Het groeiende gevaar van selffulfilling apocalyptiek

Foto: copyright ok. Gecheckt 14-10-2022

ACHTERGROND - Veel monotheïsten denken van oudsher dat rond en in Israël de ware God zal zegevieren via een eindstrijd met talloze doden. Verrassend (en bedreigend) is de actuele terreinwinst van diverse fanaten die deze waan actief tot werkelijkheid willen maken. Ook zijn er opmerkelijke dwarsverbanden.

Apocalyptiek – het geheel van gedachten en voorstellingen betreffende het einde van de wereld en de komst van het koninkrijk Gods – mag je proto-utopisch denken noemen. Bij elke utopie ligt geweld op de loer, omdat het doel al gauw de middelen heiligt.

Bovendien worden in de apocalyptiek ook nog eens ongekend verwoestende oorlogen expliciet aangekondigd. En het te bevechten ideaal is van een absolute, bovenaardse perfectie. De gelukzaligheid van de goeden zal volkomen zijn, ook als ze sneuvelen. De tegenstanders zijn marionetten van het kwaad. Dus ligt het voor de hand dat sommige gelovigen het inzetten van wapens met een maximale vernietigingskracht logisch vinden.

Daar staat tegenover dat de religieuze geschriften regels voor het inperken van geweld bevatten, een rudimentair, maar wel heilig geacht oorlogsrecht. En met name uit de Tenach en de Koran, maar ook wel uit de Hadith en de Bijbel, valt een meer afwachtende houding als de juiste af te leiden. De gelovige kan het allemaal aan God laten en zijn eigen rol zien als een vroom ondergaan van het gigantische drama van het laatste oordeel. Toch blijft staan: de apocalyptiek van elk van de drie grote monotheïstische godsdiensten schildert en sanctioneert onder meer scenario’s voor bijna grenzeloos geweld. Dat zit zogezegd in geuren en kleuren in het keuzepakket.

De eindtijd is nabij

Volgens een peiling van OmniPoll onder Amerikanen ongeacht levensovertuiging antwoordde vorig jaar maar liefst 41 procent ‘ja’ op de vraag: Do you, personally, believe that the world is currently living in the “end times” as described by prophecies in the Bible, or not?

In het Midden-Oosten zijn de cijfers minstens zo sprekend. Volgens een onderzoek van Pew Research in 2012 verwacht daar de helft of meer van de moslims nog tijdens hun leven de komst van de Mahdi, die de eindstrijd zal aanvoeren. In Irak was dat 72 procent. Afghanistan scoorde 83 procent, Tunesië 67 procent.

Guttman-Avi Chai noteerde in 2012 dat 70 procent van de Joodse Israëliërs meende dat Joden het uitverkoren volk zijn. 55 procent geloofde in de komst van de Messias (was 45 procent in 1999).

Jihadistische moslims

De radicale internet-jihadisten van De Ware Religie brachten op 15 juni een ‘uitvoerig interview met Nederlandse Syriëgangers’. Hun woordvoerder zegt onder meer: ‘De jihad in Syrië werkt therapeutisch.’ En: ‘Wij weten ook uit de profetische overleveringen dat het centrum van de grote Armageddon, de derde wereldoorlog, in Syrië en de omringende landen zal plaatsvinden. De christenen en Joden zijn hier ook van overtuigd. De zionisten zijn zich al aan het voorbereiden. Het kan niet zo zijn dat wij moslims slapen. Wij zien de Arabische Lente als een voorteken van deze grote gebeurtenis. Met als piek de opstand in Syrië.’

En zo zijn er talloze (internationale) voorbeelden te vinden van dergelijke islamitische apocalyptiek. Zoals van Abou Imran (Shariah4Belgium), Maiwand al-Afghani (Milatu Ibrahim) en Jalal Ibn Saeed (diverse malen te gast in Nederland).

Inmiddels is evident dat de Islamitische Staat (IS) een apocalyptische jihad propageert. Het blad Dabiq mobiliseert nadrukkelijk – bronnen en geleerden aanhalend – voor de naderende eindstrijd, die zal plaats vinden in Sham (de Levant). Bij Dabiq in Noord-Syrië en in omringende landen, waaronder Israël.

