Alfred Schaffer krijgt de P.C. Hooftprijs 2021 voor zijn poëzie. En dat is niet alleen de eer en publiciteit en de status, maar ook de 60.000 euro. Van harte.
De laatste twee dichtbundels van Alfred Schaffer waren gebouwd rond een thema, waren verhalend. De bundel Mens Dier Ding handelt over de Zoeloekoning Sjaka Zoeloe, en is door de vele vormen een groot plezier om te lezen. En zijn meest recente, Wie was ik, met als ondertitel strafregels, gaat over zijn Arubaanse moeder die hij op jonge leeftijd verloor. En ook in deze bundel gebruikt hij weer allerlei vormen voor zijn gedichten. Hij schuwt het experiment gelukkig niet. De jury van de P.C. Hooftprijs noemt zijn poëzie spitsvondig, dubbelzinnig en van een ‘sprankelende veelstemmigheid’. En daar kan ik het als fan alleen maar me eens zijn.
Maar voor Poëzie Met Kerstmis ging het me om de bundels die Alfred Schaffer daarvoor schreef, onder andere Schuim en Kooi. Daarin was hij niet verhalend. Daarin deed hij maar wat, leek wel. In interviews heeft hij wel ‘ns over zijn werkwijze verteld. ‘Ik zoek naar zinnen en fragmenten en probeer dan een fragment in te passen bij andere fragmenten, zodat er betekenis ontstaat, een visie, zin. Dat onderzoek ik.’ Schaffer schetst momentopnamen zonder context, of plakt zinnen aan elkaar die samen een vreemd beeld opleveren. Flarden van gesprekken mengen zich met teksten uit een brochure. En daar knipt, plakt, last en vijlt de dichter in zijn werkplaats P.C. Hooftprijs-waardige gedichten van. Ongerijmde toestanden. ‘Het zijn vaak rare dingen die hij de wereld instuurt, en daar zitten we dan mee’, aldus de jury. Maar als je met rare dingen maken de P.C. Hooftprijs kunt winnen, ik zou het zeker niet laten.
Uit de bundel: Kooi (Bezige Bij 2008) het gedicht
Goedkoop is Duurkoop
Eens kijken of de fantasie nog werkt. Het kan geen kwaad,
een beetje kennis hier en daar, maar vroeg of laat ontkom je
Er niet aan: om welke ontdekkingen zit je verlegen en wat is
toekomst, wat verleden. Bloed en bloed en nog eens bloed.
en jij maar roepen Het gaat goed zo, waar zou ik me nu druk
om maken, je stond vanochtend heelhuids uit je dromen op
en doet je best in kant-en-klare speelminuten, die maken geen
gebruik van je instinct te overleven. Gebogen over de afwas,
hurkend naast een aangereden kat, alsof je met je rug gekeerd
zit naar de rijrichting, voorwaarts terugblikkend, zogenaamd
om de melancholie brandend te houden – zompige plantages,
sportvelden, buitenwijken, alles bezield met de vrucht van je
schoot. Nog een geluk dat de airconditioning werkt. Nietsnut,
bid dan voor mij. Nu, en in het uur van mijn volkomen dood.
* * *
En nou leek het me leuk om voor deze Poëzie met Kerstmis ook zoiets te proberen. Nou, dit is dus mijn poging:
Op reportage
Ik hou mijn pen als een microfoon, dicht bij de chaos
en ongevormdheid en probeer er dan iets van te maken.
Is mijn waarneming betrouwbaar? Dat moet blijken. Heb ik,
hou ik, voldoende distantie tot het onderwerp? Vanaf welk
standpunt bekijk ik de zaak? Hebben we het uiteindelijk,
na het schiften, over hetzelfde? Het licht is niet altijd goed,
soms staan er mensen in de weg. Er zijn feiten bij die
elkaar weerspreken zie ik nu al. Het is een verbrokkeld geheel,
er is gewoon te veel. Ik moet schrappen, keuzes maken.
Ik noteer de aanknopingspunten, ik luister naar iemand
die raaskalt. En dan nu niet even denken aan thuis, je zoon
die op het dak van een rijdende auto van vrienden lag,
op de snelweg. Dat wordt nog een pittig gesprek. Ik ben nu live,
zeg ik tegen niemand in het bijzonder. De reportage loopt continu door.
Ik stapel beelden. Ik moet zorgen voor een kop en voor een staart.
En voor afwisseling daar tussenin. In de spiegel zie ik dat ik
in een decor sta. Nu even geen technische problemen.
Er is een andere wereld, vast, maar ik geloof daar niet in.
Het scenario dat de regisseur ontvangt, schijnt altijd veranderd
te moeten worden. Dit is geen plek voor een watje, hier knallen
grote woorden. En er is tijdsdruk. Wie dit leest is. Maar, hoe dan ook,
vanavond wel op tijd naar huis, de hond moet er nog uit.
***
Ook zin om een Schaffertje te maken? Dat kan hieronder.