Hoe journalisten berichtten over een nieuw genre

Wouter Bax, redacteur economie van Trouw, keek zijn ogen uit tijdens de persconferentie van Fortis, eind mei, begin april 2009. Terwijl hij zijn notitieblokje openklapt om zo de nodige ‘brandstof’ voor zijn stukkie ‘s avonds ‘te kunnen schrijven’, zat een Belgische collega van De Standaard druk alles mee te typen. “Wat doet-ie toch, vroegen wij ons af, enigszins schamperend over zo’n zenuwpees die na een uur al meer woorden had getikt dan er ooit in een krant passen”, vroeg Bax zich af (Trouw, 4 april 2009). “Het antwoord kwam die avond, op de website van De Standaard. De journalist had de hele dag geblogd. Van minuut tot minuut had hij live verslag gedaan van de vergadering. ‘Voorzitter Hessels betreurt de gang van zaken’, stond er dan, gevolgd door frasen als ‘Aandeelhouder vindt excuses te weinig’ en ‘boegeroep uit de zaal’.” Bax’ artikel was de eerste journalistieke vermelding en beschrijving van wat in 2009 nog een journalistieke niche was, maar waarmee in België al wel werd gewerkt — het liveblog. Bax’ introductie van het nieuwe format kreeg in 2009 nog een plekje op pagina 64-65 van de zaterdagkrant, in de sectie over Media. Hoe groot het contrast met de dominante positie van liveblogs vandaag de dag, pontificaal op de voorpagina van de site. Zelf schrijft Bax toen nog het live bloggen in eerste instantie ‘af te keuren’; was het niet de journalistieke taak om juist te selecteren in plaats van alles maar op het web door te zetten? Uit nood geboren Nee, antwoord Bax resoluut, want dat was een rol en taak voor de krant die uit nood was geboren, toen de krant de strijd om nieuws en de scoops verloor van radio en televisie. Want waarom moet nieuws eigenlijk een dag duren?, vroeg hij zich af. Er was geen sneller kanaal, maar dat is er met internet wel. En zo werd het liveblog de ultieme wraak op de verloren functie van de krant: brengen van nieuws dat zich nu afspeelt. “‘Champagne!’, zou ik dus willen roepen”, ontkurkt Bax een denkbeeldige fles bubbels. De krant was met het liveblog helemaal ‘terug aan de frontlinie’ van de actualiteit. Mark van Bergen (Eindhovens Dagblad) schrijf in mei van 2009 over de live verslaggeving van voetbalwedstrijden voor zijn krant. Dan nog via losse tweets die in 2009 voor het eerst worden bijeengebracht in een Canadese webapplicatie CoverItLive dat in de site wordt gehangen. Daarin kunnen redacteuren ook foto’s en tekst opnemen. “Alles verschijnt direct na publicatie online. Op reguliere nieuwssites duurt dit minuten”, schrijft Van Bergen. Multimediaal, crossmediaal, live en interactief. Het ED speelt ermee. Sport, crisis en politiek En niet alleen sport wordt met CoverItLive verslagen, ook het drama in Apeldoorn, waarbij een man met zijn auto het publiek inrijdt dat staat te kijken bij de koninklijke optocht tijdens Koninginnendag, komt direct live op de site van de krant. Sport en crisis lenen zich uitstekend voor de nieuwe, online mogelijkheden. Politieke verslaggeving zit dan nog in de ideeënfase. Zo denkt John van den Oetelaar, coördinator van de multimediaredactie: “Het ED kan dan experts of politici uitnodigen in een internetpanel plaats te nemen, waarna lezers vragen en reacties kunnen insturen waarop de panelleden, gewoon vanachter hun eigen computer, reageren.” Het Brabants Dagblad experimenteert in 2010 met een interactief en live verslag van de verkiezingen in Oss. Maarten van den Hurk schrijft op 20 november 2010 als aankondiging in de krant: “Zo grijpt de redactie de Osse gemeenteraadsverkiezingen aan voor een nieuwe stap voorwaarts op het gebied van crossmediaal werken.” De krant blijft bestaan, uiteraard, maar krijgt er op de website “relevante nieuwe mogelijkheden” bij. Daarbij wordt samengewerkt met studenten ICT en Mediadesign (Nero) en twee niet ander genoemde hogescholen. En met succes, zal later blijken. Wat gaat de krant doen? “Dit liveblog wordt een mengvorm van eigen waarnemingen, in het debat getoonde presentaties én opmerkingen van mensen die het debat via internet volgen. Deze volgers kunnen een vraag of bericht insturen. Een geselecteerd aantal politici kan datzelfde ook met behulp van Twitter.” Kritieken komen er dan ook. Arjen van Veelen (NRC, 10 februari 2011) schrijft: “Revolutie is een kijksport en de liveblog is onze skybox op het Tahrir-plein. We waren er bij toen de kamelen kwamen. Kippenvel. Maar hadden we goed zicht?” Hij doelt op de explosie aan (internationale) liveblogs over wat in dat jaar de Arabische Lente is gaan heten. In het stuk (1512 woorden) zoekt Van Veelen naar de meerwaarde van de snelle (en korte) updates van zoiets complex als een revolutie. “Het leuke van live is dat je er bij bent, maar het lastige is dat je vaak niet weet wáárbij.” Volgens de commentator is het vooral “Zoek-het-zelf-maar-uitnieuws”. Het format vraagt ook om het nieuwe kijken: “niet meer hapklaar, maar rauw en ongefilterd”. Dat roept vragen op; Van Veelen mist de samenvatting, maar stelt een definitief oordeel uit. Verbeteringen Herwin Thole (BN/De Stem, 15 november 2011) niet. Hij roept 2011 dan ook uit als het jaar van het liveblog. Met suggesties voor verbetering van het format, waarin journalisten bevrijd van het narratieve juk dat op hun schouders rust als ze de complexe werkelijkheid moeten omzetten in leesbare en begrijpelijke proza, voortdurend hun ei kwijt kunnen, is de geboorte van een nieuw genre volbracht: signaleren, experimenteren, consolideren en bekritiseren. Zo meldt Thole dat de Britse The Guardian met de gedachte speelt om posts een gewicht (belang) mee te geven en zo het liveblog niet volgtijdelijk in te richten en om naast het liveblog een kolom met reacties van lezers te plaatsen en zo inhoud en reactie bij elkaar te houden. Beide suggesties haalden het niet, feit is dat Bax’ ontkurking van de champagne waarheid is geworden: de krant is met het liveblog terug aan de frontlinie van de actualiteit. En dat liveblog heeft in de kern dezelfde vorm als dat blog dat Bax bij De Standaard terugzag: één kolom hyperactieve actualiteit. Verscheen eerder bij VanderLubben.