Jean-Pierre Filiu, auteur van Apocalypse in Islam (2011), schrijft op zijn blog over IS: ‘Het extreme geweld van het jihadistische monster is grotendeels te wijten aan de apocalyptische overtuigingen van veel van zijn rekruten.’

Religieuze zionisten

De Temple Mount Faithful van Gershon Salomon en de Temple Mount Loyalists van Yehuda Etzion ijveren voor het verwijderen van de moskeeën op de Tempelberg en het oprichten van de Derde Tempel. In het Israëlische parlement zitten zeven leden van Likoed die hetzelfde willen. Gershom Sholem laat in zijn boek The End of Days: Fundamentalism and the Struggle for the Temple Mount (2002) zien hoe apocalyptische verwachtingen van Joden, christenen en moslims dit kleine, platte heuveltje tot een kruitvat maken.

Rechtse christenen

Ook onder (met name) rechtse christenen in de VS is apocalyptiek populair.

De bekende evangelicalistische predikers Jerry Falwell (Moral Majority) en Pat Robertson (Christian Coalition) noemden 9/11 in 2001 een straf voor Amerika’s zonden.

De aanslag veroorzaakte een golf van apocalyptische speculatie in de christelijke wereld, wat weer de productie van dergelijke lectuur in islamitische landen aanjoeg. Het jaar ervoor had Safar al-Hawali zijn Dag des Toorns gepubliceerd als expliciet antwoord op de christelijke apocalyptiek in de VS.

Door onder meer demografische trends verliest christelijk rechts in Amerika al jaren aanhang en er is nogal eens gedacht dat zijn macht onomkeerbaar tanende was. Ook verminderde de populariteit van de mormoon Glenn Beck, met zijn ooit razend geliefde tv-shows vol verdraaide feiten en apocalyptische retoriek (tot en met een waarschuwing voor de Mahdi).

Des te opmerkelijker is het dat extremisten uit deze en aanverwante hoek in een aantal staten juist meer reactionair christelijk beleid weten te voeren en ook de Republikeinen (GOP) in Washington zwaar beïnvloeden of zelfs aardig in hun greep krijgen. Senator en Tea Party-leider Ted Cruz werd vorig jaar gezalfd – volgens zijn vader Rafael om een end-time transfer of wealth te gaan regelen – door pastors die de Bijbelse slavernij vergoelijken en oproepen tot een christelijke oorlog tegen de seculiere maatschappij.

Nederlandse christofascisten

Breiviks opinies vertonen […] opvallende parallellen met de opinies van contemporaine christelijke conservatieven in Nederland […] lieden als Erik van Goor, Tom Zwitser en René Schmitt. Van Goor en Zwitser waren eerst hoofdredacteur van de radicale opiniewebsite Open Orthodoxie, deze website werd herdoopt tot Bitter Lemon, en vervolgens voor Catholica. Om beide heren hangt ‘een zeer onfrisse geur van uitsluiting, nationalisme, verbale agressie en haat tegen iedereen die niet in hun wereldbeeld past’, aldus de progressieve katholieke theologen Eric van den Berg, Frank Bosman en Peter van Zoest, die eind 2010 het uiterst orthodoxe Catholica vanwege ‘foute’ connecties van Van Goor in verband brachten met extreem rechts.

Zo schreef historicus Ewout Klei in Joop over de kwestie van het christelijke gehalte van het manifest van Anders Breivik.

Extreem rechts

‘Apocalyptisch’ kan volgens de Van Dale ook betekenen: ‘catastrofaal, overweldigend’. En dat is precies hoe Anders Breivik de samenzwering van ‘cultuurmarxisten’ en moslims ziet. Deze kwaadaardige kongsi zou overal in Europa de patriarchale waarden bijna onstuitbaar aan het vernietigen zijn.

Als een neotempelier, compleet met Sint-Joriskruis, richtte hij een slachtpartij aan die doet denken aan het legendarische verhaal van moordende kruisvaarders, het bloed kniehoog in de straten van Jeruzalem. In Breiviks manifest valt de naam ‘Jeruzalem’ maar liefst negentig keer.

The English Defence League, het Sint-Joriskruis voerend met het motto In hoc signo vinces dat Breivik zichzelf later als medaille voor zijn moed zou opspelden, had in de jaren voor ‘Utøya’ met soms gewelddadige demonstraties bijgedragen aan een militante sfeer jegens de islam. Deze leuze zou volgens een legende de Romeinse keizer Constantijn, voor een veldslag, hebben gezien bij een kruis van licht boven de zon.

