INTERVIEW - Als de demonstraties in Turkije iets laten zien, is het dat de verschillende bevolkingsgroepen een gezamenlijke vijand hebben gevonden, schrijft Lisette de Ruijter van Steveninck.
‘Ga jij protesteren op de Dam?’ ‘Ja, ik kom wel even een biertje drinken.’ ‘Wie neemt de bubbels mee?’ Toen het vorige kabinet de bezuinigingen in het hoger onderwijs aankondigde, stond Facebook vol met dit soort berichten. Demonstreren met champagne. Dat zal ze leren in Den Haag om van het geld van de studenten af te blijven, dacht ik.
Recenter vulde de Dam zich met demonstranten die hun ongenoegen tegen gentechbedrijf Monsanto kenbaar maakten. Daar hoorde een vriendin van me iemand zeggen dat hij zijn hoofd af en toe op dit soort gelegenheden moest laten zien, dat was goed voor zijn imago. Als we al in Nederland de straat op gaan om onze mening te uiten, is dat dan voor de gezelligheid en het creëren van onze identiteit?
Eerlijk is eerlijk, zelf sta ik nooit met spandoeken te zwaaien. Het is niet dat het me aan idealen ontbreekt, maar je zal me niet snel tussen een groep demonstranten vinden. In Nederland heb je naar mijn idee veel mogelijkheden om deze idealen te verwezenlijken. Er is een overvloed aan politieke partijen, inspraakgroepen en organisaties die opkomen voor je rechten wanneer dat nodig is. Daarnaast hebben we de vrijheid om ons leven in te vullen zoals we dat zelf willen. Misschien wat bureaucratisch, maar het zijn wel de voordelen van onze democratie.
Dat je door een land democratisch te noemen de burgers niet altijd tevreden houdt, bleek de afgelopen maanden in Turkije. Eind mei ontaarde een betoging tegen het kappen van bomen in Istanbul in massale demonstraties, waarvan het einde nog niet in zicht is. Waar komt deze volksopstand vandaan? Daarover sprak ik met Karin Schuitema en Maaike Wentink. Voor werk en studie wonen ze allebei in Istanbul. In de buurt van het Taksimplein, het centrum van de demonstraties.
Hoe is het daar op dit moment?
‘Na een paar weken van sluiting is het Gezipark dit weekend weer opengegaan. Mensen maakten gelijk van de gelegenheid gebruik om samen te komen in het park. Dit was kennelijk niet de bedoeling, want de politie heeft iedereen weer het park uitgejaagd. Inmiddels zijn ze weer uitgegast.’
Uitgegast?
‘Ja, gassen is hier een werkwoord. Traangas dat wordt ingezet tegen demonstranten, is onderdeel van het dagelijks leven geworden. Er worden zelfs gasfestivals georganiseerd en mensen gaan met een gasmasker en duikbril op biertjes drinken. Er worden grappen gemaakt als ‘heb jij nog gas gegeten’ en ‘van een beetje gas is nog nooit iemand dood gegaan’. Met deze humor, die een grote rol speelt bij de protesten, proberen ze de situatie dragelijker te maken. Humor en creativiteit zijn de sterkste wapens van de demonstranten, want uiteindelijk is traangas een groot gevaar voor de gezondheid. Het gerucht gaat dat er chemicaliën in zitten. Hoe raar het ook klinkt, je proeft inderdaad verschil tussen soorten gas. Van sommige word je echt ziek: misselijk, hoofdpijn en griepachtige verschijnselen.’
Lopen jullie dan de hele tijd met gasmaskers rond?
‘In het begin gebruikten we nog wel stofmaskertjes, maar nu moeten we wat voorzichtiger zijn. Premier Erdoğan geeft namelijk onder andere ‘buitenlandse krachten’ de schuld van de opstanden. Daarom wil je als buitenlander niet te veel opvallen en dat doe je wel als je met maskers rondloopt. Dus nemen we ondanks het warme weer nu altijd een sjaal mee. Je kunt je er geen voorstelling van maken als je in Nederland woont hoe het is om bang te moeten zijn voor de politie. Dat ze je opjagen met waterkanonnen en traangas.’
