ISIS represents a brand of religion gone wrong in the most devastating way. I speak in the book about the three most serious ways in which religion can go wrong. Number one is what I call dualism, this division of humanity into the redeemed or the saved. The second thing is when a religion becomes confused with the will to power. Judaism and Christianity were the first civilizations to separate religion from power. A religion can go wrong when it mistakes the quest for God for the search for power, the will to power.
And the third, very dangerous indeed, is when religion attempts to bring the end of time in the middle of time. When religion becomes apocalyptic. All those three things come together in the Middle East right now, in ISIS.
Rabbijn en filosoof Jonathan Sacks doet zijn duit in het zakje in de discussie over atheïsme, religie en geweld.
Sacks vergeet in z’n opsomming echter een onderliggende oorzaak te benoemen: het geloof in één ware God; de religieuze variant op de verabsolutering van de waarheid. Zodra je één god als de ene wáre God bestempelt, verwerp je alle andere goden dus als afgoden, als verfoeilijke afleidingen van de ware God en potentiële bedreigingen van het ware geloof.
En net zoals seculiere ideologieën steevast leidden tot bloedvergieten en terreur wanneer zij de waarheid verabsoluteerden, zo geldt dat ook voor hun religieuze voorlopers met de verering van de ene ware God als hun centrale dogma.
Het is dus geen toeval dat het Oude Testament bol staat van de oproepen tot genocide en geweld om de afgoderij uit te roeien; noch dat de geschiedenis van christendom en islam getekend worden door godsdienstoorlogen, onderwerping van de heidenen en verdrukking van andersdenkenden.
Dat volgt min of meer logisch uit het centrale leerstuk dat er maar één ware God is, en dat deze te kennen valt in de openbaring: de verabsolutering van – en het kennismonopolie op – de waarheid.
Reacties (22)
Alles op een hoop geveegd, lekker genuanceerd hoor. Als je echt geinteresseerd bent:
http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2014/10/hans_jansen_slachtfeest_af.html
Door iemand die de moeite heft genomen zich wel in de materie te verdiepen.
@1: HAHAHAHAAHAHA
Overigens vraag ik me nav de quote wel af hoe een religie eigenlijk goed kan gaan? Misschien als de religieus stil in een hoekje spiritueel gaat zitten wezen en er niemand mee lastig valt?
En overigens denk ik dat #Prediker helemaal gelijk heeft met de onderliggende oorzaak.
@2 : inderdaad, HAHAHAHAAHAHA
Inderdaad:
Beetje onzin, predikers toevoeging van onderlinge oorzaak. Alleen monotheïstische godsdiensten zouden bekeringsdrang hebben, en multitheistische religies zouden altijd tolerant zijn. In het jongste deel van de geschiedenis in Europa en het Midden Oosten toevallig zo, maar fundamenteel zegt dat niets. Het is terecht niet als een vierde ding benoemd door Slacks. De uitstekende quote van Slacks wordt misbruikt als aandachtstrekker voor iets wat Prediker op zn tong heeft. De waarheid in pacht hebben is niet iets wat 1:1 met monotheïsme samenhangt.
‘Judaism and Christianity were the first civilizations to separate religion from power.’
Huh huh. Vooral in de VS, Israel, Europa is dat zo zeker. Bij de eerste kom je uberhaupt niet aan de macht als je niet gelovig ben. In Nederland is er een officiele staatsreligie. Hoeveel seculiere landen zijn er eigenlijk waar de scheiding 100% is? Nul?
@5 Okee, als polytheïstische religies dan net zo intrinsiek intolerant zijn, kun jij me vast wel een drietal bloedige godsdienstige veten onder de oude Grieken, Romeinen en Indiërs noemen, voordat ze bekeerd werden tot het christendom en/of de islam.
@6:
Het is inderdaad niet zo in absolute zin, maar westerse landen worden in het algemeen wel min of meer gekenmerkt door het onderscheid tussen God en de Caesar.
In de islamitische wereld is God tevens Caesar namelijk, en in China en Japan is Caesar tevens God, praktisch.
In relatieve zin heeft Sacks dus wel gelijk.
___edit___
Plagiaatalert: ik deed het niet met opzet, maar ik herlas ’toevallig’ laatst wel enkele delen van The Clash of Civilizations:
@prediker: De focus op ISIS als apocalyptische groepering is een beetje meh. Doe een beetje je best en je vindt dat zo’n ‘eindtijd -benadering ook plenty voorkomt in het zuiden van de VS. en gewoon geaccepteerd is in folksongs. Ik meen me zelfs vaag te herinnneren dat ik (hier?) ook wel eens stukjes heb gelezen waarin sommige neocon’s dachten de eindtijd naar voren te halen door helemaal los te gaan in het midden-oosten.
