NIEUWS - Bijna 7 jaar geleden schreef ik het eerste stuk over varend ontgassen voor Sargasso. Een taai dossier waar (vrij naar Toon Tellegen) de titel Snel, zo langzaam als zij konden het best bij past. Al een aantal keer dacht ik dat er eindelijk regionale, landelijke of internationale doorbraken waren om varend ontgassen te verbieden. Inmiddels wordt in de berichtgeving gesproken over een landelijk verbod op varend ontgassen eind 2021. Een verbod dat al van kracht is bij sluizen, bruggen en in dichtbevolkte gebieden. De definitie van dichtbevolkt gebied leek Zeeland tot gedoogwalhalla voor varend ontgassen te maken, wat zorgde voor het instorten van de Antwerpse markt voor verantwoord ontgassen en Kamervragen van het D66 Kamerlid Rutger Schonis.
Wat is varend ontgassen?
Varend ontgassen gebeurd in de tankvaart en is nodig omdat er in de tanks van schepen die chemicaliën en aardolieproducten vervoeren ladingrestanten en ladingdampen achterblijven nadat de tanks geleegd zijn. Deze ladingrestanten en ladingdampen moeten uit het ruim verdwijnen voordat er een nieuwe lading aan boord komt. Dat heet ontgassen. Bij ontgassen komen vluchtige organische stoffen vrij, waaronder gevaarlijke en zeer zorgwekkende stoffen, zoals benzeen.
Schepen die hun lading hebben gelost worden vol ladingdamp weggestuurd van de terminal. Om een volgende lading te kunnen laden moeten ze veelal aantonen dat ze gasvrij zijn aan de terminal van de nieuwe verlader. Dat kan op verschillende manieren, bij een tankschoonmaakbedrijf of door te ontgassen aan de buitenlucht. Ontgassen aan de buitenlucht is enkel varend toegestaan als dit via het zogenaamde manifold plaatsvind. Behalve in de buurt van sluizen, bruggen en bij dichtbevolkte gebieden. In de havens van Rotterdam en Amsterdam zijn door de lokale autoriteiten plaatsen aangewezen waar schepen stilliggend mogen ontgassen. Bij 20 graden Celsius gaat om 900 kilogram per schip. Op warme zomerse dagen kan het om aanzienlijke meer gaan: 2.000 tot 3.000 kilogram benzeen per schip.
Er wordt al jaren gewerkt aan een internationaal verbod op varend ontgassen. De invoer van provinciale ontgasverboden in 2015 in Nederland en in de haven van Antwerpen hebben de internationale onderhandelingen in een stroomversnelling gebracht, waarschijnlijk uit angst voor afwijkende regelgeving tussen vaargebieden. Per 1 juli 2019 is in Nederland het nieuwe ADN van kracht, waarin aanvullende regels voor varend ontgassen worden gesteld. Hierdoor is varend ontgassen via de luiken niet meer toegestaan. In het CDNI wordt varend ontgassen volledig verboden, dit verdrag wordt stapsgewijs van kracht in de periode 2020-2024.
Omvang varend ontgassen
Volgens de cijfers van het RIVM is de uitstoot van vluchtige organische stoffen tussen 2015 en 2018 met 18% toegenomen tot 1,46 miljoen kilogram. Het goede nieuws is dat in dezelfde periode de uitstoot van het kankerverwekkende benzeen met 30% gedaald is tot 16.430 kilogram. Een onwaarschijnlijk lage emissie, aangezien dat zou betekenen dat er in 2018 slechts zo’n 20 schepen benzeen ontgast zouden hebben (bij 20 graden Celsius stoot een binnenvaarttankschip van 3.000 m3 dat varend ontgast zo’n 900 kilogram benzeen uit). De kans is dan ook groot dat het nieuwe berekeningsprotocol van het RIVM nog steeds een forse onderschatting van de werkelijke emissies bevat. Het real time meten van de werkelijke emissies van binnenvaarttankschepen en zeetankschepen zou dan ook een grote stap voorwaarts zijn ten opzichte van het huidige berekeningsprotocol.
Alternatieven voor varend ontgassen
Al ruim 10 jaar zijn er technische alternatieven voor varend ontgassen. Al die tijd is het nauwelijks gelukt om daar milieuvergunningen voor te verlenen. Op een tweetal installaties in Moerdijk en Rotterdam na is er nergens een verantwoorde oplossing voor schippers voorhanden. Een situatie waar schippers, bemanningsleden en omwonenden de dupe van zijn. Eerder deze maand was er eindelijk een kleine doorbraak met geld van het ministerie van I&W om alternatieven voor varend ontgassen te testen. Minister Van Nieuwenhuizen woonde een test met een van de ontgassingsinstallaties bij en stelde daarbij:
Ik vind het belangrijk dat er snel alternatieven zijn voor het varend ontgassen. Het is kwalijk voor de bemanning en omwonenden maar het is ook niet goed voor het milieu. We moeten snel meer weten wat de beste manier is om dit te doen en deze proeven helpen daarbij.
