Zoekresultaten voor

'atomen'

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Grenswetenschap zorgt voor goede televisie

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Spanning en wetenschap in Fringe (Foto: Fox promotional photo)

Dat science fiction, mysterie en ouderwetsch politiewerk voor boeiende televisie kunnen zorgen weten we natuurlijk al een tijdje. Wetenschap daarentegen werd tot voor kort altijd gemeden als de pest op televisie. Als het een beetje ingewikkeld wordt, zapt de goegemeente liever weg naar B-sterretjes die al musicalzingend op het ijs dansen.

Maar er lijkt zich recentelijk een tweedeling voor te doen in het TV-landschap. Aan de ene kant meer debiliserende shows, aan de andere kant is er ruimte voor meer intelligentie op televisie. TV-programma’s als CSI, Numb3rs en House laten zien dat wetenschap in de handen van politieagenten of norse doktoren wel degelijk tot spannende televisie kan leiden. En science fiction shows als X-Files en Lost hebben een hoop van hun populariteit te danken aan hun ‘balancing act’ op de rand tussen complete fictie en de grenzen van de wetenschap.

De tijd was dus rijp voor een serie die nog explicieter leunt op deze fascinatie voor grenswetenschappen. In dit gat sprong wonderkind J.J. Abrams, de maker van TV-series Alias, Felicity en de eerder genoemde successerie Lost alsmede de films Mission Impossible 3, het geweldige Cloverfield en de aankomende Star Trek-film. De naam van de nieuwe serie is ‘Fringe‘, slaande op het idee van ‘Fringe Science’, ofwel grenswetenschap.

De serie vertelt het verhaal van briljant allround-wetenschapper Walter Bishop en zijn al even intelligente zoon Peter die geronseld zijn door de FBI om een reeks bizarre gebeurtenissen te onderzoeken. Deze afzonderlijke gebeurtenissen lijken onderdeel van een reeks experimenten uitgevoerd op mensen die ‘The Pattern’ genoemd wordt. Wie er achter dit patroon zit en waar de experimenten precies voor dienen is voorlopig volledig onduidelijk, we zijn pas bij aflevering vijf. J.J. Abrams weet de onduidelijkheid en de spanning behoorlijk vast te houden en trakteert de kijker ondertussen op een uitgebreid kijkje in de keuken van de grenswetenschap.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Rond, ronder, rondst

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Knikkers zijn ook niet rond (Foto: Flickr/hidden side)

De bal is rond. Eén van die schitterende voetbalclichés die ontzettend onwaar is*. Bij elk groot voetbaltoernooi worden weer nieuwe leren knikkers geintroduceerd die ook elke keer weer aan de rondheidstest onderworpen worden. Ook dit keer was het raak, de bal ‘zwabberde’ bij hoge snelheden en hij daalde niet volgens een onverwachte kenner. Dat alles omdat de bal dus niet rond genoeg was. En dus wachten we maar weer op een volgend toernooi om te zien wat de heren ballenmakers nu weer voor knip-en-plakwerk van vijf- en zeshoeken of andere vormen in petto hebben.

Het slechte nieuws is echter dat ze er nooit zullen komen: het is zo goed als onmogelijk om een perfecte bol te maken. Op het kleinste niveau zullen er altijd een paar moleculen teveel op één van de polen van de bol zitten en daarmee het wiskundige ideaal alleen maar kunnen benaderen en nooit evenaren. Het goede nieuws is dat die benadering nu wel héél dicht bij dat ideaal komt: Een internationaal team van wetenschappers wist een silicium bol te creëren waarvan de ‘oneffenheden’ niet meer dan 0,3 nanometer uitsteken (ter verduidelijking: een gemiddelde haar is 100.000 nanometer dik). Zo rond is er nog nooit een door de mens gemaakt object geweest. En dat kon ook niet, want ‘we hebben pas sinds een paar jaar de optische instrumenten om onheffenheden van deze schaal te zien’, aldus bollenbouwer Achim Leistner, die speciaal voor deze bol uit zijn pensioen gehaald werd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De duurzame perspectieven en hindernissen voor kernenergie