Eurabië

In Eurabia: The Euro-Arab Axis (2005) werkt Bat Ye’Or de complottheorie uit dat Europese machthebbers, hand in hand met krachten uit de Arabische wereld, hebben besloten Europa te ‘islamiseren’. Zeg maar de Protocollen van de wijzen van Mekka en Brussel. Breivik besteedt er veel aandacht aan in zijn manifest 2083: A European Declaration of Independence (2011, ruim 1500 pagina’s).

Een andere held van Breivik, de Noorse pamflettist Fjordman, kreeg evenals Bat Ye’Or veel bijval in en buiten Europa, niet alleen van extreem rechts. Fjordman zinspeelde monomaan op de noodzaak van een burgeroorlog tegen moslims, al was hij zo snugger niet direct op te roepen tot geweld.

Nog meer geldt dit voor de populaire blog Gates of Vienna van de episcopaalse christen Bodissey. Geert Wilders plaatste er stukken en linkt er regelmatig naar. Scribent El-Inglès maakt er de geesten rijp voor voor aanslagen door doodseskaders op islamitische sleutelfiguren en zelfs voor genocide.

Van Wilders is overigens de uitspraak: ‘Jeruzalem zit in ons bloed, in onze genen.’ Dat zei hij op een ‘Counterjihad’-treffen in Jeruzalem in 2008, waar hij aan tafel zat naast zijn vriend, de extreem rechtse Arieh Eldad. De kolonistenleider was destijds voorman van de partij Nationale Unie, gekant tegen een Palestijnse staat en strevend naar een Israël zonder Palestijnen. Wilders steunt zo’n (etnische) zuivering: ‘Een migratie van Palestijnen naar de Arabische landen is logisch en wenselijk.’ Zoals hij ook ’tientallen miljoenen’ moslims uit Europa wil laten vertrekken.

Russisch-orthodoxen

De afgelopen jaren is een obscure, fascistische denker […] opgeklommen tot souffleur van het Kremlin. Alexandr Doegin, die nazistische ideeën combineert met elementen uit de Russisch-Orthodoxe leer en die theses van de Nouvelle Droite koppelt aan Russisch-imperialistische vergezichten, is de eigentijdse ideoloog van Poetins Eurazianisme.

Dit schrijft Ruslandkenner Wierd Duk in TPO.

Hieraan kan worden toegevoegd dat Doegin een apocalyptische denker is. Zo stelt kenner van Europees extreem rechts Andreas Umland:

In Doegins apocalyptische wereldbeeld bestaat de wereldgeschiedenis uit een eeuwenoude confrontatie tussen de hiërarchisch georganiseerde ‘Euraziatische’ continentale machten en de liberale ‘Atlantische’ zeevarende mogendheden. Vandaag de dag [zijn dit] Rusland en de VS […] [en hun] ‘laatste slag’ nadert – opmerkelijk genoeg gebruikt Doegin het Duitse woord ‘Endkampf’, dat fascistische connotaties heeft, zonder een Russische vertaling.

Orthodoxe Poetin-fans, Eurofascisten en christenen in de VS

Op 31 mei vierden in het Weense Stadtpalais des Fürsten Liechtenstein extreem rechtse gangmakers uit Europa en Rusland feest en gaven ze lezingen. De FPÖ, Front National en de Bulgaarse partij Ataka deden mee. Doegin was eregast op deze zo strikt mogelijk geheim gehouden herdenking van het Weens Congres van 1814-1815. Men sprak in de sjieke entourage, verzorgd door de Russische oligarch Konstantin Malofeev, onder meer over de ‘satanische’ homo-lobby in Europa.

Malofeev bevordert als ‘filantroop’ een toenadering tussen Russisch-orthodoxen in zijn land en christelijke fundamentalisten in de VS, onder meer als sponsor van het Amerikaanse World Congress of Families (WCF, Illinois), dat zich met name keert tegen gelijke rechten voor homoseksuelen.

De baas van de homo’s hatende National Organization for Marriage – waar enge christelijke sekten als Opus Dei omheen klonteren – nam vorig jaar deel aan een conferentie van Malofeev in Rusland. Diverse andere connecties zijn in kaart gebracht, onder wie Vladimir Jakoenin, de schatrijk geworden, machtige baas van de Russische spoorwegen en een oude getrouwe van president Poetin.

