heeft afgeleverd, waarbij ik deze constatering van het CPB-directeur Pieter Hasekamp in het achterhoofd hou:

Vrijwel alle partijen vergroten de overheidsuitgaven en geven een impuls aan de economie. Daarnaast zien we dat alle partijen de lasten voor bedrijven verhogen en dat de meeste partijen financiële lasten verschuiven naar toekomstige generaties.”

Want als er één onderwerp is waarin Nederlandse politici al jaren de rekening doorschuiven naar toekomstige generaties dan is het klimaatbeleid, want Nederland is een trage starter op het gebied van klimaatbeleid. Als politieke partijen dan nu de financiële kosten van hun beleid naar de toekomst schuiven hoop je dat dat gepaard gaat met goed milieu- en klimaatbeleid, zodat dat deel van rekening voor toekomstige generaties lager wordt.

Foto: daisy.images (cc)

Staat van het klimaat en de verkiezingen in 2021

NIEUWS - In de aanloop naar de verkiezingen van 2017 heeft Sargasso alle verkiezingsprogramma’s doorgelicht op de klimaatdoelstellingen en het klimaatbeleid dat de verschillende partijen voorstonden. Inmiddels zijn we vier jaar verder, is de klimaatwet van kracht geworden en maken de politieke partijen zich op voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Een mooi moment om de verkiezingsprogramma’s opnieuw tegen het licht te houden op klimaatbeleid. We beginnen vandaag met de belangrijkste ontwikkelingen sinds 2017 en met de huidige staat van het klimaat, zoals beoordeeld door de Raad van State en het Planbureau voor de Leefomgeving. Daaruit destilleren we ook de sectoren en terreinen waarop we in de verkiezingsprogramma’s aanvullende maatregelen verwachten om de doelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. Overal waar in dit stuk CO2 wordt genoemd gaat het om alle broeikasgassen en kun je dus ook CO2 equivalenten lezen.

Internationale ontwikkelingen

Internationaal is er de afgelopen vier jaar behoorlijk wat veranderd. Aan de ene kant staan de VS op het punt uit het klimaatakkoord van Parijs te stappen en heeft ook de Australië regering zijn aloude rol van vol inzetten op kolen en gas weer opgepakt. Aan de andere kant is het Trump niet gelukt om de neergang van de kolensector in de VS te stoppen. Niet alleen zijn de meeste kolenmijnbouwbedrijven de afgelopen jaren doorgestart, ook de sluiting van kolencentrales in de VS zet onverminderd door. Alleen al in 2019 werd bijna 16 GW aan kolencentrales gesloten, terwijl er geen nieuwe kolencentrales in de pijplijn zitten. Sinds 2016 is er geen nieuwe kolencentrale meer geopend in de VS.

Foto: daisy.images (cc)

Duurzaam denken is nog niet duurzaam doen

ANALYSE - Binnenlands Bestuur heeft een onderzoek naar het klimaatbewustzijn en het gedrag van mensen laten doen door I&O research. In het onderzoek is gekeken hoe Nederlanders denken over duurzaamheid, welk gedrag ze vertonen, en hoe dit gedrag leidt tot een grote of minder grote ecologische voetafdruk. Het verschil dus tussen denken en doen. Het onderzoek kijkt ook naar de verschillen tussen stemmers op diverse politieke partijen. Reden voor verschillende twitteraars om al kersen plukkend de stemmer op de politieke partij van hun keuze af te schieten. Reden om eens wat dieper in het oorspronkelijke onderzoek te duiken. Te beginnen met een open deur.

Open deur: hoger inkomen leidt tot hogere CO2 uitstoot

Ik noem het een open deur, maar vaak wordt de theorie aangehangen dat een hoger inkomen tot milieubewuster gedrag leidt en dat daarmee de klimaatimpact zal dalen. De zogenaamde milieu Kuznetscurve, waarbij gesteld wordt dat het inkomen eerst moet stijgen tot een bepaald niveau voordat mensen milieubewuster gaan leven. Bij klimaat is dat in de resultaten van het onderzoek van I&O research niet terug te vinden:

In figuur 2.2 is ook terug te zien dat mensen met een hogere opleiding nou niet echt minder CO2 uitstoten. Dus ook een leercurve lijkt niet aanwezig te zijn. Hooguit is het dat hoger opgeleide mensen zich vaker zorgen maken over klimaatverandering:

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | Algemene toelichting

Daar er nogal wat vragen zijn over de serie over het klimaat in verkiezingsprogramma’s hier een paar van de veelgestelde vragen en opmerkingen.

