Een rechtvaardige energietransitie

Het was groot nieuws: energiebedrijf Vandebron laat bezitters van zonnepanelen voortaan vaste kosten betalen voor het terugleveren van stroom aan het net. Volgens hen zou dat eerlijker zijn. Is dat zo? En hoe rechtvaardig verloopt de energietransitie überhaupt? Een bijdrage van Laura Mol (Studium Generale Utrecht) over de recente zonnepanelen-discussie. De daken glimmen je in veel wijken tegemoet: momenteel telt ons land bijna twee miljoen woningen met zonnepanelen, dat komt neer op één op de vijf huizen. Nederland is daarmee Europees koploper als het gaat om geïnstalleerd vermogen zonne-energie per persoon. De beschikbare stimuleringsregelingen voor duurzame energieproductie zijn een belangrijke aanjager van de populariteit. De energietransitie is dus in gang gezet, maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Bestuurskundige Kees van der Wel promoveert aan de Universiteit Utrecht, hij onderzoekt welke publieke waarden op het spel staan bij de ontwikkeling van slimme lokale energiesystemen. Hij benadrukt dat er financiële, technische en ecologische hobbels zijn, maar dat de energietransitie bij uitstek een rechtsvaardigheidsvraagstuk is. Het nieuws over de gewijzigde koers van Vandebron illustreert dat. Salderen In 2022 is er maar liefst 46% meer zonne-energie opgewekt door Nederlandse huishoudens dan in 2021. Goed nieuws, maar slechts een klein percentage van het totale energieverbruik van Nederland wordt gedekt door zonne-energie. Dat komt deels omdat eigenaren van zonnepanelen de stroom niet gebruiken maar terugleveren aan het net. In Nederland mogen we zonnestroom salderen. Dat betekent dat de zonne-energie die je in de zomer aan het energienet levert in de winter verrekend wordt. De nadelen van salderen zijn inmiddels groter dan de voordelen. Zo kost het ‘gratis’ terugleveren van stroom aan de panelenbezitters de energiebedrijven veel geld en dat wordt betaald via de energierekening van álle huishoudens. Op die manier betalen mensen die geen panelen hebben (vaak de lagere inkomensgroepen) jaarlijks zo’n 200 euro mee aan de teruglevering van stroom aan de mensen die wel panelen hebben. Vanwege de explosieve toename van zonne-energie (en dus teruglevering) lopen de kosten steeds verder op. Energiemaatschappij Vandebron heeft daarom besloten om dit naar eigen zeggen eerlijker te verdelen, al naar gelang van verbruik en teruglevering. Eerlijk Het valt Van der Wel op dat Vandebron het woord ‘eerlijk’ gebruikt en hij is daarover blij verrast. “In discussies over verduurzaming gaat het vaak over technische uitdagingen, ecologische effecten of financiële voor- en nadelen. Het gaat in veel mindere mate over sociale implicaties en rechtvaardigheidsoverwegingen. Dat het bedrijf Vandebron dat wel doet vind ik heel positief.” Hij benadrukt dat elke keuze andere implicaties heeft voor verschillende groepen in de samenleving. Het voordeel van de één, is soms een nadeel voor de ander. Er bestaat niet één antwoord op de vraag of iets rechtvaardig is. De interessante vraag is daarom niet of iets rechtvaardig is, maar voor wie en hoe. Eigenaren van zonnepanelen hebben bijvoorbeeld een flinke investering gedaan en gerekend op een bepaalde terugverdientijd, die kan door de nieuwe regeling in de soep lopen. Op X (voorheen Twitter) uitten sommigen dan ook hun ongenoegen over een "gebrek aan solidariteit" en dat ze het besluit zien als "een bestraffing van mensen die de wereld redden". Het WRR rapport over klimaatrechtvaardigheid (feb.2023) stelt dat er veel verschillende manieren zijn om na te denken over de verdeling van klimaatkosten. De herkomst van deze verdelingsbeginselen ligt in de politieke filosofie en ethiek. Er zijn vier categorieën: ‘grootste nut’, ‘individuele rechten en vrijheden’, ‘draagkracht en solidariteit’ en ‘bijdrage en profijt’. Het rapport concludeert dat het huidige klimaatdebat verbreed moet worden en dat het klimaatbeleid als een verdelingsvraagstuk benaderd dient te worden. Dat is wat er in de zonnepanelendiscussie nu gebeurt. Duurzame subsidies Met de verdelingsbeginselen in het achterhoofd rijst de vraag: moeten de salderingsregeling en alle andere duurzame subsidies dan op de schop? Van der Wel: "Enerzijds is al jaren bekend dat vooral welgestelden van de salderingsregeling profiteren. Dat is in zekere zin exemplarisch. De winnaars van de energietransitie zijn vaak welgestelde mensen met de middelen en mogelijkheden om stappen te zetten. De verliezers zijn achtergestelde mensen die wonen in slecht geïsoleerde (huur)huizen zonder zonnepanelen, warmtepomp, zuinige apparaten of elektrische auto voor de deur."   Anderzijds is de salderingsregeling een belangrijke aanjager geweest voor zonnepanelen. "Het is natuurlijk ook fair dat mensen profijt hebben van hun investering. Het is ook de vraag of we tempo houden in de energietransitie als zulke financiële prikkels wegvallen. Dan zijn we straks allemaal verliezers, want we hebben allemaal baat bij het afkicken van fossiele brandstoffen." Publieke discussie Het is dus belangrijk om beleid te maken met rechtvaardigheidsoverwegingen. Van der Wel vindt ook dat die overwegingen in de publieke sfeer gedeeld moeten worden. Op de website doet Vandebron een boekje open. Ongetwijfeld zullen er toch boze of ontevreden Vandebron-klanten zijn, die kunnen overstappen, maar ook andere leveranciers overwegen de heffing in te voeren. Gaat dit zonnepanelen een slecht imago geven en gaan mensen twijfelen of ze eraan beginnen? De tijd zal het leren. Deze discussie laat maar weer eens zien dat de populairste slogan tijdens klimaatdemonstraties "What do we want? CLIMATE JUSTICE! When do we want it? NOW!" makkelijker gezegd is, dan gedaan. Meer weten over klimaatrechtvaardigheid en meepraten? Op 23 oktober een avond met politicoloog dr. Fatima Denton en advocaat dr. Tim Bleeker over The road to climate justice.  [overgenomen van Studium Generale Utrecht]