Closing Time | Hesitation Blues

Nou had ik zo rondom de TK21 verkiezingen al wel een paar keer het logo van die nieuwe politieke partij JA21 gezien (ik heb even opgezocht waar die afkorting voor staat, die staat dus voor JuisteAntwoord (*naar adem hapt* en *headdesk doet*, en ik denk dan, gast, wat was de vraag dan?) en dus niet, zoals ik dus aannam voor Joost en Annabel. Maar ik had een andere associatie, ik dacht: Jefferson Airplane. Die hippieband die op Woodstock gespeeld heeft. Met Grace Slick op zang. En ze waren natuurlijk hele erge hippies, maar ze hadden ook een groot talent voor de blues, zo wit als ze waren. En dat is op dit soepele bluesje goed te horen, zonder Grace Slick en alleen Jorma Kaukonen op gitaar en Jack Cassady op bas.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Nieuwe Kamerleden die de grondwet naast zich neer leggen

ANALYSE - Het lijkt toch weer gelukt. Ondanks alle tegenstellingen tussen links en rechts, jong en oud, voorstanders en tegenstanders van feiten. Samen zijn we er weer in geslaagd 150 nieuwe kamerleden te kiezen. Als Baudet niet alsnog het draaiboek van Trump erbij pakt, kan de kiesraad vrijdag, zonder te worden gestoord door binnendringende activisten, de uitslag vaststellen. De nieuwe Tweede Kamer kan dan geïnstalleerd worden.

