Het constitutioneel hof als kenmerk en symbool voor goed bestuur

Een van de door NSC bewerkstelligde punten in het Hoofdlijnenakkoord betreft de oprichting van een constitutioneel hof, een nieuwe rechterlijke instantie die wetten kan toetsen aan de grondwet. Wat betekent dit? Een column van Aalt Willem Heringa. Natuurlijk is constitutionele toetsing belangrijk: is rechterlijke controle, langs de lat van grondwet, internationaal recht, EU-recht en fundamentele rechtsbeginselen belangrijk. Maar even zo belangrijk, zo niet nog crucialer, is dat wetgever en bestuur, niet van alles en nog wat laten aankomen op oordelen van rechter en eventueel een constitutioneel hof. Maar dat zij zelf inzetten op het voorkomen van rechterlijk ingrijpen. Wanneer dat niet gebeurt, wordt de rechter, en straks het constitutionele hof, te vaak voor het blok gezet en genoodzaakt om wetgeving en bestuurshandelen in te perken. Met als onterecht, maar toch vaak geuit verwijt, dat rechters te veel ingrijpen in politieke besluiten. We moeten (kunnen) verwachten dat wetgever en bestuur en de politiek bij het ontwerpen van regels en besluiten zich rekenschap geven van juridische grenzen in grondwet, verdragen, EU recht en fundamentele rechtsbeginselen en daarnaar handelen. En dus niet plannen smeden die welhaast zeker afstuiten op rechterlijke en Europeesrechtelijke veto’s. Dat zet de rechtsstaat alsdan waarlijk onder druk. Wekt overspannen en niet realistische verwachtingen en maakt dat straks moet worden teruggeschakeld naar maatregelen die juridisch wel hout snijden. In die zin is veel in het hoofdlijnenakkoord over stikstof, de agrarische sector, migratie, asiel en gezinshereniging, pulsvisserij en CO2 uitstoot en energie transitie, illusoir en riskant. Op die manier een hoofdlijnenakkoord in elkaar zetten is bepaald niet een bewijs van goed bestuur. Is daarmee gezegd dat alle plannen in het Hoofdlijnenakkoord (althans de doelstellingen?) juridisch ondeugdelijk zijn (los van de vraag of ze verstandig zijn of financieel houdbaar)? Nee, dat ook weer niet. Het afschaffen van de salderingsregel, het weer mogelijk maken van 130 km rijden, of de wens om vier kerncentrales te gaan bouwen, of te bezuinigen op onderwijs, of het eigen risico in de zorg te halveren of de energie belasting te verlagen, zijn politieke keuzes, of ze nu verstandig zijn of niet. Sommige plannen zijn vooral politieke symboliek (130 km rijden: is dat nu echt de topprioriteit van dit moment waaraan veel geld en energie gaat worden gespendeerd). De eisen van de rechtsstaat verbieden nu eenmaal niet dat politieke keuzes mogen. Maar zij verlangen wel dat bovenwettelijke normen (grondwet, verdrag, EU-recht en fundamentele rechtsbeginselen) worden gerespecteerd. De spanning tussen de wens om een constitutioneel hof te gaan oprichten en de plannen/doelstellingen in het Hoofdlijnenakkoord waarmee aan die normen wordt gemorreld, is volop aanwezig in het akkoord. Dat zouden straks de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken toch moeten willen gaan tegenhouden. Maar het laat ook zien hoe weinig de eerder gemaakte rechtsstatelijke afspraken en de afspraak over een constitutioneel hof de rest van het hoofdlijnenakkoord doordrenken. En overigens ben ik van mening dat een constitutioneel hof niet eens nodig is en alleen weer een extra instantie oplevert naast de rechterlijke macht, waar de rechterlijke macht zeer wel in staat is (gebleken) om wetgeving te beoordelen op rechtsstatelijke kwaliteit. Versterkt dus de rechterlijke macht in plaats van weer een nieuwe instantie te bouwen. Schrap het rechterlijk toetsingsverbod zodat rechters kunnen oordelen niet alleen over verdragen en EU-recht, maar ook over grondwettigheid van wetten en de verenigbaarheid met fundamentele rechtsbeginselen. Simpel en eenvoudig en een blijk van waardering voor de kwaliteit van rechterlijke oordelen. Waarom zouden we extra instituties gaan oprichten als de bestaande goed geëquipeerd zijn? Of, waarom in het Hoofdlijnenakkoord een plan voor constitutionele toetsing, zij het in de vorm van een constitutioneel hof,als dat wezensvreemde eend is in dat hoofdlijnenakkoord dat zich overigens weinig lijkt aan te trekken van grondwet, verdragen, EU-recht en fundamentele rechtsbeginselen. Wel een plan voor een constitutioneel hof, en tevens allerlei plannen voor maatregelen die zacht gezegd op gespannen voet staan met verdragen en EU-recht. Aalt Willem Heringa is emeritus hoogleraar vergelijkend constitutioneel recht, Universiteit Maastricht Deze column verscheen eerder op de site van het Montesquieu Instituut

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Dimitris Avramopoulos (cc)