Waardoor is volgens jullie deze massale opstand ontstaan?
‘De AKP, de partij van Erdoğan, zit al langer in het stadsbestuur van Istanbul. Sinds 2002 maken zij ook deel uit van het nationale bestuur, waardoor de band met Istanbul heel hecht is. Veel veranderingen in de stad worden doorgevoerd zonder dat de bevolking daarvan op de hoogte is. Er verschijnen winkelcentra uit het niets. In het stadscentrum worden stadsvernieuwingsprojecten uitgevoerd waardoor de lage inkomensgroepen naar de randen van de stad worden gedreven. Eerder waren er al protesten in verschillende wijken van de stad, maar die stonden los van elkaar. De opstand tegen het kappen van bomen heeft meer losgemaakt.
Veel Turken maken zich zorgen over de bemoeienis van de overheid met hun privéleven. Er is een alcoholverbod ingesteld in de avonduren en als je een abortus wilt laten plegen of de pil slikt wordt je familie ingelicht. Allemaal wetten die Erdoğan uit naam van religie heeft ingevoerd. Dat gaat in tegen het gedachtegoed van het kemalisme, dat de ideologische achtergrond van de oppositiepartij CHP is.
De grondlegger hiervan, Kemal Atatürk, heeft van Turkije een seculiere staat gemaakt. De regering van Atatürk drong het Ottomaanse verleden naar de achtergrond, maar deze wordt door de AKP nu juist naar voren geschoven. Door Atatürk een dronkaard te noemen en monumenten uit zijn periode van ondergeschikt belang te maken, beledigt Erdoğan de aanhangers van de oppositie. Daarmee versterkt hij de verdeeldheid onder de bevolking. Nu komen juist groepen, met verschillende politieke, ideologische en religieuze overtuigingen samen om te demonstreren. Niet alleen in Istanbul, maar in heel het land.’
Waarom nu wel?
‘Veel Turkse burgers zijn vaak niet op de hoogte van wat er zich afspeelt op verschillende plekken in hun eigen land. De macht die Erdoğan naar zich toe trekt, is voor veel Turken beangstigend. Er is een grote mate van censuur op de media en er worden journalisten opgepakt. Op het moment dat de demonstraties in Gezipark en op het Taksimplein plaatsvonden, zond de Turkse CNN beelden van pinguïns uit. Om te weten wat er gebeurt, moeten we de sociale media volgen.
We spraken met Koerden die ons vertelden dat de Turkse bevolking in gebieden buiten Oost-Turkije, door de wijze waarop de politie momenteel ingrijpt, eindelijk ziet hoe de Koerden jarenlang onderdrukt worden. Alle puzzelstukjes komen samen, met als gevolg deze uitbarsting van protesten. In het park zijn de verschillende groepen één. Er worden forums en discussies georganiseerd waarin iedereen kan meepraten. De regering weet zich geen raad met deze vreedzame protesten en misschien reageren ze daarom met machtsvertoon.’
Hoe verder?
‘In een groot land als Turkije, waar veel verschillende groeperingen samenleven, zal er altijd verdeeldheid bestaan, maar onder de bevolking is er nu wel een gesprek tot stand gekomen. Tot aan de verkiezingen in 2014 zullen de demonstraties waarschijnlijk voort blijven duren. Daarna is het afwachten. Er worden in de toekomst misschien nieuwe politieke partijen opgericht, maar dat heeft tijd nodig. De kans dat het leger een coup pleegt is niet heel groot, dit is een opstand van het volk. Zoals iemand hier laatst zei, “Al gebeurt er nu niks meer, er is toch al iets veranderd. Het volk is opgestaan.”‘
Via De Nieuwe Pers.
Reacties (10)
“je zal me niet snel tussen een groep demonstranten vinden.”
Slecht voor je imago zeker?
Er is geen opstand van het Turkse volk, je kunt je zelfs afvragen of dat bestaat.
Japan kreeg na de beschieting door VS admiraal Perry in 1853 van z’n havens, om Japan tot handel te dwingen, door dat westerse technologie de enige mogelijkheid was zelfstandig te blijven.
Dat mislukte, Roosevelt’s olieboycot, waaraan wij vanaf sept 1940 meededen.
Atatürk, nadat hij een rest van het Ottomaanse rijk uit de Brits Frans Griekse klauwen had gered, ten koste van veel bloed aan zijn kant, meende ook dat verwestering de enige manier was onafhankelijk te blijven.
Inmiddels heeft een groot deel van wat nu Turkije is, genoeg van het westen, een ander deel denkt daar anders over.
Dat levert tegenstellingen op.
Om het Koerden probleem op Turkije te schuiven, onzin.
In 1916 tekenden de Brit Picott en de Fransman Sykes, bij een diner met veel wijn, wat lijntjes op het manchet, die kwamen in het hart van het Koerdische gebied bij elkaar, en zo ontstond het Koerdische probleem.
Gerard Challand, ‘A People without a Country, The Kurds and Kurdistan’, London, 1980, 1993
”Atatürk, nadat hij een rest van het Ottomaanse rijk uit de Brits Frans Griekse klauwen had gered”
3 grootste fouten post-WO1
1. Versailles
2. Het ontstaan van Turkije en de herverdeling van het Midden-Oosten vanuit het voormalige Ottomaanse rijk.
3. Het oprichten van Joegoslavië.
alle 3 zijn in verschrikkelijk bloedvergieten uitgemond waarvan we nu nog de ‘vruchten plukken’.
@2: na de beschieting door VS admiraal Perry in 1853 van z’n havens
Nou had ik je er al eerder op gewezen dat dit nooit gebeurd is (en was dat destijds glashelder voor je), waarom blijf je het dan toch verkondigen?
@3:
Niet in de laatste plaats natuurlijk het ontstaan van Hitler Duitsland.
@4:
William L. Neumann, ‘America encounters Japan, From Perry to MacArthur’, 1963, 1965, New York.
Bl 1:
Tokyo’s reaction to Americans began with panic. Terrified families gathered their household goods and fled to the hills as the news spread of a foreign invader. Four black ships had sailed into the Bay of Tokyo, two of them belching black smoke, the first steamships to visit Japan. At their masts was the flag of the United States. The date was July 8, 1853. Commodore Matthew C. Perry had arrived to open Japan to the commerce and culture of the western world.
Het kan zijn dat hij niet schoot, ik meen me uit andere boeken te herinneren dat dat wel gebeurde, maar het lijkt me niet relevant.
@6: Als je het hebt over “de beschieting door VS admiraal Perry in 1853 van z’n havens” lijkt het me behoorlijk relevant of er daadwerkelijk geschoten is. Je plaatst gewoon een zin met twee historische onwaarheden, wordt daarop gewezen en plaatst hem dan een paar maanden later doodleuk weer. Dat soort herhalen van onjuistheden doet mensen twijfelen aan je objectiviteit.
Details mensen, details. Wat mij bij dit soort artikelen altijd opvalt is dat ik de analyse mis dat het Kemalisme eigenlijk dezelfde soort dwang hanteert ten opzichte van de bevolking als de AK-partij nu. Westerlingen hebben de neiging zich drukker te maken om het gedrag van Erdogan omdat hij Islamitisch is, maar het is gewoon een andere verschijning van het Turkse nationalistische staatsmodel.
De oppositie is verdeeld. De Koerden hebben absoluut geen sympathie onder de Turken. Teveel bloed vergoten. Geef ze ongelijk. Andersom denken de Koerden niet graag terug aan de tijd dat seculiere partijen de scepter zwaaiden. Zelfde verhaal.
De gezamenlijke roep om meer vrijheid is mooi, maar de vraag is of dat een gezamenlijke roep zal blijven, of dat straks de volgende groep voor zichzelf meer vrijheid weet te regelen ten koste van anderen.
@7:
De vluchtende Japanners vluchtten, uiteindelijk leidde dat tot Pearl Harbour, dat lijkt mij het relevante.
Maar bravo, twijfel is het begin van alle kennis.
Ik herhaal, @objectief is een bot.