In dit artikel, onderdeel van de serie politiek zonder partijen, meer over wat er volgt na die installatie. Want de meerderheid van de Tweede Kamerleden zal als één van de eerste activiteiten de grondwet naast zich neer leggen.

Bij de installatie leggen Kamerleden een eed of belofte af, zoals artikel 60 van de Grondwet voorschrijft: “Op de wijze bij de wet voorgeschreven leggen de leden van de kamers bij de aanvaarding van hun ambt in de vergadering een eed, dan wel verklaring en belofte, van zuivering af en zweren of beloven zij trouw aan de Grondwet en een getrouwe vervulling van hun ambt.”

Kamerlidmaatschap is bij grondwet een individuele zaak

Die eed, of belofte is een individuele aangelegenheid, zoals het kamerlidmaatschap zelf dat ook is. Het mandaat is een individueel mandaat. In de woorden van historicus Geerten Waling in zijn boek zetelroof: “De kiezer stemt niet op een partij […] Het mandaat wordt verstrekt door de kiezer, voor de termijn van vier jaar […], aan de individuele kandidaat.” Dat is ook zichtbaar op het stembiljet. Want je kunt niet op een partij stemmen, louter op individuele kandidaten. Hoewel ze meestal wel lid zijn van een partij.

Foto: Fibonacci Blue (cc)

Wat te doen tegen moslimhaat en moslimdiscriminatie?

ONDERZOEK - Wat kan er gedaan worden om moslimhaat en moslimdiscriminatie tegen te gaan? Dit was een van de vragen in een verkennende peiling die in januari was uitgezet. In totaal gaven 225 respondenten een antwoord op deze open vraag. Het leverde 20 A4’tjes aan interessante suggesties op. In dit artikel geeft Ewoud Butter, geclusterd, een samenvatting van deze suggesties.

De verkennende peiling was uitgezet in opdracht van het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie en Emcemo. Ruim 600 respondenten namen deel. Er werd gevraagd naar ervaringen met moslimdiscriminatie en naar mogelijke interventies die tegen moslimdiscriminatie genomen zouden kunnen worden. In dit artikel deed ik met Martijn de Koning al verslag van de peiling en gingen we vooral in op de ervaringen met moslimdiscriminatie. Dit artikel gaat over de suggesties tegen moslimdiscriminatie.

In de peiling werden aan de respondenten enkele maatregelen voorgelegd die afkomstig waren uit het vorig jaar gepubliceerde Manifest tegen Islamofobie van Meld Islamofobie, S.P.E.A.K., het Collectief tegen Islamofobie en Discriminatie EMCEMO en IZI Solutions. Daarnaast kwamen enkele punten uit verkiezingsprogramma’s. Een ruime meerderheid van de respondenten gaf aan belang te hechten aan:

  • meer aandacht voor extreemrechtse radicalisering,
  • toetsing van wetsvoorstellen aan de grondwet door de rechter,
  • meer onderzoek,
  • registratie van moslimdiscriminatie door de politie,
  • campagne voor meldingsbereidheid,
  • een nationaal actieplan,
  • een nationaal coördinator aanstellen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Quote du Jour | Geen Redelijk mens

Geen redelijk mens zou concluderen dat de verklaringen werkelijk op feiten gebaseerd waren.

Aldus Sidney Powell. Zij verspreidde wekenlang de leugen dat Dominion Voting Systems hielp de verkiezingen van Trump ’te stelen’. Het bedrijf klaagt haar nu aan, maar ze vindt het allemaal maar onzin. Zulke dingen horen nu eenmaal bij het taalgebruik in een politieke arena.

