Overzicht

serie

Boeken

Foto: Abhi Sharma (cc)

Sargassoredacteuren bespreken boeken in alle soorten en maten: van non-fictie tot kinderboek, van roman tot politieke essays.


Foto: Abhi Sharma (cc)

Recensie | Blood, sweat and tears

, door

RECENSIE - Het nieuwe boek van oud-journalist Harry van Wijnen, over Winston Churchill en Engeland in de Tweede Wereldoorlog, verdient geen plek op het non-fictieschap.

De Tweede Wereldoorlog in het algemeen en Winston Churchill in het bijzonder zijn zowel dankbare als moeilijke onderwerpen om een boek over te schrijven. Aan de ene kant is er zeker geen gebrek aan dramatisch materiaal om een aangrijpend verhaal aan op te hangen; aan de andere kant: over beide onderwerpen is inmiddels een ontelbaar aantal boeken geschreven. Het getuigt dus van een flinke dosis lef dat nog eens dunnetjes over te willen doen.

Harry van Wijnen, de auteur van Blood, sweat and tears, heeft echter al ruimschoots zijn sporen verdiend in het schrijversvak. Zo was hij parlementair redacteur van Het Parool en redacteur bij NRC Handelsblad. Tevens was hij bijzonder hoogleraar perswetenschappen aan de Erasmus Universiteit en schreef hij verschillende boeken over de relatie tussen koningshuis en pers.

Het hier besproken werk is, zo schrijft Van Wijnen, ‘eensdeels een monografie van het staatkundige leiderschap van Winston Churchill in de jaren 1940 en 1941, anderdeels een geschiedenis van de miraculeuze overleving van Engeland onder maandenlange nachtelijke bombardementen en een gelijktijdige dreiging van een Duitse invasie.’

Foto: Abhi Sharma (cc)

Handlangers van de duivel

, door

ANALYSE - Een boekbespreking van de memoires van Kofi Annan confronteert ons met de schandes van de VN: de massamoord in Srebrenica, de genocide in Rwanda; weinig minder beschamend was de rol van de VN in de oorlog in Irak. Oprechte hoofdrolspelers komen niet onbeschadigd uit die oorlogen.

Kofi Annan probeerde onlangs vrede te bereiken in Syrië, maar geloofde hij echt dat hij een kans op succes had? Of was zijn poging een verlate boetedoening voor het falen van de VN in Srebrenica en Rwanda? Dat zijn boeiende vragen. Hoge posities, morele autoriteit, het is allemaal niet veel waard als er geen geloofwaardige dreiging achter zit. Zonder dat houdt niemand de duivels op deze wereld tegen.

Natuurlijk, er zijn “rules of engagement.” Maar stel je voor dat je F-16 vlieger bent en je vliegt langs de Libische kust. Je ziet een dorpje aan zee, aan drie zijden omringd door tanks van het Libische leger, die vuren op het dorpje. Verweer van de dorpsbewoners komt er niet en militaire doelen zie je niet. Dat lijkt toch verdacht veel op een oorlogsmisdaad, maar je mag de wapens die je hebt niet  gebruiken. Dat is een behoorlijk frustrerende ervaring.

Vredesmissies

Foto: Abhi Sharma (cc)

Het einde van de wereld

, door

VERSLAG - Je zou het bijna vergeten, maar over pakweg een maand vergaat de wereld. Als we de Inca’s moeten geloven tenminste. Ook Gore Vidal beschreef ooit het einde der tijden in “Kalki, a novel”.

In Amerika is een beweging van “preppers” die bang zijn voor Doomsday. Het schijnt dat de aarde zich rond 21 december 2012 door een gebied beweegt waar veel ruimtepuin wordt vastgehouden, flinke rotsblokken, mogelijk groter. Degenen die daarin geloven, bereiden zich voor op veel narigheid, zoals uitval van electriciteit, stormvloeden en gebrek aan voedsel. De Inca’s hebben het ons al voorgerekend. Een botsing met een rotsblok uit de ruimte heeft de tijd van de dynosaurus beëindigd. Dat lot zou ook de mensheid kunnen treffen.