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Zaal met jachttrofeeën van Maarten vanden Eynde © foto Wilma Lankhorst.

Kunst op Zondag ontdekt Museum EICAS

VERSLAG - Tijdens de IJsselbiënnale ontdekte ik deze zomer museum EICAS in Hanzestad Deventer. EICAS staat voor European Institute for Contemporary Art & Science. Een hele mond vol en een flinke missie “Van Nul naar Nu”, Museum EICAS maakt kunst vanaf de jaren 60 toegankelijk. Redenen genoeg om dit museum voor moderne kunst eens te bezoeken.

EICAS Hoekzaal met enkele werken uit de eigen collectie NUL-ZERO © foto Wilma_Lankhorst

Hoekzaal met enkele werken uit de eigen collectie NUL-ZERO © foto Wilma Lankhorst.

EICAS: een museumdroom

Museumdirecteur Koos Hoogland, droomde al lang van een kunstmuseum in Deventer. Hij benaderde zijn netwerk en begon een culturele lobby in de Hanzestad. Hij wist ondernemers te interesseren voor zijn verhaal en tevens liep een groot aantal vrijwilligers warm voor zijn verhaal. Als locatie laat hij zijn oog vallen op het voormalig Alexander-Hegius-Gymnasium (1954) aan de Nieuwe Markt. Dit gebouw van architect Wim Knuttel stond op de Monumentenlijst van de gemeente Deventer. Het pand is in 2018 aangekocht door een vastgoedbedrijf. Samen met Hoogland hebben zij gekeken naar de mogelijkheden om in het complex zowel een museum als wooneenheden onder te brengen. Voor de uitvoering van dit plan is bouwmeester Hans van Heeswijk benaderd. Hij kwam met een plan voor de verwezenlijking van Hoogland’s museumdroom.

Foto: Bron: Livius.org

Skepsis (3): Sextus Empiricus

Tijdens het Hellenisme kregen de Academie van Plato en de Peripatetische school van Aristoteles gezelschap van nieuwe filosofische stromingen, zoals het Cynisme, de Cyreense School, het Epicurisme en de Stoa. Een andere nieuwkomer was de Skepsis.

Met hun oefening in het niet-oordelen lijken de sceptici op het boeddhisme, dat in de hellenistische wereld niet onbekend was. In een eerder blogje zagen we Boeddha al voorbijkomen bij Hegesias, met zijn onthechting van het leven. Met het opschorten van al het oordelen komen de sceptici wellicht nog dichter in de buurt van de centrale leer van het boeddhisme.

Sextus Empiricus

Skeptici bleven de filosofen tot in de Laat-Romeinse tijd uitdagen met hun grondige vragen. Een denker die we voor de volledigheid  noemen, is de arts Sextus Empiricus.

