ELDERS - Polen en Hongarije blokkeren de goedkeuring van de zevenjarige begroting van de EU waardoor ook het coronaherstelfonds in gevaar komt. De Hongaarse premier Viktor Orbán ligt op ramkoers. Gisteravond bespraken de EU-regeringsleiders de crisis. De verwachting was niet dat ze er in een keer uit zouden komen.
Het acute conflictpunt is de koppeling van subsidies aan de vereisten voor een rechtsstaat, maar je zou het ook kunnen zien als de climax van een reeks van disputen tussen enkele huidige Centraal-Europese regeringsleiders enerzijds en hun West-Europese collega’s, de meerderheid in het Europarlement en de Europese Commissie anderzijds. De Sloveense premier Janez Jansa, bondgenoot van Orbán, verklaarde de dissidenten te steunen omdat het koppelen van EU-geld aan de rechtsstaat ‘politiek gemotiveerd’ zou zijn en niets meer of niets minder betekent dan ‘het einde van de EU zoals we die kennen’. Orbán legde ter verklaring van zijn veto de link met een van de langste en heftigste conflicten tussen Brussel en Boedapest. Hij zei woensdag nog steeds achter zijn veto te staan. “Brussel beschouwt kennelijk alleen landen die migranten binnenlaten als rechtsstaat-landen.” De recente voorstellen van de Europese Commissie voor een nieuw en voor lidstaten vrijblijvender migratiebeleid hebben kennelijk geen indruk gemaakt.
Dat Orbán de gok aandurft om zich tegen de begroting te keren waardoor zijn eigen land ook miljardensteun kan gaan missen duidt er op dat dit conflict verder gaat dan een reactie op de omstreden maatregelen.
Boodschappen voor thuis
De halsstarrige houding van de Poolse en Hongaarse premier en de steun van hun Sloveense collega (die overigens meteen ontkracht werd door zijn minister van Justitie) hebben natuurlijk alles te maken met binnenlandse politiek verhoudingen. Zo gaat dat in de EU. De regeringsleiders komen zelden met Europese standpunten die niet ingegeven zijn door binnenlandspolitieke overwegingen. Daarin verschillen de Centraal-Europese leiders niet van Rutte of Macron. In Polen heeft de PiS het moeilijk tussen rechts en extreem-rechts en premier Morawiecki hoopt met een ferm nationalistisch standpunt zijn positie te kunnen redden. Orbán heeft zijn machtspositie van begin af aan gebaseerd op waarschuwingen voor buitenlandse vijanden: de immigranten, de islam, en vooral de ‘ondermijnende’ invloed van liberale westerse waarden op ’s lands christelijke cultuur.
Christelijke cultuur
Zo verdedigt zijn minister van Justitie Judith Varga de recente plannen voor adoptiewetgeving. “Hongarije beschermt de instelling van het huwelijk, dat is gebaseerd op een consensuele verbintenis tussen een vrouw en een man, en beschermt voorts het gezin als de basis waarop de natie kan overleven. De basis van relaties binnen een gezin is het huwelijk, evenals de relatie tussen ouders en kinderen. De vader is een man, de moeder is een vrouw.” Aldus Varga ter verdediging van haar voorstel homo’s uit te sluiten. Opvallend genoeg ontbreken homo’s in de berichtgeving van het regeringsgezinde Remix over Varga’s standpunt . De minister wil met haar wetswijzing ‘garanderen dat toekomstige generaties worden opgevoed volgens waarden die verenigbaar zijn met de christelijke cultuur van Hongarije (maar) de Hongaarse regering wil geen enkele groep aanvallen of haar bestaande rechten ondermijnen’. Ondertussen gebeurt precies dat nu natuurlijk wel.
De homo-vijandige opstelling van een, weliswaar geschorst, lid van de Europese Volkspartij (EPP) zouden de Europese christendemocratische vrienden er toe moeten bewegen definitief met Orbán’s Fidesz te breken. Als ze het inzake de acceptatie van gelijke rechten voor LHBT-minderheden eens kunnen worden. Niet alle christendemocraten zijn even progressief op dit punt. Dat de breuk met Orbán niet wordt geforceerd zal daarnaast vooral ook te maken hebben met de angst dat Hongarije helemaal zijn eigen weg gaat als Orbán definitief wordt uitgestoten. Chantage kun je het noemen, precies zoals Orbán de koppeling tussen handhaving van de rechtsstaat en de subsidies karakteriseert.