Nu is de laatste dag wel vaker aangekondigd. We vatten dat lichtzinnig op: er is immers toch niets aan te doen.  Lastiger is dat met onze eigen dreigingen: de explosieve situatie in het Midden Oosten kan ook het einde van onze beschaving inluiden; als Netanyahu ruzie krijgt met Obama over de kern-industrie in Iran en daar wat jets met nucleaire bommen op afstuurt bijvoorbeeld. Of als Gaza Egypte een oorlog in trekt.

Gore Vidal

De komende maand is het einde weer nabij. Dat triggerde mijn herinnering aan een minder opgevallen boek van Gore Vidal, “Kalki, a novel”, uit 1978. Vidal was een linkse Amerikaanse essayist, die jarenlang buiten Amerika wilde wonen. Hij is dit jaar overleden. Toen ik in gezelschap de plot van het boek vertelde, waren mijn toehoorders attenter dan gebruikelijk. Ik zocht het boek op in mijn boekenkast; meer dan dertig jaar geleden gelezen. Het verhaal gaat aldus.

Foto: Abhi Sharma (cc)

HHhH: een heerlijk maar volkomen fout boek

, door

Waarin de auteur de bestseller HHhH bespreekt, en hij lagen in het boek ontdekt die zelfs de schrijver waarschijnlijk niet begrijpt.

In Europa en Amerika, overal wordt het boek HHhH van de fransman Laurent Binet de hemel ingeprezen. Het boek over de waargebeurde aanslag van het Tsjechische verzet op de nazileider Heidrich is nog steeds een bestseller. Bij het lezen ervan vielen me echter een heel aantal dingen op die ik in geen recensie teruglas. Vandaar dat het mij de moeite waard lijkt om er nog één kritische recensie tegenover te zetten.

Feit en fictie

Binet veroordeelt aan het begin van zijn boek alle fictie, en doet dat af als “kinderachtig”. Daarbij heeft hij zichzelf de opdracht gegeven een boek te schrijven over alleen maar de feiten. In zijn woorden om zijn hoofdpersonen “recht te doen”.

Dit levert een flinke worsteling op, want natuurlijk zijn niet alle feiten over de aanslag op Heidrich en de verzetshelden bekend. Het uitgebreide verslag van deze worsteling, die het hele boek door blijft lopen, maakt het interessant.

Feit en mening

Goed, Binet wil zich dus beperken tot de feiten bij zijn beschrijvingen. Maar omdat de man wel degelijk een mening heeft, schrijft hij die er continu naast. Kijk, en dat vind ík nou kinderachtig. Waarom niet alle misdaden van de nazi’s beschrijven en de lezer zelf een oordeel laten vellen? De gruwelijkheden die hij beschrijft, zeggen meer dan genoeg.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Van Keizer Napoleon naar Tsaar Alexander

, door

VERSLAG - Dit weekend eindigt de Kinderboekenweek. Voor wie nog een boeiende jeugdroman zoekt kan ik ‘Koeriers voor de keizer’ van Menno Hurenkamp aanbevelen. Maar wees gewaarschuwd: voor echte paardenliefhebbers is dit niet altijd een gemakkelijk boek.

Het uitgangspunt van het verhaal is de slag bij Borodino in 1812. De jonge Nicolas van Schauburg en zijn vader zijn met het leger naar het oosten gereisd. Ze willen Napoleon helpen en hopen dat hij het lijfeigenschap in Rusland gaat afschaffen. Aan het front ontmoet Nicolas een Russische jongen, de adellijke Alexander, die eveneens met zijn vader op pad is. Als de vader van Nicolas overlijdt, besluit hij de reis alleen voort te zetten.