Het rare is dat je daar veel minder van hoort. Je kunt de VS prima omschrijven met de kretologie die wij gebruiken voor een land als Iran, maar de VS zien we als ‘vertrouwd’. Terwijl d’r in weze ook een orthodox-fundamentalische ader in hun politiek zit. En ze hebben kernwapens.
@0 & @7
Hans Achterhuis en Nico Koning geven in de paragraaf “Goden als strijders” (pagina 47-51) van De kunst van het vreedzaam vechten (2014) een inkijkje in de oeroude verbintenis van strijdende partijen en hun – heftig meevechtende – goden. Monotheïsme is geen noodzakelijke voorwaarde voor bloeddorstig en chronisch religieus getint geweld. Is het dan een voldoende voorwaarde? Peter Sloterdijk lijkt in Gottes Eifer een beetje te hinken op twee gedachten. Enerzijds benadrukt hij “de polemogene effecten van de monotheïstische geloofsijver” en een “onlosmakelijk met hun kern verbonden polemogeen potentieel” (pagina 141, Nederlandse editie Het Heilig Vuur, Boom 2008). Anderzijds acht hij het mogelijk dat de monotheïstische godsdiensten als volgt de stap van geweld naar gesprek maken: “[ze] doen afstand van de fanatieke aspecten van het universalisme en veranderen zichzelf in cultuurreligies zonder godsdienstijver, zoals we sinds de achttiende eeuw bij het liberale jodendom hebben gezien, sinds de negentiende eeuw bij de grote meerderheid van de protestantse kerken en sinds het Tweede Vaticaans Concilie bij de liberale stromingen van het rooms-katholicisme” (pagina 125). Volgens Sloterdijk hoeven de aanhangers daarbij “hun aanspraken op de superioriteit van hun overtuigingen” niet op te geven. Beide polen van zijn visie sluiten elkaar niet uit, want een “polemogeen potentieel” hoe “vurig” ook, hóeft zich niet te verwerkelijken. Vergelijk het met een fel debat tussen elkaar ‘beschaafd vijandig’ gezinde opponenten die ‘vreedzaam vechten’, zonder (noodzakelijk) de (diepe) overtuiging van het eigen gelijk op te geven.
Mij lijkt – in de lijn van Sloterdijks laatstgenoemde opmerking – het geloof in één ware God zowel principieel als concreet verenigbaar met het (juist) niét ‘steevast aankoersen op bloedvergieten’. Doorslaggevend is de aard van (het geloof in) de God in kwestie, niet dat hij als één en de hoogste wordt beschouwd. Wel staat het als een paal boven water dat de heilig geachte teksten van de drie grote monotheïstische religies de facto van dien aard zijn, dat fanatiekelingen er groot bloedvergieten telkens weer mee kunnen rechtvaardigen. Het zou bij wijze van spreken een nieuwe monotheïstische godsdienst van een God van Liefde vergen, met heilige teksten die geweld tegen andersgelovigen (om reden van hun afwijkende overtuigingen) òndubbelzinnig afwijzen, om een vreedzame groep gelovigen in ‘één ware God’ te creëren.
@7:
1) De Romeinen maakten – met geweld – een einde aan druïdisme in Gallië en Brittannië.
2) De Romeinen deden aan christenvervolgingen.
3) Onder invloed van anti-christelijke sentimenten kregen ook joodse gelovigen in het Romeinse rijk op een gegeven moment met repressie te maken.
Uiteraard was dat meer omdat deze religieuze groeperingen als een bedreiging voor de sociale orde werden gezien en niet primair uit puur theologische overwegingen.
Aan de andere kant: sociale orde en theologie waren voor de Romeinen nauw verbonden. Atheïsten (in de moderne betekenis van het woord) zouden de Romeinen ongetwijfeld ook niet hebben getolereerd, omdat een dergelijke geloofsbelevenis ook gevaarlijk zou worden geacht.
Neemt niet weg dat je punt in zijn algemeenheid wel opgaat, maar je moet er geen ‘wet’ of zo van willen maken.
En wat Sacks hier zegt:
…klopt wel (tot op zekere hoogte*), maar dat deden ze niet bepaald uit vrije keuze, maar omdat ze anders – zo wisten ze uit zeer recente ervaring – de Romeinse legioenen op hun nek zouden krijgen.
De eerste islamieten hadden uiteraard geen last van een sterke externe macht hen ervan overtuigde dat ze de wereldse pretenties van hun religie maar beter konden indammen.
Dat is wel een vrij wezenlijk verschil in mijn optiek. (Alhoewel je natuurlijk ook weer niet te ver moet gaan in het gebruiken van dit punt om dingen anno nu te willen verklaren).
* Lange reeks nuanceringen op aanvraag verkrijgbaar.
