Zoekresultaten voor

'kernenergie '

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Thoriumreactoren voor energievoorziening

thoirum_logo.pngIn de jaren ’50 van de vorige eeuw werd de grote belofte gedaan van een onuitputtelijke stroom schone nucleaire energie. Jarenlang kwamen er tientallen kerncentrales bij totdat diverse ongelukken met als slotakkoord Chernobyl leidde tot decennialange stilte. De afgelopen jaren beleeft de nucleaire industrie echter een opleving waarin nieuwe dromen geboren worden. Één daarvan is de ophanden zijnde thoriumreactor.

Een nieuwe vorm van kernenergie, gevoed door het naar de Noorse dondergod vernoemde element thorium. Volgens de nucleaire industrie zou er bij dit type reactor geen meltdown mogelijk zijn, geen materiaal voor kernwapens geproduceerd worden, het radioactieve afval maar een aantal honderden jaren een probleem opleveren en de stroom vrij goedkoop opgewekt worden voor een zeer lange tijd aangezien thorium meer voorkomt in de natuur dan uranium.

Dat klinkt té optimistisch, de recente breedgedragen interesse in de thoriumreactor in Noorwegen geeft echter een reden om erin te geloven. Die interesse is zeer opmerkelijk, aangezien het land namelijk altijd gevrijwaard gebleven is van kerncentrales wegens een gewortelde tegenbeweging. De Noren hebben echter de afgelopen twee jaar een radicale omslag gemaakt mede dankzij een fikse publiekscampagne. Nu de bevolking om is heeft het Ministerie van Petroleum & Energie een speciale commissie in het leven geroepen om de voordelen en risico’s van een thoriumreactor op een rijtje te zetten. Eind 2007 komt de commissie met haar eindrapportage, waar drie Noorse energiemaatschappijen geduldig op wachten om een licentie te verkrijgen. Statkraft, Bergen Energi en het toepasselijk genaamde Thor Energi. De CEO van het Noorse staatsbedrijf Statkraft, Bård Mikkelsen, vatte de nieuwe overweging tot het bouwen van een Thoriumcentrale samen met de woorden: “It would be a sin of omission not to consider it”. Die overtuiging wordt gedeeld door de Noorse investeringsmaatschappij Scatec AC en de buren van het Zweedse Vatenfall en het Finse Fortum waar Statkraft in mei een alliantie mee sloot.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Energiebesparing door huishoudens

Sargasso publiceert deze maand drie artikelen uit het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde dat deze keer geheel gewijd is aan het onderwerp energie. De vorige twee bijdragen gingen over wind- en kernenergie. De derde en tevens laatste bijdrage is een artikel van Paul van der Sluis over energiebesparing. Paul van der Sluis is principal scientist bij Philips en werkt aan verschillende onderwerpen, waaronder een kooktoestel dat het mogelijk maakt om rookvrij en efficiënt te koken met behulp van hout.

Met de publicatie van het jongste rapport van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change; fourth assessment report) staat energie weer volop in de aandacht. Daardoor vragen veel particulieren zich af hoe energie bespaard kan worden en of dit een serieuze vermindering van hun CO2-uitstoot kan bewerkstelligen. De gestegen energieprijzen kunnen daarbij een extra motivatie zijn. In dit artikel worden de mogelijkheden geëvalueerd die huishoudens hebben om energie te besparen en hieronder wordt verstaan het uitvoeren van dezelfde activiteiten of vervulling van dezelfde functies met minder energieverbruik.