Sargasso publiceert deze maand drie artikelen uit het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde dat deze keer geheel gewijd is aan het onderwerp energie. De eerste bijdrage ging over windenergie. De tweede bijdrage is een artikel over kernenergie en bevat o.a. een interview met van Tim van der Hagen: directeur van het Reactor Instituut in Delft

In 1896 ontdekte Henri Becquerel bij toeval het spontane radioactieve verval van uranium met behulp van een fotografische plaat. Met Einsteins E = mc2 werd het in het begin van de twintigste eeuw duidelijk dat door het massadefect bij het splijten van een gram uranium evenveel energie vrij zou komen als bij het verstoken van 2.500 ton goede steenkool. Voor een efficiënte energiewinning moet het verval echter op een of andere manier sneller verlopen. In 1939 lukte het de Duitsers Hahn en Strassman de splijting van 235U op te wekken met een bombardement van neutronen hoewel ze niet begrepen wat er gebeurde. Lise Meitner en haar neef Otto Frisch snapten het wel en publiceerden de verklaring meteen in Nature [1]. De zoektocht naar het in gang zetten van een kettingreactie in radioactieve elementen begon, zowel in Duitsland als in de Verenigde Staten, Rusland en Japan, met als vernietigend resultaat de atoombommen op Japan in 1945. In de jaren vijftig kwamen civiele toepassingen van kernenergie tot ontwikkeling. Na de ongelukken in Harrisburg (1979) en Tsjernobyl (1986) is er wereldwijd weinig meer geïnvesteerd in kernenergie. Is het nu tijd voor een opleving? Een gesprek over de perspectieven van kernenergie met Tim van der Hagen, directeur van het Reactor Instituut in Delft. (door: Claud Biemans)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Einstein Jaar

Albert Einstein publiceerde in 1905 vijf wetenschappelijke artikelen die uiteindelijk de manier waarop wetenschappers tegen onze realiteit aankijken drastisch werd gewijzigd. Het Einstein Jahr wordt gevierd met diverse tentoonstellingen en manifestaties.

De publicaties van dat jaar betroffen onder andere de speciale theorie van relativiteit, vooral beroemd vanwege de e=mc2 formule (in deze theorie werden de effecten van zwaartekracht genegeerd, wat hij later met zijn algemene relativiteitstheorie weer rechtbrijdde). Een belangrijk gegeven in deze theorie is dat de lichtsnelheid constant is, iets wat men toendertijd moeilijk te geloven vond, en nog steeds contra-intuitief is (immers, als ik in een trein stap en met 100 km/u reis, dan zal het licht dat van mij afstraalt toch vast de lichtsnelheid + 100 km/u hebben?).

Een ander artikel beschreef de voortplanting van licht als deeltjes. Tot dan toe werd aangenomen dat licht zich als golfpatronen gedraagt (uiteindelijk blijkt het allebei te kunnen zijn). Voor dit werk rond het foto-electrisch effect zou hij de Nobelprijs ontvangen.

Een derde artikel ging over zogenaamde Browniaanse bewegingen. Met dit werk wist hij te bevestigen dat materie werkelijk uit atomen bestaat, iets dat in die tijd nog betwijfeld werd.

Verder was Einstein politiek actief en verantwoordelijk voor prachtige one-liners zoals "God dobbelt niet!" (dit in reactie op de quantum-theorie die stelt dat het onbekend is welke kant een deeltje op zal bewegen, een bom onder de causaliteit van het universum).

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The Fonz onttroond

“Coolest thing in the Universe revealed”, kopt de NewScientist. Natuurkundigen van het ‘MIT-Harvard Centre for Ultra-Cold atoms’ (is dat een serieuze naam?) hebben 2500 natrium atomen weten af te koelen tot minder dan de helft van een miljardste graad (Kelvin, rekent u zelf maar om) van het absolute nulpunt (waar atomaire beweging tot stilstand komt, ca. minus 273,14 °C).

+ Ook cool: Making Ice Cream by Freezing Point Depression.
++ Uncool: Als bukkake pornoster een normaal afspraakje proberen te hebben; The sad story of a porn actress who just wants a little love in places other than her eye.

Vorige