Grind als goud

Van de Vlaamse auteur Chris de Stoop las ik eerder 'Dit is mijn hof'. Dat boek gaat over de boerderij aan de Schelde waar hij geboren is in de streek onder de rook van Antwerpen. Boeren worden hier bedreigd door havenuitbreidingen en nieuw aangelegde natuurgebieden zoals de Hedwigepolder. Het is een nostalgisch boek, maar tegelijk ook een aanklacht tegen bureaucratische autoriteiten die weinig gevoel tonen voor het oorspronkelijke boerenbestaan. Nu heeft De Stoop een nieuw boek geschreven waarin opnieuw een boerderij centraal staat, de Damiaanhoeve aan de andere kant van het land, in de uiterwaarden van Maas bij Heppeneert vlak onder Maaseik. Daar is eind augustus 2018 Gerty Vanhoef vermoord, waarna de nog niet zo lang geleden gerestaureerde boerderij in brand is gestoken. Haar man, landbouwingenieur Bert Bohnen, die haar tevergeefs probeerde te redden uit het brandende huis heeft De Stoop gevraagd om een boek te schrijven over deze nog steeds onopgeloste moord waarvoor Bohnen zelf ook door de politie als verdachte wordt aangemerkt en enige tijd is vastgezet. De hoevemoord is volgens De Stoop ‘het 9/11 van deze kleine gemeenschap’. De ontzetting werd nog groter toen Bohnen na twee jaar werd gearresteerd als verdachte. Bohnen wordt door de arrestatie, de langdurige verhoren, de opsluiting in de gevangenis, het binnenstebuiten keren van zijn privéleven, de roddel en achterklap mentaal en lichamelijk zwaar op de proef gesteld. De Stoop voert lange gesprekken met hem en zijn drie kinderen. Over de geschiedenis van de familie, de boerderij, de overstromingen in 1993 en 2021, de restauratie van het eeuwenoude pand en de steeds grotere dreiging van baggermolens voor de grindwinning. Bohnen verzet zich met succes tegen de afbraak van zijn 'Damiaan'. De suggestie dat daar een motief voor de moord en de brand gevonden kan worden blijft het hele boek door hangen. De Stoop zegt zelf geen standpunt in te nemen, maar gelooft wel in de onschuld van Bohnen. Hij verwijt de politie een tunnelvisie. 'Het tijdsbestek was volgens experts te kort om de brand en moord te plegen, er was geen motief, politie en justitie zeggen nu zelf ‘uitgerechercheerd’ te zijn, enzovoort.’ Maar zijn alle 'pistes', zoals de Vlamingen zeggen wel 'uitgerechercheerd'? Volgens velen zien sommigen de hoeve liever vandaag dan morgen verdwijnen. Die ligt namelijk in de winterbedding die natuur- en overstromingsgebied moet worden, en zo deel zal uitmaken van het RivierPark Maasvallei, dat zich over een afstand van 40 kilometer langs de Maas uitstrekt. Tegelijk krijgt de grindfirma Steengoed er de mogelijkheid om het gebied te ontgrinden, wat economisch veel waard is. 'Ook binnen het speurdersteam stonden agenten trouwens lijnrecht tegenover elkaar,' zei De Stoop in een interview met de Belgische krant Het Laatste Nieuws. 'Er zijn bijeenkomsten geweest van het comité dat toezicht houdt op de politie, er werd een andere case-officier op de zaak gezet, en er werd zelfs — zeer uitzonderlijk — een review van het onderzoek gevraagd. Erkende gerechtsdeskundigen brachten tegenovergestelde analyses. Het werd één groot moeras van onzekerheden.' Maar Bohnen blijft verdacht. De Maasvallei De Stoop heeft de hele geschiedenis boeiend en met veel gevoel voor de direct betrokkenen beschreven. De dag nadat ik het boek uit had trof me dit bericht in de NRC: "In het Limburgse Horn gaat het over een toren die niemand lijkt te willen: ‘Dit gebied is goed zoals het is’." In het dorp aan de Maas tegenover Roermond is een plan opgedoken voor een tachtig meter hoge toren. Het is wat onduidelijk waarom die toren er moet komen, maar dorpelingen vrezen dat de uitkijktoren eigenlijk een voorbode is van grindwinning. En van een uitbreiding van de al bestaande Maasplassen. Net als in de buurt van Maaseik zou het een combinatie moeten worden van grindwinning en een nieuw natuurgebied. Een woordvoerder van Maasgrind BV geeft toe dat er 'een visie wordt ontwikkeld'. „Ontgrinden is geen doel op zich, dat moet maatschappelijke meerwaarde hebben, zoals natuurontwikkeling, recreatie en bescherming tegen hoogwater.” De vergunningsaanvrage voor de toren in Horn lijkt ingegeven te zijn door aangekondigde strengere regels van Rijkswaterstaat. In Horn vreest men dat de toren leidt tot geluids-, stof- en verkeersoverlast, aantasting van het landschap en scheurvorming in woningen. Boer Bart Nijskens: „Alles en iedereen krijgt extra grond: de woningbouw, de natuur, de grindboeren. Maar agrariërs moeten hectares inleveren. Terwijl deze kleigrond heel geschikt is voor akkerbouw.” Eerder schreef ik hier artikelen over de exploitatie van de aarde in Senegal, de Filippijnen, en Congo. Ver weg, en -ik geef het toe- qua impact op mens en natuur onvergelijkbaar. Maar het geeft wel te denken. [Het boek van Chris De Stoop, De Damiaanhoeve, is uitgegeven door De Bezige Bij en kost €23,99]