Huidig energieverbruik
Het totale temperatuurgecorrigeerde primaire energiegebruik in Nederland in 2002 is 3.204 PJ per jaar [1] waarbij onder het ‘primaire energiegebruik’ wordt verstaan energie, inclusief de energie die nodig is voor de opwekking van verbruikte energie. Dat betreft vooral de 59% omzettingsverliezen in de elektriciteitsopwekking: het rendement van de elektrische energieopwekking is gemiddeld slechts 41% [2]. Bij temperatuurcorrectie wordt het energiegebruik gecorrigeerd voor de jaarlijkse variatie in dagelijkse temperaturen waardoor verschillende jaren met elkaar vergeleken kunnen worden.
Van het totale primaire energiegebruik komt 22% rechtstreeks voor rekening van de sector huishoudens. Dit betreft voornamelijk aardgas, brandstof voor vervoer en elektriciteit (scroll voor diagram).
Gas- en elektriciteitsgebruik zijn echter maar een deel van het totale energiegebruik. Met het kopen van goederen en diensten wordt ook energie gekocht, de zogenaamde indirecte energie, ofwel die energie die nodig is om vanuit de grondstoffen, het product te maken. De hoeveelheid gebruikte indirecte energie in de diagram is gebaseerd op de verdeling van 1994 [4] en genormeerd op het verbruik van 2002. Het totaal is met 21,9% toevalligerwijs vrijwel gelijk aan het directe energie gebruik, zodat het totale energiegebruik dat door huishoudens direct beïnvloedbaar is gelijk is aan 44% . De ontbrekende 56% gaat onder andere naar producten uit sectoren die je als burger afneemt zonder ze expliciet te kopen, zoals de straatverlichting, onderwijs, overheid en de gezondheidszorg.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Eenling weerstaat het grote geld

Live Earth Sydney eerder deze maand: de Australische band Blue King Brown verschijnt op het podium in t-shirts met de tekst: “Say No To Nuclear Energy” (foto). Een paar uur later bij Live Earth Amsterdam gaat precies op het moment dat Nederland tijdens het optreden van Fedde Le Grand even wereldwijd te zien is op 2 miljard televisieschermen een spandoek omhoog: “Don’t Nuke The Climate” (foto). De toon is gezet.

Jeffry Lee is de laatste van zijn stam en woont in Northern Territory, Australië bovenop een schat aan uranium ter waarde van 5 miljard australische dollar (3,2 miljard euro). De franse energiegigant Areva, die naar eigen zeggen erg begaan is met het reduceren van CO2-emissies wil graag de Koongarra afzettingen afgraven maar Jeffry ligt dwars. Voor hem is het land van zijn voorvaderen niet te koop: “I’m not interested in money. I’ve got a job; I can buy tucker; I can go fishing and hunting. That’s all that matters to me.” (SMH) Lang heeft Jeffry er niet over willen praten, maar de druk op hem en zijn land wordt opgevoerd. De wereld wil uranium. Op dit moment probeert Jeffry zijn land op de Werelderfgoedlijst te krijgen zodat het voorgoed beschermd zal worden. Laten we hopen dat Jeffry voortijdig niet een ‘ongelukje’ krijgt tijdens het vissen en dat hij op tijd een leuke vrouw (Sargassolezeressen wat doet u voor de natuur?) vindt om zijn stam nieuw leven in te blazen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Perspectieven van Windenergie

De komende dagen publiceert het weblog Sargasso drie artikelen uit het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde dat deze maand geheel gewijd is aan het onderwerp energie. De eerste bijdrage is van Gijs A.M. van Kuik: hoogleraar Windenergie aan de TU Delft.

offshore windenergyWindenergie is het stadium van kinderziektes voorbij. Jaarlijks groeit het marktaandeel met 20 tot 30% en in landen als Denemarken, Duitsland en Spanje draagt het substantieel bij aan de elektriciteitsvoorziening. De afmetingen van windturbines zijn toegenomen, ze zijn beter aangepast aan de netwerken en de windparken zijn langzaamaan richting zee getrokken. De kosten van windstroom komen in de buurt van de kosten van fossiele elektriciteit. Met deze groei ontstaan nieuwe uitdagingen: integratie van windenergie in de totale elektriciteitvoorziening, de stap van windturbines naar (offshore) windcentrales, de erbij behorende eisen van betrouwbaarheid en een verdere afname van kosten. Dit verhaal gaat over de stand van zaken en de perspectieven van windenergie.