Andere rare dwarsverbanden

De Franse extreem rechtse en antisemitische activist Alain Soral, die samenwerkt met de cabaretier Dieudonné – in hun netwerk zitten zowel islamisten als katholieke fascisten en een lid van de joodse antizionistische Neturei Karta – schreef het voorwoord bij The Fourth Political Theory van Doegin.

Soral is ook een promotor van Imran Hosein: diens eindtijdboek over de ontknoping van de menselijke geschiedenis in Jeruzalem wordt aangeprezen op Sorals website, waar ook Doegin royaal aandacht krijgt.

Ron Paul, de vader van de mogelijke Republikeinse presidentskandidaat in 2016 Rand Paul, prees in 1990 en 1994 de white supremacist Jared Taylor en zijn eugenetica-orgaan American Renaissance. Dat was niet de enige vrijage van de oudere Paul met neonazi-types. Helaas lijkt Rand een aardje naar zijn vaartje te hebben, want als medewerker heeft hij Jack Hunter ingehuurd – die tot zijn nek in het racistische vaarwater van onder anderen Richard Spencer zat.

In 2010 ontmoette onderminister Ayoob Kara van Likoed FPÖ-leider Heinz-Christian Strache in Wenen. Zoals bekend lopen er al jaren contacten tussen extreem rechtse Israëlische Joden en Europese extreem rechtsen, onder wie Geert Wilders.

Als curiositeit vermeld ik nog de survivalist en libertarische activist Piero San Giorgio [‘Sint-Joris’, een alias voor zijn echte achternaam, Falotti]. Hij interviewde uitgebreid Imran Hosein over de eindtijd (video). Het is moeiteloos vast te stellen dat San Giorgio verder goede maatjes is met Soral en Richard Spencer. Ook is hij een bewonderaar van Ron Paul.

Wat betekenen deze verbanden?

Uit bovengenoemde contacten valt af te lezen dat een deel van de breuklijn die op een apocalyptische aardbeving kan uitlopen, de tegenstelling is tussen protectionistische racisten en (neo)liberale kosmopolieten.

Een ander deel betreft uiteraard militant islamisme versus het Westen en Israël.

Maar tegelijkertijd is er sprake van een zekere mate van begrip, misschien zelfs wel sympathie, tussen islamisten en (christelijke) fascisten, waarbij de gedachte is dat verschillende groepen in ‘hun’ gebied voorlopig – tot de onvermijdelijke apocalyps – hun eigen ‘natuurlijke’ orde mogen scheppen.

In zijn totaliteit kan je de mondiaal oplopende apocalyptische krijgskoorts daarom wellicht karakteriseren als een symptoom van de stuipen van de patriarchale orde, waarvan de bestaansvoorwaarden langzaam maar zeker verdwijnen en die zich nog liever doodvecht – desnoods alles en iedereen meeslepend – dan de ruimte te geven aan een harmonieuze verhouding tussen mensen onderling.

Dit is een sterk verkorte versie van dit artikel dat eerder op het blog Ikje Ergens verscheen. Kijk dus hier voor meer achtergronden en een uitgebreide serie noten.

Afbeelding: de vier ruiters van de apocalyps, Viktor Vasnetsov, 1887 (Wikipedia)

Reacties (9)

#1 weerbarst

aka de zweefteven tegen de realisten, wat zal het een schok zijn voor al die hipsters met hun waanbeelden.

http://cluborlov.blogspot.nl/2014/05/death-by-political-correctness.html

  • Volgende discussie
#2 Benach

@0: Warrig betoog. Je vergelijkt mijns insziens meerdere grootheden verkeerd met elkaar. Kan je me even de aantallen noemen van de aanhangers van de eindtijdideeen die je presenteert? (Het zichzelf ‘uitverkoren’ noemen van joden heeft bijvoorbeeld niets te maken met een eindtijd.)