Deze verkiezingen gaan niet over Europa

COLUMN - Verkiezingscampagnes voor het Europees Parlement zijn van een dodelijke saaiheid en voorspelbaarheid. Om de vijf jaar krijgen we de boodschap dat Europa best belangrijk is. De kiezer krijgt elke ronde opnieuw uitgelegd wat het Parlement doet, wat de taak van de Commissie is, van de Raad van ministers en de Europese Raad van regeringsleiders. En dat er democratisch gezien nogal wat schort aan het instituut EU (alsof het in de natiestaten allemaal perfect geregeld is). Elke vijf jaar  horen we ook weer de klacht dat ‘Brussel’ ver weg is en dat we onze vertegenwoordigers daar zo slecht kennen. Is dat vreemd? Vijf jaar lang worden Europese politici in de media weggedrukt door de nationale politiek. De Haagse zaken, hoe futiel ook, krijgen altijd voorrang in de media boven Brusselse maatregelen, hoe verstrekkend ze ook zijn.

Men zegt dat burgers zich niet druk maken over deze verkiezingen. Ze zouden weinig interesse hebben in ‘Europa’. Maar het punt is:  het gaat helemaal niet over Europa bij deze verkiezingen. Het gaat over het klimaat, over sociale rechtvaardigheid, over de economie, over landbouw, voedselveiligheid, energievoorziening en nog veel meer. Waarom blijft wat er echt speelt bij de Europese verkiezingen alsmaar verborgen achter al die voorspelbare clichématige verhalen over desinteresse, complexe besluitvorming en abstracte beelden over een continent?

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag – een soundtrack voor de nieuwe regering

Natuur is te duur – kernenergie!

Natuur is te duur – kernenergie!

Ja, de mannen van De Grote Boodschap hadden een vooruitziende blik toen ze het nummer Kernenergie schreven. Want jaren voor het verschijnen van het Hoofdlijnenakkoord van onze aankomende regering, hebben ze de essentie (nou ja, zonder de vreemdelingenhaat dan) er feilloos uitgehaald, en bezongen:

Zonnepanelen – die hebben we niet nodig

En windmolens – die zijn overbodig!

Ik interpreteer het lied maar als zijnde een soort van ironisch protest tegen het soort kortzichtige beleid dat we heden ten dage mogen genieten. Maar als je de ironie even wegdenkt, kan je het op dit moment gewoon op Twitter tegenkomen bij de voorstanders van de huidige regering:

Kernafval – is geen probleem!

En milieubewustzijn – dat doe je maar alleen!

Afijn, luistert u zelf maar:

 

 

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Closing Time | Mr. Big (Doing Their Thing)

Free was een Britse bluesrockband die slechts een paar jaar heeft bestaan. Ze hadden begin jaren ’70 enkele hitjes en werden een van de bestverkopende muziekgroepen in hun genre.

Toen ze in 1973 definitief uit elkaar gingen hadden ze meer dan 20 miljoen platen verkocht en meer dan zevenhonderd concerten gegeven.

Foto: Schermafbeelding Tweede Kamer stemmingen 16 april 2024

Een motie voor een rechts kabinet

Het PVV, VVD, NSC, BBB kabinet lijkt een feit te worden. Lijkt, want premier, ministers en staatssecretarissen moeten nog gezocht worden. Maar goed, daar gaat dit artikel niet over. Dit artikel is een nabrander, met saillant detail, van ons artikel over patstellingen en hoe men in de Tweede Kamer daar weer uit kwam.

We lichten één motie er nog uit, ofwel wat ging er óók vooraf aan het nieuwe kabinet? Joost Eerdmans (JA21) dramde er een motie doorheen waarmee werd opgeroepen werk te maken van een rechts kabinet.

14 februari werd nr. 27 Motie van het lid Eerdmans ingediend. In de tekst van de motie stelt  Eerdmans:
– dat de kiezer de Kamer een groot rechts mandaat heeft gegeven
– dat een kabinet zonder duidelijke rechtse signatuur geen recht doet aan de verkiezingsuitslag
– dat er werk moet worden gemaakt van een rechts (minder-heids)kabinet,

Nog diezelfde vergadering wijzigt Eerdmans de motie en wordt het nr. 28 Gewijzigde motie met één wijziging waardoor de boodschap nu luidt:
– dat er werk moet worden gemaakt van een rechts kabinet

De motie komt in dezelfde vergadering ter stemming (bij handopsteken). De uitslag: 75 voor, 75 tegen. Alleen VVD, SGP, BBB, JA21, FVD en PVV waren voor. Het NSC was tegen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Closing Time | Futo

Shida Shahabi is een Zweedse pianiste wiens Iraanse ouders de oorlog tussen Irak en Iran ontvluchtten. Als kind pendelde ze tussen de klassieke muziekcollectie van haar ouders en alternatieve muziek uit de jaren ’80.

Dat is ook al bijzonder als je bedenkt dat ze in 1998 is geboren.

Closing Time | Desiderata

Componist, arrangeur en filmmusicus Andrew Joslyn verwierf bekendheid door zijn samenwerking met andere artiesten. Zo werkte hij mee aan het album The Heist van hiphopduo Macklemore en Ryan Lewis.

Hier laat hij Mark Lanegan wijs advies opdreunen.

 

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Vorige Volgende