Sommige verkiezingsprogramma’s zijn nog concept, is het oordeel dan wel definitief?
Nee, het oordeel is niet definitief. Op het moment dat alle programma’s definitief zijn (januari waarschijnlijk) gaan we ze nogmaals allemaal langs en dan pas worden de waarderingen definitief. Zie onderaan in het overzicht ook welke definitief en welke vanuit concept beoordeeld zijn.

Waar zijn de cijfers op gebaseerd?
De cijfers komen tot stand bij de onderlinge vergelijking van de programma’s. De rapportcijferschaal van 0 tm 10 wordt gebruikt. Waarbij 10 het meest ideale programma zou zijn dat we in Nederland aantreffen.
In het meetellen van maatregelen wordt niet alles gewogen naar eventuele afname/bijdrage broeikasgassen. Daar hebben we de modellen niet voor. De maatregelen zijn ingeschat.
Wat daarbij zwaar weegt is hoe concreet de maatregelen uitgewerkt zijn. Een doelstelling is leuk, maar een doelstelling met twee duidelijke maatregelen beter.
Zover mogelijk zijn ook de “negatieve” maatregelen meegenomen in de beoordeling, zoals het verhogen van de maximumsnelheid.

Komt er een handig overzicht? Nu moet ik wel heel veel lezen?
We gaan proberen bij de definitieve beoordeling alles ook samen te vatten in 1 overzicht. Maar we garanderen niets.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | Libertarische Partij

ANALYSE - Net als in 2012 doet ook nu de Libertarische Partij (LP) weer mee aan de verkiezingen. Dus nemen we ze mee in onze serie over wat de partijen in hun verkiezingsprogramma’s zeggen aan het klimaat denken te gaan doen.

Hun programma bestaat uit 10 hoofdstukken. We halen er weer de stukken er uit die relevant zijn.

We beginnen in hoofdstuk 3 over economie onder “3.1 Welzijn door welvaart”. Een paar losse punten:


– Het lage btw-tarief te verlagen naar 0% en het hoge BTW tarief te verlagen naar 15%;

– De accijns op brandstof af te schaffen;

Beide voorstellen leiden waarschijnlijk tot verhoging consumptie en mobiliteit op basis van fossiele brandstoffen. Dat levert dus alleen maar meer CO2 productie op. Niet goed.

Verder gaat het in dat hoofdstuk vooral over afschaffen regels en geen bemoeienis of subsidie vanuit overheid op vlak innovatie.

Dan slaan we een paar hoofdstukken over en komen we in hoofdstuk 7 over Wonen en Omgeving een paragraaf over duurzaamheid tegen:

De meest duurzame oplossing is altijd die oplossing die van nature gedragen wordt door de samenleving. Het centraal opleggen van maatregelen over de leefomgeving door de politiek werkt over het algemeen juist averechts. Mensen zullen altijd het beste voor hebben met hun eigen leefomgeving, omdat zij daar direct van afhankelijk zijn voor hun woongenot en hun gezondheid.

Als iemand toch onverschillig omgaat met zijn leefomgeving, zal soms publieke bekendmaking nodig zijn om de overtreder op andere gedachten te brengen. Openheid van zaken, openheid van bestuur en verantwoording van misbruik zijn effectieve middelen om samen goed te leven en een hechte en verantwoordelijke samenleving na te streven. De LP is dus sterk voorstander van het bottom-up organiseren van oplossingen voor de leefomgeving.

Foto: daisy.images (cc)

Impact klimaatakkoord Parijsakkoord op Nederlands langetermijn-klimaatbeleid

De afgelopen weken heeft Sargasso veel aandacht besteed aan klimaat in de verkiezingsprogramma’s. Tijd om te kijken naar wat volgens het Planbureau voor de Leefomgeving de impact is van het klimaatakkoord van Parijs op het Nederlands langetermijn-klimaatbeleid.

Om te bepalen hoeveel minder CO2 Nederland mag uitstoten heeft PBL eerst berekend hoe groot het wereldwijde koolstofbudget nog is. Hiervan heeft PBL concretere doelstellingen voor emissies in Nederland afgeleid. Hoe deze doelstellingen er uit zien hangt onder andere af van wat een rechtvaardige en eerlijke verdeling is van de wereldwijde emissieruimte per land. PBL is uitgegaan van een gelijke wereldwijde emissies per hoofd van de bevolking. De Nederlandse uitstoot moet dan dalen met 37 tot 47% in 2030 en met meer dan 87% in 2050.