@9 En dat is ook gevaarlijk, vooral wanneer die rechtse christenen zich met Israël gaan bemoeien om zo de voorwaarden voor de wederkomst van Christus een handje te helpen ontstaan.
Maar er zit wel een verschil in een houding waarin men het einde der tijden ziet als iets dat geheel in Gods hand ligt (en waar men dus geen invloed op kan uitoefenen) of een mindset waarin men denkt het einde der tijden actief te kunnen en moeten bespoedigen. De meeste gelovigen – zowel in het christendom als in de islam – zijn van de eerste snit en wachten geduldig af; ze geloven wel dat er een keer een einde der tijden komt, maar leven in de praktijk alsof dat nog duizend jaar kan duren.
Bewegingen als Al Qaeda en ISIS lijken echter van een andere snit. Die lijken er werkelijk op uit om de eindstrijd te leveren en de islam z’n definitieve zege op de krachten der duisternis te bezorgen. Dat is vragen om ellende.
Verschil tussen de VS en Iran is verder dat Iran een theocratie is die met ijzeren hand wordt geregeerd door een fundamentalistische clique. De VS en Iran zouden enkel vergelijkbaar zijn als christelijke dominionisten de constitutie zouden herschrijven zodat christelijke fundamentalisten en orthodoxen alle machtsposities zouden kunnen verdelen.
@9 Over potentieel gevaarlijk eindtijddenken onder jihadistische moslims, religieuze zionisten, rechtse christenen, Russisch-orthodoxen en in zekere zin bij extreem rechtsen: zie mijn stuk “Het groeiende gevaar van selffulfilling apocalyptiek”:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html
Verkorte versie op Sargasso:
https://sargasso.nl/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling-apocalyptiek/
Geeft mij een goede kans om meneer Bill Hicks weer eens te spammen, over christenen, Bush en de apocalyps – https://www.youtube.com/watch?v=Jim_HBj7Bdk . Geen minuut aan actualiteit ingeboet helaas.
De officiële scheiding tussen religie en staat is onder druk van de seculieren tot stand gekomen. Als het aan de religieuzen had gelegen, was die scheiding er waarschijnlijk nog steeds niet. En judaism? Israël is een joodse staat… Die hebben die scheiding weer opgegeven…
Is het trouwens religie, die macht zoekt, of (potentiële) machthebbers die religie gebruiken om aan de macht te komen, of de macht te houden? Volgens mij zijn het de machthebbers en zij die die macht willen verkrijgen, die maar al te graag religie gebruiken, als het hen zo uit komt. Het maakt hen weinig uit welke religie ze daarvoor moeten gebruiken en ze zouden zo de ene voor de andere inruilen (zoals in de Romeinse tijd).
Alle religies beginnen met een profeet. Zolang die ademt, is alles cool en geweldig. Daarna begint het achterom kijken naar het Gouden Tijdperk van toen de profeet nog onder de mensen was. Hoe langer dat geleden is, des te minder hebben de gelovigen nog zin in een toekomst. Tenzij de profeet wederkeert, maar dat gebeurt maar niet. Na een paar eeuwen willen ze er nog alleen maar de stekker uittrekken: Armageddon. En iedereen moet mee.
Goh? Met welke profeet is het hindoeïsme begonnen? Met welke profeet de verering van Wodan en Donar? Met welke profeet de verering van Apollo? Of de Mithrascultus? Met welke profeet de verering van Horus, Isis en Osiris?
Dat geldt dan toch vooral voor godsdiensten die de geschiedenis zien als een kosmische strijd tussen de krachten van de duisternis die de wereld beheersen en de krachten van het licht, die schijnt in de uitverkorenen (de ware gelovigen), en die menen dat God aan het einde der tijden definitief in zal grijpen om het boze uit te bannen en het rijk van het Licht te doen zegevieren.
Wat jij doet is de abrahamitische godsdiensten met hun geschiedsopvatting en apocalyptiek veralgemeniseren tot het universele schema waaraan alle religies per definitie voldoen. Maar dat is in werkelijkheid dus niet zo.
In godsdiensten met een cyclische geschiedsopvatting is het einde van de wereld bijvoorbeeld helemaal geen verbetering, want dan begint de hele teringzooi gewoon weer van voren af aan.
@17: Over de cyclische geschiedsopvatting gesproken. Ik heb nooit begrepen hoe in die in het boeddhisme te rijmen valt met het Mahayana-leerstuk van het ‘bevrijden van alle wezens’ (zie https://en.wikipedia.org/wiki/Bodhisattva_vow ).
Sterker nog, alleen al het bereiken van permanente verlichting (bevrijding, nirwana, hoe je het wilt noemen) door een in omvang toenemende groep schepselen lijkt me strikt genomen te wringen met de opvatting dat de geschiedenis cyclisch is.