Moderne windenergie is met ongeveer 30 jaar een relatief jonge, maar snel groeiende bron van energie. Het wereldwijd geïnstalleerde vermogen is toegenomen van 2,5 GW in 1992 tot bijna 60 GW eind 2004, een jaarlijkse groeisnelheid van bijna 30%. De bijdrage aan de elektriciteitsbehoefte in de wereld was eind 2005 0,7% en verwacht wordt dat dit toeneemt tot 3% in 2015. Zeventig procent van het geïnstalleerde vermogen staat in Europa. In Denemarken wordt 20% van de elektriciteit opgewekt met windenergie, in Duitsland is dit 6% en in Spanje 8% [1]. De European Wind Energy Association (EWEA) heeft berekend dat in de EU-15 bij voortgezette politieke steun windenergie een geïnstalleerd vermogen van 75 GW zal hebben in 2010, 5,5% van de elektriciteitsbehoefte in deze landen. Verwacht wordt dat dit toeneemt tot meer dan 12% in 2020 [2]. De huidige status en de perspectieven voor 2020 en daarna laten zien dat windenergie zich ontwikkeld heeft van een kleine alternatieve energiebron, vooral op handen gedragen door milieubewuste mensen, tot de snelst groeiende energiebron, waarmee verschillende landen een groot deel van hun Kyoto-verplichtingen na kunnen komen. De windturbine-industrie wordt tegenwoordig aangevoerd door grote multinationals als Vestas, Siemens, General Electric en Mitsubishi, die binnen afzienbare tijd de eerste windcentrales gaan bouwen ter grootte van conventionele energiecentrales (500–1.000 MW, bestaande uit honderden turbines). Er zijn prototypes van turbines met een generatorcapaciteit (maximaal te leveren vermogen) van 5 tot 6 MW en een diameter van 110-120 m.
De ontwikkelingen van wind in de elektriciteitsvoorziening hangen af van twee belangrijke factoren: een verdere kostenreductie die subsidieregelingen overbodig maakt en efficiënte maatregelen om windenergie te integreren in het totale elektriciteitsysteem.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Live Earth Alert

liveearth.jpgHet gaat goed met het klimaatsbewustzijn in de wereld, als zelfs middenstandsblogs op de achterkant van een bierviltje de secundaire CO2 uitstoot van de Live Earth Alert concerten gaan berekenen dan weet je: het klimaatsbewustzijn zit inmiddels ook daar tussen de oren! Veranderingen in de maatschappij hebben tijd nodig en stuiten vaak op weerstand en onbegrip. Wie had ooit gedacht dat de mensheid de slavernij zou afschaffen en vrouwen kiesrecht zou geven?! Zure regen en de aantasting van de ozonlaag is door adequaat optreden van de internationale gemeenschap een halt toegeroepen. Dit gebeurde op grote conferenties waar copieus gedineerd werd en waar de diplomaten in sterk vervuilende zwavelhoudende benzine slurpende auto’s werden voorgereden. Kinnesinne om het energieverbruik van de Live Earth concerten getuigt van gebrek aan historisch besef van maatschappelijke transities. Het is richting van de beweging die telt. Vandaag wordt door artiesten, presentatoren en bobo’s hard gewerkt aan het tussen de oren krijgen klimaatsbewustzijn bij nog meer mensen. Morgen dragen anderen weer technologische en bestuurlijke aanpassingen aan om te komen tot een maatschappij die veel minder afhankelijk zal zijn van fossiele brandstoffen.

De energiemaatschappij die Live Earth Nederland steunt kreeg eergisteren nog van een milieuorganisatie een lading steenkool voor haar deur gedumpt. Diezelfde milieuorganisatie stak twee jaar terug de loftrompet over energiecentrales gestookt op FSC-hout, maar sinds dit toch niet zo haalbaar blijkt richt ze zich weer tot het bekritiseren van andermans verduurzamingsinitiatieven. Zijn dit soort zwalkende posities van bedrijfsleven, overheid en ngo’s erg? Nee, we bevinden ons namelijk allemaal in uncharted territory, nieuwe technieken moeten zich nog bewijzen en beproefde oude methoden staan onder druk door veranderende randvoorwaarden. Enwel daarom gaat dit salonblog gewoon door met het aanzwengelen van de discussie en zal ze komende week een drietal deskundige gastbijdragen plaatsen over energiebesparing, wind- en kernenergie.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Actievoeren is zo 20ste eeuw