Economische vooruitzichten
Orbán bluft dat hij de Europese subsidies helemaal niet nodig heeft. Zijn land is sterk genoeg. Op dit moment lijkt daar gezien de cijfers iets voor te zeggen. Maar hoe lang blijft dat zo? Als bondskanselier Merkel belangrijke Duitse investeringen ( in de autoindustrie bv.) weet op te houden in ruil voor concessies zal de Hongaarse premier toch moeten kiezen. Op voorhand heeft zijn minister van Financiën daarom gisteren een verdubbeling van de investeringssubsidies voor grote bedrijven aangekondigd. Met andere woorden: Merkel kan wel dreigen met terugtrekking van Duitse bedrijven, maar gaan die bedrijven daarmee akkoord als ze dubbel zo goedkoop in Hongarije kunnen investeren. Met al die goedkope, maar goed geschoolde arbeidskrachten? Het valt te raden waar de kosten van deze nieuwe tegemoetkoming aan buitenlandse investeerders terecht zullen komen.
Populisten
Europeanen zijn geen Amerikanen. Toch zijn er wel overeenkomsten in de achtergronden van de steun van de Europese Trump-adepten met de stemming in de VS. Onder de titel ‘Werk, gezin en vaderland’, schreven Mitchell Orenstein and Bojan Bugaric een artikel voor Social Europe over de Centraal-Europese populisten. Ze menen ‘dat populisten uit Midden- en Oost-Europa als antwoord op neoliberaal beleid een nieuwe benadering van sociaal beleid hebben ontwikkeld, gebaseerd op conservatieve modellen uit het verleden, die kunnen worden samengevat in de oude Vichy-slogan “werk, gezin, vaderland”.’ In Polen is dat het duidelijkst zichtbaar in het conservatieve beleid van PiS dat gepaard gaat met genereuze steun aan arbeidersgezinnen. In Hongarije streeft Orbán naar een soort nationalisatie van bedrijven. Hij stimuleerde ook lokale werkgelegenheidsprogramma’s. In contrast met veel andere EU-lidstaten stegen in Hongarije volgens een regeringsinstituut de lonen, tussen 2010, toen Orbán aan de macht kwam, en 2018 met wel 59%. Volgens Orenstein en Bugaric lag dat vooral aan belastinghervormingen, maar toch.
Voortplantingstoeslag
Orbán is voorts geobsedeerd door het belang van het gezin. De hoeksteen van de samenleving, zoals de Nederlandse christendemocraten nog niet zo lang geleden propageerden. En er moeten meer Hongaarse kinderen komen, vindt hij, terwijl op dit moment veel kinderen het land de rug toekeren om in Duitsland of Engeland te gaan studeren of werken. ‘De regering biedt nu een levenslange vrijstelling van inkomstenbelasting voor vrouwen die vier of meer kinderen baren en grootbrengen. Vrouwen onder de 40 die voor het eerst trouwen en minimaal drie jaar hebben gewerkt, komen in aanmerking voor een ‘vruchtbare’ lening van € 31.700 tegen een gereduceerd tarief, die wordt kwijtgescholden als ze kinderen hebben. De regering kondigde ook subsidies aan voor grotere gezinnen die grotere auto’s kopen en grootouders die zorg verlenen, evenals meer kinderopvangplaatsen.’
Strijd over de rechtsstaat
Voor veel Polen en Hongaren is de strijd om de rechtsstaat die nu in Brussel wordt gevoerd een ver-van-mijn-bedshow. Zij zullen meer gewicht hechten aan sociale maatregelen van hun regering. En de regeringsleiders zullen ze zeker willen helpen met die prioriteitstelling.
Het conflict met de andere regeringsleiders zal nu vooral (opnieuw) gaan over de vraag wat een rechtsstaat eigenlijk is. Justitieminister Varga heeft al gevraagd naar objectieve criteria en voorbeelden. Maar die geven ze niet, zei ze, ‘want de “rule of law” betekent voor onze tegenstanders eenvoudig alles wat hen niet bevalt in Hongarije’. Ze heeft geen gelijk, want er zijn wel degelijk criteria geformuleerd, zoals ‘het in gevaar brengen van de onafhankelijkheid van de rechtsstaat’. En: ‘het niet voorkomen, corrigeren en bestraffen van willekeurige of onwettige beslissingen van overheidsinstanties, waaronder wetshandhavingsinstanties’. Maar concrete voorbeelden geven, dat is nog niet zo eenvoudig. Wat, als we als voorbeeld van het laatstgenoemde criterium de push-backs van de Griekse grenswachten en de gezamenlijke EU grensbewakingsdienst Frontex ter tafel zouden brengen?
Reacties (24)
Haha! De Eu en rechtstaat! Brussel trekt al jaren illegaal nationale bevoegdheden naar zich toe .
Van willekeurige begrotingsdiscipline tot het kapotbezuinigen van zuid europa, oorlogshitsen in de Oekraïne, tot het invoeren van minimum lonen en het invoeren van eurobonds.