Moet toegeven dat ik me er niet enorm in heb verdiept. Als iemand hier meer van weet, ik hou me aanbevolen.
Hier meer over boeddhistische eschatologie, waarvan veel zo te zien pas lang na het ontstaan van het boeddhisme is verzonnen:
http://www.trimondi.de/SDLE/Part-1-10.htm
In de tweede bijlage bij mijn bovengenoemde stuk over apocalyptiek zeg ik in dat verband iets over de gewelddadige anti-islamitische 969-beweging van de Birmese monnik Ashin Wirathu.
@18 Voor de liefhebber hier een directe link naar enkele opmerkingen over de Birmese anti-islamitische 969-beweging van de monnik Ashin Wirathu en de mogelijkheid dat daarbij boeddhistische apocalyptiek in het spel is:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html#bijlage2
En over rabbijnen en de eindtijd gesproken…
De radicaal zionistische rabbijn Tzvi Yehuda Kook (1891-1982) beschouwde de extremistische rabbijn Dov Lior (geboren in 1933) als zijn zoon. Lior is overtuigend in verband gebracht met de massamoord op biddende moslims in Hebron – Lior noemde de dader, Baruch Goldstein, een “heilige” en een “martelaar” en bezorgde hem een gedenkteken – en met de moord op premier Yitzhak Rabin. Hij steunt het boek Torat Ha’Melech (De Thora van de Koning, 2009) dat het vermoorden van niet-Joden rechtvaardigt, inclusief kinderen als het ‘duidelijk is dat zij opgroeien om Joden kwaad te doen’. Justitie en regering van Israël hebben Lior hierom niet verwijderd van zijn door de staat gefinancierde positie als opperrabijn van Hebron en Kiryat Arba op de bezette Jordaanoever. Lior zat in de Raad van Rabbijnen van de kolonistenbeweging Gush Emunim.
Professor Israel Shahak schreef in 1994: “The sympathy which Baruch Goldstein enjoys among the Gush Emunim […] can only be explained by a shared ideology. […] Gush Emunim’s thinking assumes the imminence of the coming of the Messiah, when the Jews, aided by God, will triumph over the Gentiles. Consequently, all current political developments can be interpreted by those in the know as destined either to bring this end nearer or postpone it. Jewish sins, the worst of them being lack of faith in Gush Emunim ideology, can postpone but not alter the predestined course of Redemption. The two world wars, the Holocaust and other calamitous events of modern history serve as stock examples of such a curative punishment for Jewish sins. Such explanations can go into a lot of specific detail. The rabbi of Kiryat Arba, Dov Lior (who attended Goldstein’s funeral and praised him), blamed Israel’s relative failure in its 1982 invasion of Lebanon on the lack of faith manifested through signing a peace treaty with Egypt and ‘returning the inheritance of our ancestors [i.e Sinai] to strangers’.”
Zie:
Wikipedia over Dov Lior
https://de.wikipedia.org/wiki/Dov_Lior
State Funded Israeli Rabbi Calls For Ethnic Cleansing of Palestinians (2014)
http://www.addictinginfo.org/2014/10/05/state-funded-israeli-rabbi-calls-for-ethnic-cleansing-of-palestinians/
The Ideology Behind Hebron Massacre (1994)
http://www.realnews247.com/shahak_the_ideology_behind_hebron_massacre.htm
The Ideology of Jewish Messianism (1995)
http://members.tripod.com/alabasters_archive/shahak_messianism.html
Israeli Rabbis Defend Book’s Shocking Religious Defense of Killing Non-Jews (2010)
http://www.alternet.org/story/148016/how_to_kill_goyim_and_influence_people%3A_israeli_rabbis_defend_book%27s_shocking_religious_defense_of_killing_non-jews_%28with_video%29?paging=off
Inside Torat Hamelech, the Jewish extremist terror tract endorsed by state-employed rabbis (2011)
http://maxblumenthal.com/2011/07/inside-torat-hamelech-the-jewish-extremist-terror-tract/
A racist, messianic rabbi is the ruler of Israel (2011)
http://www.haaretz.com/print-edition/opinion/a-racist-messianic-rabbi-is-the-ruler-of-israel-1.370554
@17: ofwel een profeet begint ermee, ofwel de bevelen komen rechtstreeks van boven. Kies maar.
@20:
http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3795297,00.html
Kiryat Arba Chief Rabbi Dov Lior said [op een bijeenkomst in oktober 2009 van de Organization for Human Rights on the Temple Mount (OHRTM), een Joodse club die de Derde Tempel wil bouwen op de Tempelberg] , “It is vital that the Israeli people visit (the Temple Mount). We are suffering because a large segment of the populations is indifferent towards this issue. Reclaiming our sovereignty over (the Temple Mount) will bring redemption closer.”