eenzaam protestHuppelend door de graanvelden hoopte menig bloemenmeisje en -jongetje de hele wereld te laten inzien dat de G8 toch echt verkeerd bezig was. Ver kwamen ze daar niet mee. Hun etterende actiegenootjes kregen eerder meer aandacht. En als ze wel aandacht kregen was het voor niemand van het “publiek” duidelijk waar ze nou eigenlijk voor stonden, behalve dan dat het “anders” moet wellicht.
Maakte ook niet uit. De aandacht van de beperkte groep mensen die überhaupt nog het nieuws bijhoudt, was na twee dagen weer geheel weg. Die zaten bij een in- en uit de gevangenis springende vrouw wiens bekendheid voornamelijk gestoeld is op het feit dat ze wild leeft en rijke ouders heeft. Veel interessanter toch.

Actievoeren in de 21ste eeuw, in de westerse wereld, is een nutteloos tijdverdrijf. Actievoeren doe je namelijk met een doel. Je wilt dat zaken anders gaan. Maar als je tot de conclusie komt dat vrijwel geen enkele actie heden ten dage nog maar een deuk in het politieke pakje boter slaat, kan je maar beter stoppen.
Weet u nog die wereldwijde demonstraties tegen de oorlog in Irak (ja, oorlog, en ja hij is nog steeds gaande). Maakte geen moer uit. De landen die tegen waren, bleven tegen, de landen die voor waren, bleven voor. En bij de verkiezingen een paar jaar later was iedereen alweer vergeten dat ze verschrikkelijk genegeerd waren en stemden alsnog zoals ze al decennia stemden.
Niks democratische afrekening dus. Dat is een illusie waar de politici graag zelf mee schermen om u het gevoel te geven dat u nog invloed heeft. Maar ze weten zelf goed genoeg dat de gemiddelde kiezer een geheugen heeft als van een eendagsvlieg. Dus die afrekening komt alleen maar als ze tijdens de verkiezingscampagne een verspreking maken.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

IPCC: het kan wel

Het kan! De CO2 uitstoot terugdringen zonder al te ingrijpende economische maatregelen. Dit valt te concluderen uit het vierde IPCC rapport (samenvatting .pdf) dat vandaag is gepresenteerd. Klimaatmaatregelen die de opwarming zouden moeten beperken tot 2 graden Celsius kosten 225 euro per persoon ofwel 3% van het Bruto Mondiaal Product. “There is considerable economic potential for the mitigation of global greenhouse gas emissions over the coming decades, that could offset the projected growth of global emissions or reduce emissions below current levels.” (BBC)

Hamvraag: had het IPCC ook een rapport kunnen/willen uitbrengen waarin er geen hoop meer gloorde? Zouden de politieke en sociale implicaties van een dergelijke pessimistische boodschap überhaupt wenselijk zijn?

Behandelden de vorige drie IPCC rapporten met name nog de wetenschappelijke onderbouwing van het klimaatprobleem, dit rapport richt zich vooral op de handelingsperspectieven. Energie-efficiëntie speelt in alle scenarios voor alle regios en tijdspaden de belangrijkste rol. Zuinigere apparaten en vervoersmiddelen en geïsoleerde huizen, dus. Verder is het uitbreiden van duurzame energiebronnen en een belasting op CO2 ook essentieël. Kernenergie wordt in het rapport ook als optie genoemd maar daaraan kleven belangrijke veiligheidsaspecten en het afvalprobleem. Jacqueline Cramer, de Nederlandse minister van Milieu heeft al gereageerd dat kernenergie wat haar betreft geen optie is. Of het IPCC-panel de uitgebreide discussie en peiling: Hoe de CO2 emissie snel te reduceren hier op Sargasso heeft meegenomen in haar conclusies is niet bekend maar zeker niet onwaarschijnlijk gezien de leidende rol van het Nederlandse MNP bij de samenstelling van het rapport.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een ander Iraans geluid