In Moskou ontmoet hij Alexander en diens vader opnieuw. De stad staat in brand. De jongens kunnen de stad alleen verlaten als ze samen met de vader een brief van Napoleon gaan bezorgen bij de tsaar in Sint Petersburg. Onderweg stuiten ze op allerlei hindernissen die ze moeten overwinnen. Ze ontmoeten bijzondere mensen zoals de componist Pjotr Iljitsj en de schrijver Lev Nikolajevitsj, die duidelijke opvattingen hebben over de oorlog tussen keizer Napoleon en tsaar Alexander. Het boek blijft tot de laatste bladzijde spannend en het verhaal is niet al te voorspelbaar. Daardoor is deze jeugdroman ook een genot voor de voorlezende ouder. In veertig korte hoofdstukken wordt het avontuur verteld.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Blijdschapstherapie

, door

VERSLAG - Waarin de auteur beargumenteert waarom het nieuwe boek van Wim de Ridder het lezen waard is. Over de klant die nu meer dan ooit koning is en een optimistische kijk op de crisis.

Futurologen zijn opgewekte mensen.  Ze zijn niet bezig met de ondergang van de wereld door allerlei crises. Integendeel, ze zien de toekomst zonnig in.  Professor Wim de Ridder is zo’n opgewekte futuroloog. Onlangs presenteerde hij zijn nieuwe boek ‘De strategische revolutie’. Dat gebeurde bij het Financieel Dagblad:  uitgever Kluwer brengt het uit in zijn management reeks.  Het is een zonnig verhaal over ontwikkeling, ondanks crisis en recessie. Is dat therapie, ideologie, wetenschap? Of een combinatie van de drie?

Productie en gebruiker

De consument/gebruiker neemt de macht over, meent De Ridder, die van een “ketenomkering” spreekt. Niet langer is de producent dominant, maar de afnemer: dat geldt voor de relatie tussen productieproces en (eind)gebruiker, zorg en patiënt, bankier en klant. De oorzaak is ICT en kunstmatige intelligentie.

Hoe die verbinding verbetert en in de praktijk al werkt, is fascinerend: bij je dealer bestel  je een auto met specificaties, die voor jou in de productielijn worden gezet. Je gaat nog wel naar een dokter, maar met een app of gericht zoeken op internet neem je zelf je diagnose mee. Je hoeft geen confectie meer, maar je ontwerpt je kleding zelf: de klant is meer dan ooit koning.  In het boek bespreekt De Ridder vijf sectoren:  belevingseconomie, bouw, energieproductie, gezondheidszorg, en de financiële sector.

Foto: Abhi Sharma (cc)

Recensie | De magie van harmonie

, door

VERSLAG - Waarin de auteur de recent verschenen biografie ‘De Magie van Harmonie’ over econoom en ex-minister van Financiën Johan Witteveen bespreekt. 

In augustus 1973 verscheen er een artikel in Time Magazine met de kop: ‘A Mystic at the IMF’. De kersverse Managing Director van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) was tevens actief binnen de Soefibeweging, een mystieke stroming die zijn oorsprong heeft in de islam. Die mysticus was de econoom Johan Witteveen. Witteveen had al een behoorlijke carrière in Nederland achter de rug en was gaandeweg ook steeds hoger gestegen binnen de Soefi-gelederen.

In ‘De Magie van Harmonie’, de net verschenen autobiografie van Witteveen, neemt hij ons mee langs zijn carrière en langs zijn spirituele levensloop en laat hij zien hoe beide met elkaar vervlochten zijn. Zijn leven – dat de Depressie, Tweede Wereldoorlog, en vele andere crisis omspant – staat in het teken van de juiste balans tussen het innerlijke en het uiterlijke leven. Die harmonie heeft hem ver gebracht.

Het is een eerlijk, ontwapenend relaas. We lezen over zijn jeugd tijdens de Depressiejaren, zijn introverte karakter, zijn bijzondere maar overwerkte vader. We lezen over hoe hij zich als toch wat cerebraal ingestelde man probeert te verhouden tot zijn op het gevoel opererende, artistieke vrouw en hoe hij ook zijn carrière op zijn gezin probeert af te stemmen.

Vorige