En dat zonder democratische legitimiteit of controle ( het eu parlement is windowdressing en een wassen neus)
@1: Je mag het er niet mee eens zijn, maar het is niet illegaal.
Het hele functioneren van de EU is gebaseerd op recht en regels, dat is nu juist wat het bij elkaar houdt. Daarom is uithollen van de rechtstaat in Polen en Hongarije ook zo ondermijnend voor de EU.
Dat jij dat niet wil zien is treurig, maar verkoop geen onzin.
@1: begrotingsdiscipline?
Dat was een voorwaarde om de nationale munt te vervangen door de euro.
En dat was geen verplichting, het VK en Zweden hebben hun eigen munt gehouden.
(voor nieuwe lidstaten was het wel een voorwaarde tot toelating. maar die wisten het wel vooraf).
@1: Ga lekker fietsen met je onzin.
@3: lezen wat ik schrijf beste Co
Europa is nu eenmaal een multiculturele verzameling met diverse politieke ideologieën, dit is juist een sterkte en een bescherming tegen dictatoriale/Trump achtige toestanden. In plaats van proberen landen te dwingen of om te kopen om de liberale Noordwest Europese cultuur en zienswijze op te dringen zou de EU zich moeten richten op wat de landen bindt. Wij vinden Orban niks, maar hij is wel democratisch gekozen dus de kiezers daar zien dat anders. Feitelijk is de EU bezig met het hetzelfde koloniale gedrag waar velen nu zoveel kritiek op hebben.
Even los van de beweegreden van Orban, bewijst hij ons met de blokkade een grote dienst. Die miljarden kunnen wij zelf voorlopig goed gebruiken en als de blokkade maar lang genoeg duurt zal het probleem zich vanzelf oplossen. Landen worden dan gedwongen te hervormen en zelf meer crisis bestendig te worden zodat ze dat de volgende keer zelf kunnen handelen zonder het handje op te houden. Ook de EU zal daar alleen maar sterker door worden, niet allen financieel maar ook de democratisch.
@2:
Geheel mee eens. Het probleem is dat sommige mensen hun eigen standpunt en wat legaal is door elkaar halen. Zo ook Orbán: ik bepaal zelf wel wat de rechtsstaat inhoudt.
@6:
Zou een van die gezamenlijke overtuigingen iets te maken kunnen hebben met de rechtsstaat als basis van onderling vertrouwen?
@1 Zo vroeg al aan de borrel?
Volgens dit Eurobarometer onderzoek staat 77% van de Europeanen achter de koppeling tussen subsidies en vereisten van de rechtsstaat.
Hetzelfde onderzoek laat zien dat 39% van de Europeanen financieel te lijden heeft gehad van de coronacrisis. De meeste meldingen over financiële schade komen overigens uit Hongarije.
@6: Het probleem is dat Orban zijn macht gebruikt om de democratie af te breken, waardoor het heel moeilijk is voor de Hongaren om nog iemand anders te kiezen (het is nog niet onmogelijk).
De pertinente vraag voor de EU is dus hoe je omgaat met partijen die de democratie om zeep willen helpen. Het gaat hier niet om oneens zijn met de standpunten van Orban.
Bij de laatste verkiezingen won Fidesz met ca 48% van de stemmen 2/3 van de zetels in het parlement. Dat komt door een kiessysteem dat bewust zo is ingericht dat Fidesz veel voordeel heeft. En dit is nog maar één aspect van de uitholling van de Hongaarse democratie.
Het klopt dat Orban veel steun heeft, maar een meerderheid van de Hongaren heeft op andere partijen gestemd, dus de verkiezingen rechtvaardigen niet de macht die hij heeft.
Een deel van het probleem zit ‘em er in dat de EU hele strenge regels heeft voor toetreding (al werden die soms ook niet altijd strikt gehandhaafd), zowel qua economie als rechtstaat, maar dat er weinig mogelijkheid is om een land weer buiten te kieperen wanneer na toetreding al die strenge regels worden losgelaten.
@11 Kanttekening is wel dat dit nog altijd niet fundamenteel anders is dan het FPTP systeem in het VK, en deze zijn decennia volwaardig lid geweest zonder dat hier kritiek op was.
Orban’s bedoelingen zijn wellicht anders, maar het argument is wel zwak.
Orbán gokt op het gezin, jaagt zo homo’s, lesbiennes, ea het land uit (alsof die niet kunnen neuken, eh, een gezin kunnen stichten), de achterblijvers zijn ongelukkig.