Beter kan je gelovigen van alledrie de Abrahamitische religies de volgende stellingen voorleggen en vragen in hoeverre ze dit onderschrijven:
* We leven nu in een eindtijd?
* De eindtijd kan alleen bereikt worden als Jezus/Mahdi/Mashiach komt?
* De eindtijd zal beslecht worden in een eindstrijd.
* Hoeveel islamieten/christenen/joden verwachten dat Jezus/Mahdi/Mashiach komt binnen 25 jaar?
* Na de eindtijd zal er geen ruimte zijn voor andersdenkenden.
* Wij mensen moeten de eindtijd initieren.

enz enz.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 nome

Of hoe psychopaten hun technocratische, ontmenselijkte wereldbeeld aan de rest van de humaniteit opdringen, daarin onbedoeld gesteund door de matige mens, die het door en door ziekelijke en ziekmakende van de rechtse mentaliteit niet wil zien. Een psychopaat is net zo goed een medemens, maar niet een die je laat bepalen hoe anderen moeten leven (en sterven).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Ikje Ergens

@2 Ik ben het deels met je eens. Maar ook:

– De enquêtes zijn slechts bedoeld als indicatie dat eindtijddenken allerminst iets van een splintergroep is. De verwachting van de (Joodse) Messias valt per definitie onder apocalyptiek in brede zin.
Geloof in de uitverkorenheid van het Joodse volk inderdaad hooguit indirect, hierboven had die zin weg gekund (soit), wel komt het thema van uitverkorenheid terug bij apocalyptisch angehauchte militante christenen en moslims, zoals belicht in de oorspronkelijke, lange versie van mijn exposé:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html
Voor links naar andere enquêtes hou ik me aanbevolen.

– In die lange versie van mijn verhaal zeg ik het een en ander over de verschillen tussen islamitische, christelijke en joodse apocalyptiek. De laatste is ‘rommeliger’ en een gewelddadige eindstrijd komt er al bij al minder uit naar voren. Zie:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html#matrix
Vandaar in de samenvatting op Sargasso de zin: “En met name uit de Tenach en de Koran, maar ook wel uit de Hadith en de Bijbel, valt een meer afwachtende houding als de juiste af te leiden.”

Niettemin zijn er ‘eschatologische’ Joodse militanten, zoals Rabbi Tzvi Yehuda, Meir Kahane en Yehuda Etzion. Tot en met plannen de moskeeën op de Tempelberg te verwijderen of zelfs te verwoesten:
http://www.jweekly.com/article/full/23292/blow-up-the-temple-mount-terror-plot-or-political-ploy/ ).
Dit zou zoals bekend een grote oorlog met de Arabische wereld kunnen ontketenen, die via betrokkenheid van onder meer Amerika een ‘eindstrijdachtige’ omvang zou kunnen krijgen.
Zie verder:
http://www.trouw.nl/tr/nl/4728/Islam/article/detail/3604538/2014/02/27/Joden-stellen-de-verboden-vraag-zullen-we-de-Tempelberg-claimen.dhtml
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html#zionisten
En naast het bovengenoemde boek van Gershom Gorenberg de studie “Krieg der Religionen. Politik, Glaube und Terror im Zeichen der Apokalypse” (2006) van Victor en Victoria Trimondi.

Hoe ‘warrig’ mijn betoog is, laat ik graag aan de lezer ter beoordeling. Over de tastende en hypothetische aard ervan zeg ik wat op mijn blog:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html#intermezzo

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Benach

@4: Okee, laten we aannemen dat het geen splintergroeperingen zijn zoals je zegt, kan je me dat dan hardmaken dmv statistieken? Namen noemen kan iedereen, maar aantallen aanhangers zegt mij meer.
Om een idee te geven: Kahane, hij leeft allang niet meer, kreeg in zijn glorietijd (1973, ruim veertig jaar geleden) nog geen 13.000 stemmen. (nog geen 0.1% van de joden wereldwijd) In de Knesset heeft geen van deze malloten ook maar een zetel weten te veroveren. Het is zelfs sterker: Meir Kahane’s clubje is bijvoorbeeld zelfs in Israel tot terroristische organisatie bestempeld. Dus tsja, volgens mij trek je er een groep met de haren bij. Dat Trouw een artikel schrijft over deze groep malloten, maakt ze niet groter.