De voormalige president van Iran: Mohammed Khatami was op bezoek in het land van Borat Kazachstan en sprak opvallend gematigde woorden over de situatie met de VS. Zonder de huidige president af te vallen benadrukte hij dat we niet te veel moeten letten op de retoriek van Ahmadinejad. Tijdens de paneldiscussie van het Eurasia Media Forum in in het Kazachse Almaty zei hij dat Iran wel degelijk bereid is tot een dialoog en überhaupt geen kernwapens wil ontwikkelen. De voormalige Amerikaanse VN-ambassadeur Richard Holbrooke die ook aanwezig was in Almaty reageerde sceptisch en refereerde aan Ahmadinejad’s Holocaust-bagatellisaties. Een president die dat zegt is ook niet te vertrouwen op zijn kernwapen-uitspraken aldus Holbrooke. Terloops zwakte Khatami ook de rol van Iran als olieproducent af om zo het kernenergieprogramma te legitimeren: Volgens Khatami moet Iran investeren in kernenergie omdat de olievoorraden van het land teruglopen. Iran heeft volgens hem “alle recht” om daarnaar onderzoek te verrichten (IPS). Zullen de VS dit signaal oppikken?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Potentie zonne-energie in kaart

De mondiale energievoorziening verandert rap onder druk van het (tragi-)komische duo Peak Oil & Climate Change. Of u het nu wilt geloven of niet, zelfs klimaat- en/of peakoilskeptici moeten erkennen dat bedrijven en nationale regeringen momenteel naarstig op zoek zijn naar alternatieven voor fossiele brandstoffen. Van Bush tot en met Ahmadinejad zijn ze het er over eens: de 21ste eeuw gaat over energie. Kernenergiediscussies zijn opnieuw opengebroken, voor biobrandstof worden ingrijpende plannen ontwikkeld en inmiddels haalt men al energie uit de golven op zee. Maar wie gaat er met de zon aan de slag?

Toverwoord in deze energiediscussie is diversificatie. Niet alle energie kan uit biomassa worden gewonnen (probeer dat dan ook niet). En niet overal zijn wind en golfslag in voldoende mate voor handen. “De hele Sahara vol met zonnepanelen en de hele wereld heeft energie!” roept een enkeling zo nu en dan. Maar wáár in de Sahara dan precies? En zouden wij Europeanen ons weer opnieuw afhankelijk moeten maken van onstabiele ondemocratische regimes? Mali, Tsjaad, Libië… Dan maar in Europa! Maar wáár dan in Europa? Reisorganisaties weten het al langer, maar nu is het ook ‘in een laboratorium bewezen’: het Zuiden ontvangt significant meer zonnestraling. Blij dat ze erbij horen: die Spanjaarden, Maltezers en straks ook Turken.

Het Europese Joint Research Centre ontwikkelde een interactieve kaart (sinds vorige week online) waarop u exact kunt berekenen hoeveel energie een zonnepaneel op een bepaalde locatie per jaar ontvangt. Voor wie direct een continentaal overzicht wil zijn er ook al twee kaarten uit dit Photovoltaic Geographical Information System: Europa / Afrika.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Het einde van king coal is nabij

Goed nieuws voor de milieu-optimisten, er zijn niet genoeg kolen om extreme klimaatverandering teweeg te brengen. De productie van kolen zal over 15 jaar niet meer stijgen en rond 2030 beginnen te dalen. Dat laatste is de conclusie van een nog niet verschenen rapport van de Duitse Energy Watch Group. Een groep van onafhankelijke wetenschappers die in 2006 besloten heeft om de koppen bijelkaar te steken om uit te zoeken hoe het zit met de eindigheid van energie grondstoffen. Zij publiceerde eerder haar rapport over kernenergie, waarin een uraniumpiek in 2035 wordt verwacht.

coal_peak_small2.png

Het rapport zal bij vele energie experts de wenkbrauwen doen fronsen omdat het zoveel verschilt met de gangbare scenario’s. We hebben immers voor 150 a 200 jaar kolen bij het huidig verbruik, toch? Als we stijgend verbruik meerekenen dan zou de kolenproductie pas rond 2050-2060 of later haar piek bereiken. Volgens de Energy Watch Group zijn de gangbare scenario’s niet kritisch ten opzichte van de data over kolenreserves die heel, heel erg slecht is. Zo wordt normaal voor China data gebruikt uit 1992. Van de Chinese kolenreserves kunnen we dus 15 jaar aftrekken.