Een gezin met 4 kinderen is niet voor iedereen; is het de bonus waard? (je gaat rekenen en (over)wegen; of niet natuurlijk, ook een mogelijkheid)
Je leert de taal waar je wat aan hebt; dat is in deze tijden het Engels. Wil je het Hongaars behouden (hier als voorbeeld, maar algemeen gezegd: of welke taal en zelfs dialect ook) – en dat wil Orbán – leg een lexicon aan (E-H). Nu kun je zeggen: dat is er al, een woordenboek. Maar: https://www.youtube.com/watch?v=Pal2rPy9DsQ
waarin je alles kunt zeggen waar woorden voor zaken zijn, en niet dingen weglaten, “dan wordt het een cultuurtaal, en maakt het niet meer uit hoeveel miljoen mensen het spreken”, dan wordt weer iets waar iedere Hongaar (of wie ook) wat aan heeft en waard om te leren.*
(dit* volgens mij, en om het nog te bevestigen. Vanaf 18 minuten) https://www.youtube.com/watch?v=XeqTuPZv9as
En wat corona en de katholieke kerk betreft: “ons gebeurt niets; wij zijn de uitverkorenen!” (?)
@13: Het grote verschil tussen VK en Hongarije is hoe de districten tot stand komen. In het VK is dat een onafhankelijke commissie, in Hongarije is dat bepaald door Fidesz.
In het VK is het weliswaar zo dat een minderheid de regering kan vormen, maar bij de volgende verkiezingen is er in elk geval een eerlijk speelveld. In Hongarije is dat niet zo (ook door allerlei andere maatregelen zoals controle van de media).
Ik ben verder een groot tegenstander van FPTP systemen, dus ik ben het er helemaal mee eens dat ook het VK beter af zou zijn met een proportioneel systeem. Van mij mag de EU FPTP dan ook als niet democratisch bestempelen, maar dat zal wel een stap te ver zijn voor velen.
@12: [ Een deel van het probleem zit ‘em er in dat de EU ]
De EU is gemaakt door mensen, door politici en ambtenaren.
En die willen alleen maar opbouwen. Pessimisten, mensen die beren op de weg zien, advocaten van de duivel, allemaal worden ze afgeserveerd omdat ze niet positief meedenken.
En dus is er geen mogelijkheid om landen te straffen voor hun gedrag. En dus heeft elk land nog steeds een veto. En dus kun je een land niet meer uit de EU flikkeren.
@16: Dat lijkt me niet de reden. De reden is dat nationale staten zo min mogelijk macht willen af staan aan Brussel, en invloed op de staatsinrichting aan de EU geven grijpt wel diep in in de soevereiniteit van lidstaten. Keer op keer zie je dat lidstaten wel graag regels voor anderen willen opstellen, maar niet als ze ook voor hen gaan gelden.
Daarnaast was het in de EU van 15 in de jaren 90 nog niet zo’n issue, alle landen waren democratisch, de trend internationaal was naar democratisering, de opkomst van de autoritaire populisten lag nog ver in de toekomst. Dit had geregeld moeten worden voor 2004, voor de toetreding van de Oost-Europese landen. (Niet dat west-europese landen imuun zijn voor democratische achteruitgang, verre van, maar dat het risico in de jonge democratieën in Oost-Europa groter zou zijn was ook toen wel duidelijk).
@17: Ik denk dat [ @16: ] niet correct is.
Het is ongetwijfeld anecdotisch, maar Hongarije lijkt me allesbehalve economisch sterk. Nergens zoveel hosselaars en straathoeren gezien als in Boedapest. Geen vrolijke boel.
Wat is het toch met die mannetjes en hun “neuken voor het vaderland!!!”. 4 kinderen, zijn ze helemaal betoeterd!
@Sickbok: Ja hoor Nederland kan op wereld toneel er wel alleen tegen CHina opnemen. Waar is je grote mond als Den Haag de provincies weer eens wat oplegt? Ooh wacht dat komt je vaak goed uit dus dan horen we je niet.
@Dehnus: die kinderen hoort bij de omvolkingswaan van rechts: https://en.wikipedia.org/wiki/Total_fertility_rate
@15: ”Van mij mag de EU FPTP dan ook als niet democratisch bestempelen, maar dat zal wel een stap te ver zijn voor velen.”
Mij staat nog bij dat (iemand van) D66 ooit eens een balletje heeft opgegooid, of een districtenstelsel niet ook wat voor ons was. Gelukkig is het bij dat eenmalige krantenartikeltje gebleven. De dwazen.
@22: We hebben al een districtenstelsel, want de stembiljetten voor de tweede kamer kunnen per kieskring verschillen.
https://www.parlement.com/id/vh8lnhrp1wzz/kieskringen
Het is echt niet verboden om een partij op te richten die de belangen van 1 kieskring dienen wil.
@20: De SGP wil een premie geven bij het vierde kind.
@21: Ik zie geen verband tussen uw link en omvolking.