Closing Time | Saint Teresa

Dertig jaar geleden brak Joan Osborne internationaal door met een lied over God. Hoewel Obsorne sinds haar eerste plaat geen hits meer heeft gemaakt, wordt ze door vakgenoten nog steeds hoog aangeslagen.

Ook in Saint Teresa (van hetzelfde album, Relish), over een verslaafde vrouw op straat, raakt ze aan religieuze thema’s.

 

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Achtergrond V-Dem rapport: hoe democratieën in kaart worden gebracht

ANALYSE - Het in 2014 opgerichte V-Dem Institute van de Universiteit van Gotenburg geeft sinds de oprichting jaarlijks een rapport uit over de wereldwijde staat van de democratie. Dit jaar is, zoals Wim van Meurs beschrijft in zijn recent verschenen bijdrage op de website van het Montesquieu Instituut, het alarmerende nieuws verschenen dat Nederland tot de landen behoort waar ‘autocratiserende’ tendensen zichtbaar zijn.

Nederland is hier zeker niet de enige in. Volgens het rapport zijn er wereldwijd, voor het eerst in twintig jaar, meer autocratieën (91) dan democratieën (88). 45 landen, met daarin 40% van de wereldbevolking, is aan het autocratiseren. 19 landen, waarin in totaal 6% van de wereldbevolking leeft, is aan de democratiserende hand.

Van Meurs beschrijft waarom er volgens het V-Dem Institute in Nederland democratische achteruitgang te zien is. Daarbij plaatst hij ook kanttekeningen bij de waarde van het rapport. In dit stuk wordt de onderliggende data verder uitgediept, gekeken hoe bepaalde cijfers tot stand komen en gepoogd concepten te verduidelijken. Het is bij al deze cijfers belangrijk om te onthouden dat het gaat om de democratische ontwikkelingen in 2024.

1. Methode en wereldwijde cijfers

V-Dem staat voluit voor ‘Varieties of Democracy’. In haar jaarlijkse rapport tracht het instituut, aan de hand van data, regimes van landen te classificeren en in te delen bij een van de vier hoofdcategorieën, van ‘minst vrij’ tot ‘meest vrij’:

Foto: CC BY-SA 2.0 , via Wikimedia Commons.

Aanbevelingen voor de Voorjaarsnota: schrap peperdure PVV-hobby’s en investeer in de toekomst

LONGREAD - Deze weken zijn de coalitiepartijen aangevangen met de onderhandelingen over de Rijksbegroting. Erg imposant is het allemaal niet. Tijdens de eerste dag van de onderhandelingen verklaarde Wilders al dat de verschillen gigantisch zijn tussen de coalitiepartijen. En er werd niet bepaald hard gewerkt om de onderhandelingen voor de eigenlijke deadline van 11 april te halen, vóór vijven gingen de onderhandelaars alweer huiswaarts.

Dat de verschillen groot zijn tussen de coalitiepartijen is al geruime tijd bekend. Maar het gaat niet alleen over de invulling van de Rijksbegroting, ook over de ‘spelregels’ met betrekking tot deze begroting. Henk Vermeer (BBB) en Pieter Omtzigt (NSC) zijn namelijk een zoektocht gestart naar geld en wijzen bijvoorbeeld op de structurele onderbesteding die de afgelopen jaren is opgetreden. Daarmee staan ze lijnrecht tegenover minister Heinen (VVD, Financiën), die stelt dat er niet veel budgettaire ruimte is.

Door een initiatief van Omtzigt is er een expertgroep in het leven geroepen die zich heeft gebogen over die meerjarige onderuitputting. Deze expertgroep Realistisch Ramen toonde aan dat er een afwijking van 2,7% was ten opzichte van de initiële ramingen, terwijl dit in andere landen ongeveer neerkomt op 1%. Dit heeft grotendeels te maken met het feit dat de politiek te ambitieuze doelstellingen formuleert, waardoor het geld niet uitgegeven wordt. Daarnaast waren de afgelopen eenmaal unieke tijden die moeilijk te voorspellen waren middels ramingen. Omtzigt deed het echter, voorafgaand aan het rapport van de expertgroep, voorkomen alsof het een soort samenzwering betrof van ambtenaren en planbureaus die heimelijk miljarden achterhouden om Nederland onder te financieren.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Living in the Past

Ja, dat zouden veel mensen wel willen, blijkens hun stemgedrag: in het verleden leven. Nou ja, een geïdealiseerd verleden dan, dat nimmer bestaan heeft.

