Ongerept land dreigt afvalputje van Europa te worden

Is er in Europa nog een geïsoleerd, ongerept plekje te vinden waar de tijd heeft stilgestaan?

In 1932 reisde de Nederlandse schrijver en avonturier A. den Doolaard door Albanië. In het dorp Theth kwam hij in aanraking met de traditie van de bloedwraak. Daarover schreef hij zijn meest bekende roman De herberg met het hoefijzer.

Den Doolaard was niet de eerste die gefascineerd was door het ruige, ongerepte en geïsoleerde Albanië. De Engelse dichter Lord Byron ging hem al voor in 1809. Drie avontuurlijke schrijfsters van reisboeken volgden hem aan het begin van de vorige eeuw. De Engelse Edith Durham, de Amerkaanse Rose Wilder en de Schotse Margaret Hasluck bezochten ook Theth. De Nederlandse schrijfster Tessa de Loo maakte de tocht van Lord Byron in 1996 en schreef daarover het boek Een varken in het paleis. 

Tessa de Loo kreeg vorige week in het Rotterdamse fotomuseum het eerste exemplaar overhandigd van Een fascinatie voor Theth; het Albanese bergdorp van A. den Doolaard van Gerda Mulder en fotograaf Herman Zonderland. In de inleiding beschrijft Mulder haar door Den Doolaard gewekte belangstelling voor Albanië, haar reizen in de communistische tijd en daarna, toen het eindelijk ook mogelijk werd Theth te bezoeken. Het dorp is eigenlijk een verzameling boerderijen in een vallei met een kerkje en een school. Er wonen nu niet meer dan honderd mensen. Zonderland portretteerde een aantal van hen.

Van de bloedwraak resteert in Theth nog een toren die vroeger gebruikt werd door leden van een bedreigde familie. De toren is met Nederlandse hulp gerestaureerd.

Theth was gedurende de communistische dictatuur van Enver Hoxha volkomen geïsoleerd en onbereikbaar. Het verkeert dan ook nog vrijwel in de staat waarin Den Doolaard het ver voor de oorlog aantrof. Na al die jaren is het nu wel bereikbaar, maar alleen over smalle bergweggetjes met een 4WD. Er zijn wandelroutes uitgezet. Het dorp is gestart met een bescheiden toeristische accomodatie.

Hoe lang zal de liefhebber van De herberg met het hoefijzer deze bergstreek nog in ongerepte staat kunnen bewonderen? Na de machtsomwenteling in 1991 bleef Albanië ook als vrije markteconomie het armste land van Europa (nr. 116 op de wereldranglijst van landen naar BNP). Een ontwikkelingsland, gevoelig voor corruptie en gesjoemel met wetten. De grenzen zijn niet alleen geopend voor nieuwe westerse producten. Albanië dreigt zonder effectieve tegenmaatregelen ook het afvalputje van Europa te worden. Data van de Verenigde Naties Commodity Trade Statistics Database tonen aan dat tussen 2003 en 2010 grote hoeveelheden potentieel gevaarlijk afval –waaronder chemische substanties- vanuit de EU zijn uitgevoerd naar Albanië. Dit ondanks dat de import van afval in Albanië sinds 2003 sterk aan banden is gelegd.Milieuactivisten vrezen onherstelbare schade voor het milieu en zien grote risico’s voor de volksgezondheid als giftig afval het drinkwater bereikt. Het bestuur is zwak. Politici zijn vooral met zichzelf bezig. Het land is al jaren verscheurd door de tweestrijd tussen de conservatieve Democratisch Partij (die nu aan de macht is) en de Socialistische partij, waarvan de leden het parlement lange tijd hebben geboycot. Na diverse stemrondes werd vorige maand de conservatief Nishani gekozen als nieuwe president. Volgend jaar zijn er parlementsverkiezingen.

Albanië is lid van de Raad van Europa en momenteel zelfs voorzitter, reden voor SP-senator Kox, lid van de parlementaire vergadering van de RvE, om vice-premier Haxhinasto te onderhouden over diens homo-onvriendelijke uitingen.

In 2009 heeft Albanië ook een eerste stap gezet richting het lidmaatschap van de Europese Unie. Het land ontvangt de komende twee jaar 82 miljoen uit Brussel. Met de opdracht corruptie en georganiseerde misdaad te bestrijden. Het is niet bekend of Albanië het opruimen van het Europese afval als tegenvoorwaarde heeft gesteld.