Trouwens, ook de statistiek dat 55% van de Israeliers gelooft in een Messias zegt niet veel. Het geeft enkel een soort hoop weer. Wat meer zegt, is of men binnen enkele jaren een Messias verwacht. Joden zullen die vraag zelden positief beantwoorden vermoedelijk omdat het jodendom geen alomvattende en alomgeaccepteerde eschatologie kent. Die vraag wordt zelfs niet gesteld, behalve door malloten als Tswi Jehoedah, Meir Kahane en Jehoeda Etsion en hun zeer kleine groep aanhangers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Ikje Ergens

@5:
Ik ben geen socioloog of politicoloog en mijn essay is ook niet bedoeld als wetenschappelijke publicatie. Maar het lijkt me plausibel dat de genoemde enquêtes duiden op een vrij omvangrijke voedingsbodem voor apocalyptische ideeën. De grootte van de groepen die daarmee min of meer militant aan de slag gaan, is een ander aspect. Hoeveel moslims behoren tot bijvoorbeeld de Islamitische Staat? Ook dat gaat om kleine percentages.

Het gaat mij vooral om het signaleren van een trend die potentieel gevaarlijk is. Wat betreft Joodse Israëliërs en de Tempelberg is er niet alleen bovengenoemd stuk in Trouw. Zie ook:

Heightened Jewish activism on Temple Mount may spark widespread conflict
http://www.haaretz.com/weekend/week-s-end/.premium-1.555718

The Party Faithful
http://www.newyorker.com/magazine/2013/01/21/the-party-faithful

Israeli Group Says Build the Third Temple For Peace
http://www.israelandstuff.com/israeli-group-says-build-the-third-temple-for-peace

Meet the American Hedge Fund Billionaire Who Could Start a “Holy War” in the Middle East
http://www.alternet.org/world/henry-swieca-funds-temple-institute

Is it the End of Days for Jeremy Gimpel?
http://www.haaretz.com/blogs/routine-emergencies/is-it-the-end-of-days-for-jeremy-gimpel.premium-1.494947

Gimpel is – hou me even ten goede, ik weet niet zeker of hij er nu nog voor actief is – van de sterk opkomende ultrarechtse partij Habayit Hayehudi. Hij smeedde allianties tussen die partij en Amerikaanse rechtse christenen, van wie er veel geloven in eindtijdprofetieën.

Op mijn blog (zie hierboven) geeft ik keurig aan: “De Israëlische autoriteiten hebben diverse aanslagen van fundamentalisten op de Tempelberg-moskeeën in de loop der jaren verijdeld.”

Men leze mijn betoog als een uiting van onderbouwde bezorgdheid dat apocalyptische extremisten meer voet aan de grond krijgen in kringen van jihadistische moslims, rechtse christenen, religieuze zionisten, Russisch-orthodoxen en extreem rechtsen – hier en daar ook (al) daarbuiten. Opdat goedwillende (met name gelovige) lezers van m’n stuk daar alerter op kunnen zijn en misschien kunnen helpen voorkomen dat een en ander om zich heen grijpt.
Trouwens, het absolute aantal van dit soort sektarische militanten hoeft niet enorm te zijn om groot onheil te bewerkstelligen.

Tot slot: in de samenvatting op Sargasso was het onmogelijk helemaal tot zijn recht te laten komen dat ik het thema “apocalyptiek” in de loop van mijn oorspronkelijke verhaal verbreed, verwijzend naar onderzoeksjournalist Chip Berlet. Zie:
http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html#rechtsen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Benach

Kortom, je haalt gekkies erbij omdat je eigenlijk ze erbij wil sleuren maar je hebt eigenlijk geen idee van de omvang. Fijn is dat. Weten we dat ook weer.

Je bent ook weer aan het namedroppen wat betreft Habajiet Hajehoedi/Gimpel. Ook die partij is niet van mening dat de Rotskoepel vernietigd moet worden ten faveure van een derde joodse tempel. Het staat ook bij mijn weten niet in hun verkiezingsprogram.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Ikje Ergens

@7: Tja, en Haaretz en The New Yorker halen er zeker ook ‘gekkies bij’ terwijl het nergens over gaat.
Idem onderzoekers als Gershom Gorenberg, David Cook en Jean-Pierre Filiu.

Je toon is intussen ronduit beledigend, dus de groeten verder.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Ikje Ergens

@8: Nog wat over radicale religieuze zionisten: https://sargasso.nl/quote-du-jour-religion-gone-wrong/#comment-883159

  • Vorige discussie