Dit mag dan zo zijn, de vraag blijft wel staan waarom je de onzin dan überhaupt zou moeten verspreiden als toch niemand het zou geloven.

Foto: Mandy Jansen (cc)

Het échec van GroenLinks

OPINIE - Een gastbijdrage van Joyce Hes.

Er zijn veel dingen die opvallen bij deze verkiezingen.

Zo slaagde de man, onder wiens leiding de afstand overheid/burger met rasse schreden groeide, en die inmiddels Teflon Mark wordt genoemd, erin, weer het grootste aantal zetels te verwerven op persoonlijke titel en natuurlijk als manager van de BV Nederland in Corona-tijd.

Ook de grote winst voor D66 is opvallend en doet mij natuurlijk goed als oudje die met nostalgie terugkijkt op de jaren zestig en zeventig. Heel bijzonder dat die tijd, die inmiddels door velen als onrealistisch is getypeerd, nu zo wordt geëerd in de winst van Sigrid Kaag en haar partij.

Ik hoop vooral dat Sigrid haar been stijf houdt waar het gaat om Europa en mensenrechten. En zeker waar het de humanistische ethiek van D66 betreft: Voltooid leven, abortus en het homohuwelijk. Dat laatste is door paus Franciscus in de ban gedaan helaas. Homoseksuele relaties mogen niet ingezegend worden, aldus de door de paus getekende verklaring. Geen probleem natuurlijk dat Kaag gelovig katholiek is, maar ik hoop van harte dat ze wat dat betreft een eigen D66-koers blijft varen.

Hier wil ik het over het échec van GroenLinks hebben. Mijn focus ligt hierbij op Amsterdam. Het is de partij waar ik op stemde bij de vorige verkiezingen en met mij vele Amsterdammers.
Bij de Kamerverkiezingen in 2017 haalde GL in Amsterdam 19,8 procent van de stemmen en stond daarmee op kop. Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2018 haalden ze zelfs 20,4 procent, en in 2019 bij de Europese verkiezingen 23,5 procent! Nu zijn ze dan gehalveerd tot 10,3 procent en moeten ze zowel de VVD als D66 boven zich dulden.

Foto: IISG (cc)

Nederland en de Amerikaanse kernwapens

ACHTERGROND - In mei 2020 onthulde de Amerikaanse National Security Archives een geheim document over de rol van Amerikaanse kernwapens en de opslag daarvan op overzeese bases. Nederland blijkt met enkele andere bondgenoten te behoren tot een categorie landen die de beoordeling om kernwapens in te zetten, en of dat die inzet conform NAVO-beleid is, geheel overlaten aan Washington. Het is opmerkelijk dat het wettelijke openbaarheidstraject in de VS kennelijk meer onthult over het Nederlandse veiligheidsbeleid dan de regering in Den Haag zelf wenst prijs te geven. Antimilitaristen zullen niet verrast zijn over deze onthulling, maar het is, zoals defensieanalist Ko Colijn in een commentaar in het Historisch Nieuwsblad opmerkt, toch schokkend om daarvan een bevestiging te vinden in een ‘top secret’-document uit 1961. Ook een aanval op de VS zelf, waarmee Nederland niets te maken zou hebben, zou de Amerikanen de bevoegdheid geven om de in Volkel opgeslagen kernbommen te gebruiken. Colijn stelt vast dat, nu in Amerikaanse documenten eindelijk man en paard genoemd worden, de Nederlandse regering haar verkrampte geheimhouding moet loslaten. Het kan nu immers niemand meer ontgaan dat Nederland een nucleaire vazal is van de VS.