The Connells deden hier in 1995 een niet onaardige cover van Jethro Tull.

Foto: Sargasso-kunstredacteur aan het werk bij Van Rembrandt tot Vermeer H'ART Museum © foto Marianne Visser van Klaarwater.

H’ART Museum viert Amsterdam 750 met 18 Rembrandts

RECENSIE - Wie nu H’ART Museum aan de Amstel bezoekt, komt even terug in het Amsterdam van de 17de eeuw. In de jubileumtentoonstelling ‘Van Rembrandt tot Vermeer’ zijn tot eind augustus 75 werken van Rembrandt en zijn 17de -eeuwse tijdgenoten te zien. Alle werken behoren tot The Leiden Collection, een inmiddels wereldberoemde collectie van Nederlandse oude meesters. Vier de 750ste verjaardag van Amsterdam in stijl mee met Van Rembrandt tot Vermeer.

‘Een uitleenbibliotheek van Oude Meester’

Doelstelling van The Leiden Collection

Dr. Thomas Kaplan vertelt aan de pers over zijn The Leiden Collection in H'ART Museum © foto Aad Hoogendoorn

Dr. Thomas Kaplan vertelt aan de pers over zijn The Leiden Collection in H’ART Museum © foto Aad Hoogendoorn.

Wat is The Leiden Collection?

Deze tentoonstelling was er nooit gekomen als de Amerikaanse kunstverzamelaars Thomas Kaplan & Daphne Recanati Kaplan in 2003 niet waren begonnen met kunstverzameling. Als achtjarige jongen wordt Thomas door zijn moeder mee genomen naar het Metropolitan Museum of Art in New York. Daar ziet hij voor het eerst werken van Rembrandt (1606-1669). De indrukken die deze schilderijen op hem maken, zijn de motor achter zijn passie voor kunst. Als hij in 2003 de kans krijgt een Hollandse meester te kopen, is het zaadje gepland. Samen met zijn vrouw Daphne bezoekt hij wereldwijd veilingen en galeries. Anno 2025 heeft het echtpaar meer dan 200 werken in haar bezit. Ze zijn niet voor thuis, maar om te delen met zoveel mogelijk anderen. Dat is de hoofddoelstelling van The Leiden Collection. En ja de naam zegt het al, bij de aankoop ligt de focus op Hollandse meesters uit de 17de eeuw met een link met Leiden.

Foto: RDNE Stock Project via Pexels.com.

Participeren kan ook met een basisinkomen

n het debat over de toekomst van het socialezekerheidsstelsel ligt de nadruk op betaald werk. Maar wat als je participatie breder definieert? Dan komt een basisinkomen als serieus alternatief in beeld. Docent-onderzoeker Barbara Brink bepleit een fundamenteel gesprek over nut en effect.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) roept in een recent rapport, Sociale en culturele ontwikkelingen 2025op om de achterliggende waarden van beleidskeuzes expliciet te maken. Zo kan zichtbaar worden wat de samenleving belangrijk vindt.

Laten we dat bijvoorbeeld doen voor de rol van betaald werk in de discussie over het socialezekerheidsstelsel. De opstellers van het CPB-rapport Kiezen voor later vragen zich af of een basisinkomen een oplossing kan bieden voor de tekortkomingen van het bestaande socialezekerheidsstelsel. Zij concluderen van niet, en noemen als grootste bezwaar dat een basisinkomen de prikkel tot betaald werk vermindert. Maar klopt dit argument wel? En welke waarden zijn hierbij doorslaggevend?

Bezwaar

Het CPB verwijst naar een Amerikaanse studie waarin aangetoond zou worden dat een basisinkomen de arbeidsdeelname verlaagt.

Een basisinkomen staat niet haaks op de bereidheid om te werken>

Opvallend genoeg laat het CPB daarbij belangrijke nuances buiten beschouwing van bijvoorbeeld Fins onderzoek. Dat laatste laat zien dat ontvangers van een basisinkomen optimistischer zijn over hun toekomst en meer vertrouwen hebben in hun kansen op de arbeidsmarkt. Leids onderzoek concludeert bovendien dat een basisinkomen mensen in staat stelt om werk te vinden dat zij als betekenisvol ervaren. Een basisinkomen staat dus niet haaks op de bereidheid om te werken.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Closing Time | Live To Tell

Madonna schreef ‘Live to Tell’ in 1985 samen met muziekproducent Patrick Leonard, die de melodie had bedacht voor een film waar hij de composities voor zou verzorgen.

Toen hij ontslagen werd voor dat project, trok Madonna hem de film in waar haar toenmalige partner Sean Penn op dat moment aan werkte: At Close Range. Een dramatisering van de misdaadfamilie uit Pennsylvania rond Bruce Johnston senior, die zijn eigen zoon en een aantal van hun maten liet vermoorden om aan het gerecht te ontkomen.

Closing Time | People Say

Janette King is een alternatieve R&B performer met een Caribische achtergrond uit Montreal, Canada. Ze stond al op Montreal Jazz Fest, Ottawa Blues Fest en Noise Pop.

Vorige Volgende