Belang van snelle omslag

Volgens PBL zijn de komende jaren cruciaal, zowel wereldwijd als in Nederland, om aan de doelstellingen van het klimaatakkoord van Parijs te voldoen. De beleidsvoornemens moeten fors worden aangescherpt om binnen het koolstofbudget te blijven. Waarbij vermindering van de CO2 emissie en energietransitie de kern van de klimaatbeleidsopgave vormen. In Nederland wordt 85% van de broeikasgasemissies gevormd door CO2 en CO2 heeft een lange levensduur, een lagere CO2 emissie is volgens de analyse van PBL dan ook het belangrijkst voor het tegengaan lange termijn klimaatverandering.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | Nieuwe Wegen

ANALYSE - Update 12 februari 2017: Dit artikel is geheel herschreven. Op 2 februari verscheen een heus verkiezingsprogramma. Dat is veel uitgebreider dan de paar standpunten die we eerder zagen.

Nieuwe Wegen is gestart met Jacques Monasch, oorspronkelijk van de PvdA. We zijn benieuwd hoeveel overeenkomst met de PvdA er te vinden is op klimaatgebied. We hebben het verse programma doorgespit.

Het eerste punt dat we tegenkomen zit onder de kop “NIEUWE WEGEN naar een eerlijker en minder elitair belastingstelsel”:

Trendsetters die het elektrisch rijden omarmden, met alle extra kosten en ongemakken van dien, worden nu met de afschaffing van de gewichtscorrectie getrakteerd op extra hoge aanslagen motorrijtuigenbelasting. Door de loodzware accu’s zijn hun auto’s immers loeizwaar, en dus de aanslagen extra hoog. Faire verhoudingen tussen wie wat betaalt moeten worden hersteld en zwalkend beleid moet worden gestopt.


We zullen deze maar positief interpreteren, ook al staat er niet expliciet hoe dit gecorrigeerd gaat worden.

Ook bij “NIEUWE WEGEN voor het MKB” vinden we onder “Een evenwichtiger innovatiemiddelenbalans” een indirecte verwijzing:

Daarbij gaat het om projecten van branchegenoten, maar ook om projecten met bedrijven van aanpalende branches. Energiebesparing in woningen en gebouwen is een sprekend voorbeeld, maar ook hergebruik van materialen.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | OndernemersPartij

ANALYSE - Er zijn nog zeker drie partijen die waarschijnlijk ook meedoen aan de verkiezingen nog niet behandeld. Al is hun kans op een zetel niet heel groot, ze hebben ook gewoon een verkiezingsprogramma en zullen hier dus ook behandeld worden.
Zo komen we aan bij de OndernemersPartij.
We pakken hun compacte verkiezingsprogramma erbij.

Het start vrij stevig met de brandstofaccijns:

2. Brandstofaccijnzen verlagen met 25 cent

Brandstofprijzen zijn in Nederland exceptioneel hoog en moeten worden verlaagd teneinde onze exportpositie richting onze buurlanden en binnen de rest van Europa te kunnen verbeteren. De trend is algemeen. Bieraccijnzen zijn geëxplodeerd en nu vier keer zo hoog als in Duitsland, wat illegale bierimporten veroorzaakt. De Nederlandse schatkist raakt door dit beleid steeds meer afhankelijk van een ongebreidelde toename van accijnzen op brandstoffen, tabak en alcoholische dranken.

Het is zaak ons vooral met de brandstof accijnzen te richten op onze buurlanden, Duitsland en België. Dit zijn ook de nummers 1 en 2 wat betreft onze export. De verlaging van de BTW en de brandstofaccijnzen moet volgens de Ondernemers Partij dan ook als een 2-eenheid worden gezien. Het zijn de belangrijkste belastingmaatregelen voor het stimuleren van de economie en het veilig stellen van onze exportpositie in de wereld.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | Forum voor democratie

ANALYSE - Update 12 februari 2017: Tekst compleet aangepast omdat de laatste weken het nodige aan het programma van FvD is gebeurd.

Het programma is opgebouwd uit losse standpunten. We halen de relevante er uit.

Bij Economie lezen we:

Wegnemen van overbodige regulering die de bedrijvigheid en ondernemingslust remt.

Dit betekent over het algemeen dat de vrijheid tot vervuilen of energieverspillen vergroot wordt. Geen goed teken.

Onder Belastingen:

Radicale vereenvoudiging belastingstelsel

Het is niet duidelijk of zaken als accijns hier ook onder vallen. Dat zou nogal wat impact kunnen hebben op de consumptie van fossiele brandstoffen.

Onder de kop Duurzaamheid & innovatie wordt het interessant, te beginnen bij de inleiding:

Technologie heeft ons ver gebracht, en kan ons ook bij de juiste innovaties helpen de aarde te ondersteunen en duurzaamheid te bevorderen, zoals in het geval van alternatieve methoden voor energiewinning. Als kenniseconomie hebben we een kans voorop te lopen in de energietransitie en daar zelfs rendement op te behalen.