Hij sloot zich aan bij de radicale Skepsis van Pyrrhon waarin zelfs het vermoeden dat er geen zekerheid kan bestaan geen zekerheid genoemd mag worden. Afgezien van het feit dat hij de sceptische methode wist toe te passen op de geneeskunde, waarmee hij zichzelf een onbevooroordeelde kijk oplegde, heeft hij met zijn geschriften enorm bijgedragen aan het feit dat we überhaupt nog veel over de sceptici weten.

Sceptici nu

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Closing Time | Who By Fire

De Britse elektroniekmuzikant Skinny Pelembe, artiestennaam van Doya Beardmore, maakt volgens eigen zeggen vooral muziek uit vergelding, om zich te bewijzen.

Deze cover van Leonard Cohen is lang niet onaardig.

Foto: Chiara (cc)

Vucic nog altijd stevig in het zadel

De Servische president Aleksandar Vucic en de Kosovaarse premier Albin Kurti waren gisteren in Brussel voor gesprekken in het kader van het zogenaamde Belgrado-Pristina-dialoogproces, onder toezicht van Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de Europese Unie. In februari bereikten beide landen een akkoord met elf punten ter verbetering van hun onderlinge betrekkingen. Volgens Balkan Insight is er van de implementatie van dat plan tot nu toe weinig terecht gekomen. De Albanese premier Edi Rama, die zich al vaker heeft gemengd in het dispuut tussen Servië en de Albanese meerderheid in het buurland, meent dat Servië probeert de voortgang van de normalisering van de betrekkingen tussen Kosovo en Servië te vertragen.  Kosovo heeft volgens hem ook fouten gemaakt in de afgelopen periode waarin opnieuw heftige clashes plaatsvonden tussen de Servische minderheid en de autoriteiten waar ook internationale vredestroepen in betrokken raakten. Daardoor kan Belgrado zichzelf tot slachtoffer uitroepen in de internationale arena, zegt Rama. In die internationale arena bemoeit ook de Verenigde Staten zich naast de EU actief met het conflict. Gabriel Escobar, de speciale gezant van de VS voor de Balkan riep beide partijen op alle kwesties te coördineren met de internationale gemeenschap.

In Servië zijn de Verenigde Staten nog steeds niet erg populair. De bombardementen op Belgrado in de oorlog om Kosovo in 1999 zijn nog niet vergeten. Een opinieonderzoek wees enkele jaren geleden uit dat bijna 60% van de Serviërs tegen samenwerking met de VS is. De Servische regering houdt sinds het begin van de oorlog in Oekraïne nog nadrukkelijker afstand van het westen. Servië is naast Belarus het enige Europese land dat Rusland geen sancties op wil leggen. De steun voor de ‘Slavische broeders’ in Rusland komt uit dezelfde hoek als de hardliners die elk compromis met de Kosovaarse regering trachten te blokkeren.

Closing Time | Natureboy Flako

De muziek van de Chileense Natureboy Flako heeft iets spiritueels – “this album is offering a mind travel to focus and re-calibrate. Nature Heals!” schrijft hij op Bandcamp bij zijn album Ambitus Of Beauty – maar dan niet van het zweverige soort: zijn muziek is vooral speels en verrassend en soms een beetje gek.

Closing Time | Labradford

Fixed::context is het laatste album dat de post-rockband Labradford maakte, ruim twintig jaar geleden. Het eerste van de vier nummers is lang, 18 minuten, maar ook het meest de moeite waard vanwege de langzame opbouw en omdat het meer is dan wat je wellicht verwacht van post-rock.

Closing Time | Speaker Music

Het album Techxodus is de epiloog van Assembling a Black Counter Culture, een boek over techno en de relatie met Zwarte geschiedenis in America van DeForrest Brown, Jr., die onder de naam Speaker Music muziek maakt. Het is ook een album in de traditie van Drexciya-mythe. Geen techno zoals ‘wij’ Europeanen het maken en luisteren, maar “Black music that sounds technological, rather than music made with technology.”

Veel steun voor verkleining van de veestapel

De transitie naar minder dierlijke en meer plantaardige voeding wordt breed gesteund onder Nederlanders. Dat blijkt uit onderzoek van Kieskompas in opdracht van ProVeg Nederland, Wakker Dier, Dier&Recht, World Animal Protection en de Dierencoalitie. Kiezers verwachten vergaande stappen van hun politieke partijen in onder andere het verkleinen van de veestapel, subsidies voor plantaardige alternatieven en een verbod op kiloknallers. Dit geldt niet alleen voor de kiezers van groene partijen, maar voor kiezers op een groot deel van het politieke spectrum. Zo zijn ook de kiezers van Nieuw Sociaal Contract zijn in grote meerderheid voorstander van dergelijke maatregelen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende