Zoals ik laatst ook al schreef is er een flinke discussie ontstaan over de mogelijkheid van ‘linkse samenwerking’ tussen GroenLinks, D66 en de PvdA. Tot nu toe was de argumentatie vrij negatief: de SP dat is maar een conservatieve partij daar hebben de progressieven van GroenLinks en D66 niets mee en de Timmermannen binnen de PvdA zouden er ook niks mee mogen hebben. Het is een sterk anti-SP verhaal. In de Volkskrant werd een ander perspectief gegeven door Dick Pels en Josse Voogd:
[Progressief en conservatief links] trekken verschillende groepen kiezers aan. Kiezers met andere prioriteiten, maar vooral andere leefstijlen, wereldbeelden en woonplekken. Een gezamenlijk links blok, van SP tot D66, kan nooit al die groepen tegelijk bedienen en zal dan ook geen meerderheid behalen. Een alliantie van GroenLinks, D66 en het progressieve deel van de PvdA zou echter met enig geluk de grootste partij van Nederland kunnen worden. Voor de SP is er veel ruimte op het grote sociaal-conservatieve speelveld, dat nu grotendeels door rechts wordt ingenomen. De SP moet haar sociale conservatisme dus niet ontkennen maar juist koesteren. Zij is in staat om kiezers van de PVV terug te halen in het sociale kamp. Een links blok over de volle breedte schrikt deze kiezers af. Hetzelfdegeldt ter rechterzijde voor kiezers die twijfelen tussen VVD en D66.
Het verhaal klinkt sterk: progressief en conservatief links trekken heel andere kiezers aan. Dat zit hem eigenlijk nog niet eens zo zeer in posities als wel in stijl: de SP trekt ontevreden, cynische conservatieve PVV’ers aan en D66 kan juist optimistische wereldburgers van de VVD aan trekken. In één blok of één partij kan dat niet. Dan verliezen we progressieve liberalen aan de VVD en conservatieve populisten aan de PVV. Als we ons nu op delen in een progressief links deel en een conservatief links deel dan kunnen we op jacht naar die kiezers.
Het idee is intrigerend, Gerrit Duits heeft het al eerder verwoord: GroenLinks zou een ‘prijsvechter’ moeten oprichten om achter de PVV stemmen aan te gaan. En eigenlijk zou de SP zo’n prijsvechter kunnen zijn. Want er is op sociaal/conservatief een groot gat in de markt. De PVV neemt nu met haar ‘linkse‘ standpunten op de WW en de AOW en haar conservatieve standpunten op Europa en migratie een deel van de electoraat op. De ChristenUnie probeerde het in 2006, door een nadruk op christelijk-sociale familiewaarden. Maar juist de SP zou met haar linkse sociaal-economische standpunten en haar populistische posities op Europa, democratie en integratie, dat electoraat ook kunnen aanspreken.
Het lijkt mooi, maar er zit een addertje onder het gras. Als de SP doet wat GroenLinks zou willen, een expliciet conservatief-linkse partij vormen, tegenover het links-progressief blok D66+GroenLinks, dan is iedere hoop dat die progressief-linkse coalitie de grootste wordt vervlogen. Want als de SP dit echt doet en echt goed, dan worden zij zonder meer de grootste. Ongeveer 40% van de Nederlandse kiezers zit in de conservatief/linkse hoek. Ongeveer een kwart aan de rechts/conservatieve hoek en een kwart in de progressief/linkse blok. Er zitten ongeveer 10% van de kiezers aan de progressief/rechtse hoek. Als GroenLinks/D66 kiest voor een progressief-linkse koers dan richten we ons maximaal op 25% van de kiezers. Als de SP alle conservatief-linkse kiezers aan zich weet te binden dan is dat maximaal 40% van de kiezers. Als de SP zo groot wordt dan zuigen ze ook nog strategische kiezers aan en als je met hun ontspannen lijsttrekker een biertje kan drinken dan wordt de partij nog groter. De overwinning van het ‘Gewone man Socialisme‘.
En dat terwijl GroenLinks kiest voor een minderheidsstrategie: we richten op onze eigen hoek (25%), en misschien op rechtse progressieve kiezers (niet meer dan 10% van de kiezers). Lijkt mij een prima idee. Kom er maar in Premier Roemer.
Reacties (28)
Mooie uiteenzetting, jammer van die conservatieve conclusie alleen ;-)
Laat de SP maar de grootste worden. Altijd liever de SP dan de VVD. Het tij moet gekeerd. Laat een vrijzinnig blok en een “gewone man socialisme” blok beiden hun werk doen voor het beste resultaat.
Het beste resultaat voor “mijn” voorkeur, de vrijzinnige partijen, is zo groot mogelijk te worden. Als dat ooit “het grootste” wordt ben ik dolgelukkig, maar het lijkt me prioriteit om een duidelijk alternatief met massa te creeeren naast de huidige regeringspartijen. Ik wens de SP daarbij oprecht ook veel succes toe. Bijna alles is beter dan dit.
De SP is al over haar hoogtepunt heen. De verrechtsing van de maatschappij is ongemerkt doorgegaan. Het materialistische denken zoals eigen huis (geen afschaffing HRA) spelen een grotere rol bij de gewone man. Nationalistische tendensen (Europa en OSW) en veiligheid domineren het denken bij de politieke keuze.
Het idealisme is over haar hoogtepunt heen, realisme en individualisme domineren het denken bij de politieke keuze. Wat betreft de SP is er dus best ruimte om te groeien. Echter, in de politieke arena zal zij het onderdelft spitten tegen het altijd slimmere rechts.
Niet mee eens. Het is geschreven met een toekomstperspectief. Deze mannen zijn domweg niet van plan zich bezig te houden met het huidige gewone leven en met bestuur. Ze willen alleen maar verder, vooruit. Maar het is nu eenmaal zo dat er ook vandaag en morgen mensen werk nodig hebben om van te leven, dat een gemeente en een land goed bestuurd moeten worden, dat scholen goed geleid moeten worden. Als je permanent op zoek bent naar de mooie toekomst voor de hele wereld verlies je de mensen in de buurt, die je moeten volgen en steunen uit het oog. Het is wel erg makkelijk en zelf ijdel om jezelf dan het predicaat “progressief” te geven en anderen “conservatief”, die wel oog hebben voor de mensen die jouw veranderingen niet kunnen bijbenen. Het lijkt me voor een brede linkse beweging veel beter als GroenLinks accepteert dat sommige zaken domweg goed bestuurd moeten en dat veel mensen helemaal geen “flexibiliteit” willen. Zo zitten mensen niet in elkaar. Flexibiliteit is mooi, maar alleen als je met beide benen op de grond kan blijven staan. Lees Richard Sennett maar eens. Laat links een leger zijn dat voor de mensen die zekerheid nodig hebben juist de strijd aangaat met de organisaties die van mensen permanent aanpassingen vragen, aanpassingen die vaak alleen de belangen van meer welgestelden blijken te dienen. En afhankelijk van hoe die strijd verloopt kan links dan een verhaal vertellen van welke toekomst wel en niet te realiseren valt, en met welke middelen. Nu lijkt het erop dat “progressief” links, de PvdA en D66 voorop, die strijd niet eens willen voeren maar die neo-liberale toekomst maar al te graag heeft omarmd. Hoe kun je linkse partijen vertrouwen als daar mensen in zitten die onderwijs-, woon- en zorgorganisaties ten onder laten gaan, en er ondertussen zelf goed aan verdienen? Het lijkt daardoor toch allemaal vooral veel retoriek. Zie de TNT, die onder het mom van “duurzaamheid” de een na de ander de laan uit stuurt. In de praktijk laat GroenLinks niet zien waar het zogenaamd voor staat. In Amsterdam zet Van Poelgeest net zo lief “groen” en “milieu” opzij voor bouwplannen als andere politici.
@3 helemaal mee eens, alleen dat stukje van ongemerkt kan er wel uit.
@5. Leuk, net een boekje van Richard Sennett gekocht. Acceptabele prijs. De mens als werk in uitvoering. Klinkt als de maakbaarheid van de samenleving. Helaas wordt de overheid kleiner gemaakt, en de burger krijgt niet meer ruimte. Nee, het bedrijsleven zal ondankbaar verder gaan met de infantilisering van de consument.
Daar ligt de keuze voor de toekomst. Hoe laat de burger de machtsverschuiving gebeuren in de driekhoek: overheid, bedrijfsleven en burger. Dat is in mijn ogen het verschil tussen de VVD/CDA en D66/GL en de PvdA/SP.
Wat betreft de SP is er dus best ruimte om te groeien. Echter, in de politieke arena zal zij het onderdelft spitten tegen het altijd slimmere rechts.
Waar is het teiltje?
Er zijn verschillen tussen GroenLinks en de SP bij het zoeken naar een antwoord op de globalisering en de gevolgen van de economische en financiële crisis. Voor beide stromingen valt wel wat te zeggen. Het onderscheid progressief-conservatief vind ik hier geen juiste weergave van het verschil. Bij GroenLinks domineert de invalshoek van de Europese Green New Deal. Terecht. Bij de SP, die anders van samenstelling is, domineren de belangen van de laagst betaalden. Ik zie iemand die daarvoor opkomt niet als conservatief. Maar beide stromingen staan, zoals eerder door Simon geïllustreerd, nogal ver af van D66. Deze partij is op sociaal-economisch gebied in mijn opinie tamelijk conservatief: gericht op het behoud van de bestaande machtsverhoudingen. Op het gebied van cultuur en vrijheidsrechten verschilt D66 nauwelijks van GroenLinks en volgens mij ook niet van de SP. De conclusie wijst dus eerder naar instandhouding van een hechte samenwerking op links bij handhaving van het zelfstandige, eigen geluid van GL, SP, PvdA en D66 afzonderlijk. Daar wint de gezamenlijkheid meer mee dan bij de verdeling die nu ter discussie wordt gesteld (alsof we niets beters te doen hebben bij een rechts kabinet).
@5: Dat is jouw mening en daarmee kan je dus prima tercht bij de SP!
40% lijkt me trouwens een overschatting van de links consvervatieve aanhang.
Die 25% voor links progressief zou meer zijn dan GroenLinks en D66 opgeteld.
Dus 2 (grote) partijen op links lijkt me een goed idee!
En zeker beter dan 1 links blok zonder duidelijke richting.
@10 Hoe bedoel je? Jouw mening is de jouwe en de mening van D. Pels is de mening van D. Pels. Maar ik hoef nergens terecht – er is weer genoeg aan de SP dat me niet bevalt. Maar ik blijf het vreemd vinden dat de PVV “sociaal economisch gezien links” genoemd wordt, als dat op veel punten helemaal niet zo is.
@12: Ik doelde op jou opmerking dat het “voor een brede linkse beweging veel beter als GroenLinks accepteert dat sommige zaken domweg goed bestuurd moeten en dat veel mensen helemaal geen “flexibiliteit” willen.”
Veel mensen niet, nee. Maar toch nog een aanzienlijk deel (25%) wel. Met 1 links blok kan je niet beide groepen bedienen.
Dat is ook helemaal niet waar. De PVV is op economisch gebied links, als dat stemmen op levert. De PVV is vooral opportunistisch. Als genoeg mensen ergens over klagen, wordt die klacht onderdeel van hun ‘visie’. Ze zijn niet links of rechts, want ze hebben gewoon geen visie. Ze weten alleen dat er geklaagd wordt en dat het voordelig is om daar een zondebok voor aan te wijzen, en of dat nu links, de elite, de islam, de moslims, de allochtonen, of wat dan ook is, maakt ze niet uit (zo lang ze de hand maar niet in eigen boezem hoeven te steken).
@4:
Realisme en individualisme bijten elkaar vaak. In de realiteit hebben mensen er meer belang bij eerst naar de groep te kijken, want in zijn eentje bereikt niemand iets. Individualisme domineert dus de laatste jaren, niet realisme.
@8: met een beetje humor kijk je daar anders tegen aan…
@13 Dat was ook mijn idee – daarom vind ik het irritant als alleen de SP geacht wordt om die reden de stemmers bij de PVV weg te halen. Alsof Pels en anderen willen zeggen: de SP is zoiets als de PVV, maar dan zonder buitenlanderhaat. Daar klopt zowel menselijk, organisatorisch en politiek niets van. De SP is vrij consequent geweest met zijn thema’s tot nu toe, consequenter dan menig andere partij.
De SP is vrij consequent geweest met zijn thema’s tot nu toe, consequenter dan menig andere partij.
(1) De tijdsgeest verandert wel. Ga je dan geen tijd en energie verspillen aan zaken die onomkeerbaar zijn, of denk ik dan bekrompen, ga ik uit van beperkingen?
(2) De SP kan consequent zijn zolang ze nog opportunisten buiten de deur weten te houden en van de knoppen weg kunnen slaan. Ook lokaal wordt er nog stevig geregisseerd uit Den Haag/Amersfoort. Dan blijf je consequent
(3) Bij regeringsdeelname zal er water bij de wijn gedaan moeten worden. Elke partij die naar het midden gaat, ook de SP vergeleken met 20 jr geleden, zal minder consequent zijn over langere termijn.
@14: vrij consequente partijen halen geen stemmen weg bij de PVV, want die nemen de klachten van de PVV aanhang, die van de ene op de andere dag kunnen en vaak ook echt wijzigen, ‘niet serieus’. De PVV wel. Dat levert geen consequent of consistent beleid op, maar wel stemmen. En eigenlijk is het al een eufemisme om in dat geval nog over beleid te spreken, tenzij we het volgen van de waan van de dag ook beleid noemen.
“Realisme en individualisme bijten elkaar vaak. In de realiteit hebben mensen er meer belang bij eerst naar de groep te kijken, want in zijn eentje bereikt niemand iets. Individualisme domineert dus de laatste jaren, niet realisme.”
Hier snap ik niks. In realiteit kijkt men eerst naar de eigen groep uit pragmatisch oogpunt. En dat is niet realistisch omdat? En waarom bijt dat met het individualisme? Ik weet dat je iets anders bedoelt, maar je ondersteunt juist mijn stelling.
@15 a, b, c begrijp ik. Maar het opportunistisch populistisch weghalen-van-stemmen heb ik die partij niet zien doen. (Of, zal de cynicus zeggen – dat is die partij niet gelukt.) En volgens mij verandert die partij door de jaren heen ook wel.
@18. Nee, zeker niet. Dat heeft Wilders gedaan voornamelijk met punten gestolen van de SP. Hij heeft het programma overgenomen met een flinke scheut nationalisme. En natuurlijk inpraten op de ontevredenheid, die mede veroorzaakt is door het neo-liberalisme van de laatste decennia, en waar Wilders zeker geen afstand van neemt (uitbesteden OV Den Haag).
@16. Maar net wat je onder ‘realisme’ verstaat. Iedereen heeft een andere referentiekader, vooral als je tevens uitgaat van individualisme. In internationale betrekkingen is realisme (klassiek) een vrij nationalistische variant, die vooral naar binnen gericht is, en probeert als land er uit te halen wat er in zit. Daar heb je wel gelijk in. Dat zit bij veel kiezers vrij diep.
@19 Het PVV programma bevat op sociaal-economisch terrein ook veel niet-sociale punten die veel te weinig aandacht kregen en dus niet door de andere partijen een voor een werden opgepikt. Alleen in algemene termen. Niets over korting op kinderbijslag, schuldhulpverlening, wajong, etc. Het AOW standpunt domineerde – en dat liet Wilders nota bene meteen na de verkiezingen los.
Wat me het meest stoort is de achteloosheid van journalisten en linkse politici die elkaar napraten als ze zeggen dat PVV linkse standpunten heeft, terwijl dat toch echt niet waar is. En daarom denk ik dat veel linkse politici zelf eigenlijk ook geen visie hebben, in de zin van eigen oordeelsvermogen, en alleen hun eigen partijprogramma een beetje kennen en herhalen wat hun populairste woordvoerders zeggen. Noodzakelijk afwachtend kuddegedrag, ze willen natuurlijk niet per ongeluk hun mond voorbijpraten als hun fractieleider net een deal heeft gesloten met een andere partij.
@21. Mooi, dan weten we het voor de volgende keer. Dus moet je hem elke keer als hij ouderenzorg noemt iets vergelijkbaars noemen wat hij niet doet. Ik ga liever uit van eigen kracht. De linkse partijen moeten weer met een eigen verhaal komen, en zich niet de kaas van het brood laten eten.
Een uitleg van de socioloog Richard Sennett was dat de Nederlandse kiezer heeft gekozen voor voortzetting van het neo-liberalisme. Privatisering, verzelfstandigingen, kleinere overheid=grotere macht bedrijfsleven=minder macht voor de burger zelf. Leve de afgedwongen keuzevrijheid!
Dan projecteer je je eigen individualisme op de eigen groep, en houdt je weer niet het nog grotere belang van de nog grotere groep in de gaten.
Maar dit wordt al snel een discussie over een begrip, nl realiteit. En ik kan jouw visie daarop inmiddels wel begrijpen, maar ben het er niet mee eens, omdat naar mijn mening de betekenis van het begrip realisme niet is, zoals een groep in de internationale betrekkingen dat benoemt, en die zich die term heeft toegeëigend. de betekenis van het realisme in de IB komt veel dichter bij de betekenis van begrip pragmatisme dan mij lief is, omdat het pragmatisch gezien voordelen voor de eigen groep op kan leveren door eerst alleen aan de eigen groep te denken, maar dat het realistisch gezien beter is om eerst aan de grotere groep te denken. Vanuit individualistisch perspectief is er ook geen enkele reden om rekening te houden met de eigen groep, als dat pragmatisch gezien individuele voordelen oplevert.
Voorbeeldje: een leraar kan een bepaalde leerling uit pragmatisch en individualistisch oogpunt enorm voortrekken boven de andere leerlingen. De voorgetrokken leerling zal hem op handen dragen, en zijn ouders zullen wellicht de school zelfs wat extra geld geven. Op korte termijn een mooi pragmatisch en individualistisch voordeel, maar op iets langere termijn niet erg realistisch, want de andere leerlingen en de andere ouders gaan hem dat niet in dank af nemen. In de realiteit had hij dus beter anders kunnen handelen. Hij heeft in de realiteit anders gehandeld en daar zit precies de spraakverwarring. Hij benoemt zijn eigen handelen daar als ‘de realiteit’, maar dat is niet DE realiteit, maar ZIJN realiteit. Er is niet een enkele realiteit en de leraar wordt na korte tijd dan ook geconfronteerd met een andere realiteit, die van de grotere groep, in dit geval de klas en de andere ouders.
” DE realiteit, maar ZIJN realiteit.”
Ik denk dat ons verschil niet zozeer ligt in wat realistisch is maar nog veel meer in positivisme vs constructuralisme. Uiteraard zit daarin wel enige overlap, maar geheel hetzelfde is het niet.
@24: ik ben onbekend met de term constructuralisme, dus ik kan je geen gelijk geven ;-)
Ook op wikipedia is de term (nog?) onbekend.
Ik weet wel, dat ik een andere mening heb over realisme en de realiteit dan de Realisten, waar ik tijdens mijn studies tegen aan liep (altijd uit de hoek van internationale betrekkingen). Ik schrijf dat met een hoofdletter, om aan te geven dat dat een specifieke politieke stroming in de theorie van IB is.
constructivisme, methodologie. Verontschuldingen voor de verbastering.
De onoverkomelijke overwinning van Roemer wordt onderbouwd met allerlei percentages. Waar komen die vandaan…? Het lijkt me logisch dat je de kern van je verhaal onderbouwd met verwijzingen naar de rapporten waar jij je cijfers op baseert.
Zonder bronverwijzing lijkt mij je relaas vrijwel waardeloos.
GL en D66 zouden samen een behoorlijke wat kunnen scoren. Dat geloof ik.
Wat mij stoort aan het verhaal is dat er dan vanuit word gegaan dat de SP ook nog een factor van belang kan zijn. Zij zouden kunnen groeien omdat 40% van NL links conservatief is. Naast het gegeven dat de cijfers nergens op gebaseerd zijn, waarom zou de simpele arbeider (want dat is de geïmpliceerde doelgroep) op de SP stemmen. Met een nieuw groot Progressief Links Blok gaan de strategische stemmen juist naar conservatief rechts! Niet naar links!
@27 Met liefde verwijs ik u naar de oratie van Wouter van de Brug aan de UvA, maar ook naar het werk van Hans-Peter Kriesi (2008) “West European Politics in the Age of Globalization”; Van der Brug & van Spanje (2009), ‘Immigration, Europe and the ‘New’ Cultural Cleavage’, European Journal of Political Research; en Van Kersbergen & Krouwel (2008), ‘A double-edged sword’, European Journal of Public Policy