Forum voor Democratie steunt de energietransitie, onder meer om onafhankelijker te worden van het Midden-Oosten, om schonere lucht te hebben en om de schitterende koolstof-polymeren die nu worden opgestookt te behouden.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | D66

ANALYSE - En zo zijn we toegekomen aan de laatste van de zittende politieke partijen. Vandaag behandelen we wat D66 in haar verkiezingsprogramma (concept) zegt te gaan doen tegen opwarming van de aarde.
Omdat het congres van D66 al is geweest, is ook al bekend welke amendementen op het programma het gehaald hebben. Die behandelen we aan het einde. De definitieve versie van het programma staat nog niet online.

We beginnen bij de het samenvattende overzicht van de belangrijkste punten onder de noemer “Waar zet D66 zich de komende jaren voor in?”. Daar vinden we het onderdeel “Schone economie: Nederland loopt voorop”:

– Wij sluiten alle kolencentrales, te beginnen met de oude en meest vervuilende;
– Wij bouwen 100.000 betaalbare energieneutrale huurwoningen. Zo komen sociale huurwoningen weer beschikbaar voor wie ze bedoeld zijn;
– Energiezuinig leven loont. Wie elektrisch rijdt of zelf stroom opwekt, betaalt minder belasting;
– Wij investeren in innovatie en groene ondernemers om zo uitdagingen als klimaatverandering en het energievraagstuk te veranderen in kansen. Wij nemen knellende regelgeving weg en de overheid koopt duurzaam in;
– Wij richten een publieke investeringsbank op om met publiek geld private investeringen aan te jagen, gericht op maatschappelijk relevante doelen zoals duurzame energietransitie en digitale infrastructuur;
….

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | GroenLinks

ANALYSE - Update 28 februari 2017: Aantal aanpassing na het bestuderen van de definitieve versie van het verkiezingsprogramma.

In de dertiende aflevering van onze reeks over de aandacht voor klimaat in de verkiezingsprogramma’s komen we bij GroenLinks. De partij die historisch gezien mogelijk het langst en intensiefst bezig is geweest met het klimaat. Dat “groen” zit niet voor niets in hun naam. Maar waar staan ze nu? We hebben hun verkiezingsprogramma (pdf) erbij gepakt.

Laten we beginnen met een stuk uit de inleiding:

GroenLinks wil dat Nederland voorop loopt in de samenwerking binnen Europa om de grote problemen van deze tijd op te lossen. Alleen samen kunnen we de opwarming van de aarde een halt toeroepen. Alleen samen kunnen we investeren in schone lucht, helder water en veelzijdige natuur. Alleen samen kunnen we zorgen voor eerlijke belastingen, rechtvaardig sociaal beleid en een humane vluchtelingenaanpak.

Voorop lopen, ja! Dat het samen moet, akkoord. Maar het voelt wel een beetje alsof GroenLinks zich afhankelijk wil maken van die samenwerking. Hopelijk klinkt dit niet door in de uitwerking.
Gelukkig is het eerste de beste hoofdstuk geheel en al besteed aan dit onderwerp. Kennelijk staat dat Groen niet voor niks voor Links.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaat in verkiezingsprogramma’s | ChristenUnie

ANALYSE - Het CDA en SGP hebben we al gehad, dat viel tegen van deze rentmeesters van de aarde. We zijn dan ook heel benieuwd wat de ChristenUnie in haar (concept) verkiezingsprogramma roept over maatregelen om verdere opwarming van de aarde te voorkomen.

We starten bij de samenvattende inleiding van het programma. Aldaar vinden we onder “4. We versnellen naar een groene economie” het volgende:

Nederland gaat voorop lopen bij de transitie naar een schone en circulaire economie.
Klimaatverandering is een feit en heeft grote gevolgen, niet alleen voor onszelf, maar juist ook voor arme landen en gebieden. Het is een zaak van recht doen en verantwoordelijkheid nemen om daar nu voortvarend mee aan de slag te gaan. Afhankelijkheid van fossiele energie is ook niet vol te houden, bedreigt onze gezondheid en maakt onze economie kwetsbaar voor invloed van buitenlandse mogendheden. Nu verduurzamen geeft ons een voorsprong in technologische innovatie en kansen op export. De ChristenUnie wil samen met ondernemers en burgers in één generatie een volledig duurzame energievoorziening realiseren. We investeren in innovatie en een veilige delta, we maken energiebesparing aantrekkelijker en we betalen dat door vervuiling meer te belasten. Ook stellen we voor een deel van de pensioenvermogens in de energietransitie te investeren.

Volgende