Soesterberg

Over Soesterberg hebben altijd geruchten de ronde gedaan dat daar kernwapens waren opgeslagen, maar de vredesbeweging kon er nooit de vingers achter krijgen. Een belangrijke onthulling in de documenten van het National Security Archive is, dat er begin jaren zestig concrete plannen zijn geweest om ook in Soesterberg een kernwapendepot in te richten voor de daar aanwezige Amerikaanse eenheid. Er was een verzoek van de commandant van United State Air Forces in Europe (USAFE) van 11 december 1961 aan de Nederlandse luchtmacht om voorzieningen te treffen voor de opslag van kernwapens op Soesterberg. Bij de documenten in het Nederlandse Nationaal Archief is het antwoord van de Nederlandse plaatsvervangend luchtmachtcommandant, commodore Thijssen, aangetroffen. Hij zegt dat hij “nu in staat is om te verklaren dat hij in principe instemt met de opslag van de wapens op voorwaarde dat er overeenstemming wordt bereikt over de te treffen voorzieningen”. Die moeten worden vastgelegd in een Technische Overeenkomst tussen USAFE en de Nederlandse luchtmacht “betreffende de ondersteuning van kernwapens voor het Tactical Fighter Squadron van de USAF dat is gestationeerd op het vliegveld Soesterberg.” Een voorstel zit bij die brief. Daarin worden de bevoegdheden van de Nederlandse luchtmacht en van de VS omschreven en de plaats van het kernwapendepot op een bijgevoegde kaart aangewezen. De wapens vallen onder het gezag van de US Air Force en worden bewaakt door Amerikanen. De wapens zullen worden vrijgegeven door “de bevoegde autoriteit” en ingezet “alleen in overeenstemming met de militaire planning van de NAVO en de procedures die zijn vastgesteld door SACEUR”. SACEUR is de opperbevelhebber van de NAVO in Europa, dit is altijd een Amerikaanse generaal.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Tabla solo

Onze eerdere Closing Time, met een stukje dwarsfluit geïnspireerd op de tabla, moet natuurlijk worden opgevolgd door een echt stukje tabla percussie. Hier de grootmeester Ustad Zakir Hussain met een solo,  uitgevoerd tijdens een concert in 2019 op het Berklee College of Music.

In het verleden heeft Zakir Hussain onder andere samen gespeeld met George Harrison, Van Morrison en Earth, Wind and Fire.

Dat hij bekend is met de performance van popmuziek demonstreert hij in een wat kortere tabla solo, vorig jaar opgenomen om zijn solidariteit te betuigen met de mensen in India, die (meer dan wij hier) last hebben van het coronavirus en de maatregelen die daarbij nodig zijn. Hij lijkt hier wel een virtuoos solerende pop-  of jazzgitarist.

VVD wil met een racistische partij regeren

VVD-lijsttrekker Mark Rutte heeft de voorkeur uitgesproken voor een coalitie van zijn partij, D66, CDA en nieuwkomer JA21, meldt het NRC. JA21 presenteert zichzelf graag als het redelijke alternatief voor PVV en FVD, maar laten we niet vergeten dat JA21 zich afsplitste van het FvD vanwege antisemitische uitspraken maar niet vanwege andere racistische standpunten, vooral haat jegens islam en moslims, wat natuurlijk niet verwonderlijk is gezien de racistische standpunten van Eerdmans’ vorige partij Leefbaar Rotterdam.

Closing Time | Ladyflash

Wel ‘ns een hele plaat van The Go! Team achter mekaar beluisterd? Dat is amper te doen toch? Uitputtend zoveel energie, uitbundigheid, geestdrift en vrolijkheid. Plus, de band heeft ook nog ‘ns twee drummers. Dus, als je een keer niet vooruit te branden bent, zet het debuut  Thunder, Lightning, Strike maar ‘ns op. Misschien moet The Go! Team gedoseerd beluisterd worden, één nummer per dag. En als de zang misschien wat te veel wordt, er is ook een instrumental op die plaat. Doet me erg denken aan een tune van het een of ander Friendship Update.

Vorige Volgende