Over de tijd komen de kolenreserves zelf ook veel beter in zicht, dat leidde op globaal niveau de afgelopen 25 jaar tot een neerwaartse revisie van 65% van de reserves, van 10 biljoen aan zwarte kolen equivalent (anthraciet) in 1980 naar 4.2 biljoen in 2005. Velen malen meer dan de productie in die tijdspanne. Australië en India zijn de enige grote kolenproducerende landen waar de reserves gestegen zijn. Het lijkt logisch dat deze neerwaartse revisies door zullen gaan naargelang er meer data vrijkomt.De econoom in ons zal zeggen dat de reserves afhankelijk zijn van de prijs, en dat daar geen rekening mee wordt gehouden. Kijk bijvoorbeeld naar het voorbeeld van engeland waar de reserves van 145 miljard ton in 1980 daalden naar 0.22 miljard ton in het heden. De kolen zijn er nog, maar ze zijn nu niet economisch winbaar gezien de prijs en de competitite op de markt. Maar het belangrijkste aspect is niet de economische winbaarheid, maar de energiebalans. Kolen zijn te classificeren in vier verschillende types, anthraciet (energie inhoud 30 MJ/kg), bitumineuze kolen (energie inhoud 18.8–29.3 MJ/kg), sub-butimineuze kolen (energie inhoud 8.3–25 MJ/kg), ligniet (energie inhoud 5.5–14.3 MJ/kg). De kolen met een lage energie inhoud zijn vanuit energetisch oogpunt niet winbaar, het kost meer energie om ze uit de grond te halen dan je eruit kan krijgen. Daar zit hem de crux. Zo zouden volgens de gangbare cijfers er in VS nog 200 jaar kolen zitten tegen het huidige verbruik. De auteurs van de studie beweren echter dat de kolenproductie in de VS vanuit energetisch oogpunt al gepiekt is, “The total energy content of annual US coal production peaked in 1998.” In 1998 haalde men 598 miljoen ton olie equivalent aan energie uit de kolenproductie in de VS, in 2005 was dit gedaald naar 576 miljoen ton olie equivalent terwijl zij in volume niet daalde. Dat komt doordat de productie van hoogwaardige kolen al geruime tijd daalt, anthraciet piekte in 1950, butimineuze kolen piekte in 1990. Wat resteert is 200 jaar aan laagwaardige kolen uit de klasse sub-butimineuze en ligniet. Daar kun je heel veel geld insteken om die te winnen, maar vanuit het oogpunt van de energiebalans wordt dat na verloop van tijd enorme verspilling, simpelweg onzinnig.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Resultaat bespreking Green Paper on Energy in Europese Parlement

euflag.jpgOp 8 maart van dit jaar kwam de Europese Commissie met de nieuwe Europese Green Paper on Energy. De aanleiding was voornamelijk het dichtdraaien van de Russische gaskraan vorig winter. In de Green Paper voert het uniformeren van de Europese energiemarkt de boventoon. De Europese elektriciteitsmarkt moet competitief worden met een gelijk speelveld en een geïntegreerd elektriciteitsnet. Na 8 maart volgde een lange open consultatieronde waar 1860 reacties opkwamen (klik voor verslag). Gisteren werd de Green Paper on Energy eindelijk in het Europese parlement besproken. Het Europese parlement heeft de green paper grotendeels goedgekeurd, maar vraagt nog om een aantal aanpassingen van de de Europese Commissie:

  • Het vaststellen van een bindende doelstelling voor de uitstoot van CO2 emissies voor 2020 en een indicatieve voor 2050.

  • De emissiehandel aan te passen naar een meer veiling gericht systeem i.p.v. simpelweg verdelen van emissierechten. Tevens moeten er meer sectoren mee gaan doen aan de emissiehandel inclusief goederenvervoer.
  • Haar steun uitgesproken voor Europese doelstellingen op het gebied van energie efficiëntie (minstens 20% besparing tegen 2020). Het toevoegen van een strategie om het fossiele verbruik in de transportsector te verminderen. Specifiek aandacht voor het verminderen van de afhankelijkheid van aardolie en de langzame introductie van schone energie.
Vorige Volgende