Alleen snel? Dit is waar we in 2014 al waren toen het toenmalig ministerie van I&M een Green Deal sloot met de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland. Deze Geen Deal bestond uit het volgende pakket maatregelen:
a. Nationaal convenant (green deal) door ministerie van Infrastructuur en Milieu met branche-organisaties per 1 januari 2015 in te gaan voor benzeen en start onderzoek aanpak benzeenhoudende vluchtige stoffen.
b. Verbod op ontgassingen te regelen via de provinciale milieuverordening van provincie Noord-Brabant en provincie Zuid-Holland voor benzeen per 1 januari 2015 en benzeenhoudend per 1 januari 2016.
c. Regionaal convenant (regionaal afsprakenkader Rijnmond) waarin voor het Rijnmondgebied afspraken worden gemaakt tussen onder meer Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs, en individuele bedrijven over het terugdringen van ontgassingen en het realiseren van techniek om ontgassingen te kunnen uitvoeren.
d. Nationaal verbod op benzeen. Inzet ministerie van Infrastructuur en Milieu vooruitlopend op CDNI verdrag. Zodra er in CDNI kader internationaal voldoende overeenstemming is om over te gaan tot een CDNI-verbod is er basis voor een nationaal verbod op het ontgassen van benzeen en van nog te bepalen andere zeer zorgwekkende vluchtige stoffen.
De Green Deal werd in 2018 actief getorpedeerd door het ministerie door te stellen dat de provinciale ontgasverboden niet rechtsgeldig zijn. Op de vraag waar die draai op gebaseerd is heeft het ministerie nooit heldere antwoord gegeven. Ook kunnen we met nog 3 maanden tot het eind van 2020 te gaan rustig stellen dat het niet gelukt is om te komen tot een regionale aanpak om ontgassen in de Rijnmond terug te dringen of techniek te realiseren om ontgassingen te kunnen uitvoeren.
Ondertussen heeft de provincie Zeeland weer een eigen onderzoek aangekondigd naar alternatieven voor varend ontgassen. Alternatieven die er al 10 jaar zijn, als je tenminste je ogen open doet en open staat voor oplossingen waarvan nog niet 100% zeker is of ze aan de emissie-eisen uit het Activiteitenbesluit voldoen. Maar laten we eerlijk zijn: alles is beter dan de huidige praktijk waarbij bijna 1,5 miljoen kilogram vluchtige organische stoffen de lucht ingeblazen wordt. Totdat er voldoende alternatieven voor varend ontgassen zijn is de bemanning dubbel de klos: de praktijk van varend ontgassen is slecht voor hun gezondheid, terwijl IL&T al wel begonnen is met handhaven en ook proces verbaal opmaakt als er toch varend ontgast wordt.
Afval of restproduct?
Inmiddels ligt er een nieuw probleem voor de aanbieders van alternatieven voor varend ontgassen. De milieudiensten van de twee grootste havens van Nederland zijn het namelijk oneens over de vraag of de teruggewonnen dampen afval of restproduct zijn. Voor het effect op het milieu maakt dat niets uit, voor schippers, verladers en exploitanten van ontgassingsinstallaties wel. Als er sprake is van afval dan valt het opslaan, verwerken en transporteren van de teruggewonnen ladingdamp namelijk onder de afvalwetgeving. De status afval verhoogt de administratieve lasten en kosten, terwijl een ambtenaar van het toenmalige ministerie van I&M me bijna 10 jaar geleden al uitlegde dat ik de afval status van de teruggewonnen damp kon veranderen door het per vrachtwagen naar Antwerpen te vervoeren, waarna het in Antwerpen via destillatie of condensatie omgezet kon worden in restproduct. Waarom dat onder Europese milieuwetgeving niet mogelijk was in Nederland en waarom het dan niet mogelijk zou zijn om de ladingdamp als restproduct aan te wijzen als deze via condensatie uit het schip wordt teruggewonnen wist de ambtenaar in kwestie niet.
Voor aanbieders van technieken voor verantwoord ontgassen levert het mogelijke verschil in behandeling tussen Rotterdam en Amsterdam problemen op. Zij worden mogelijk geconfronteerd met twee verschillende regimes voor vergunningverlening. Een onwenselijke situatie, te meer daar België het recyclaat op basis van dezelfde Europese milieuwetgeving niet als afval definieert. Waarom een deel van Nederland daar wel voor zou kiezen is mij vanuit gezondheid en milieu een raadsel.
Benodigde stappen
Om nu eindelijk een doorbraak te bereiken in dit dossier is het nodig dat de landelijke overheid een heldere richtlijn afgeeft richting de regionale milieudiensten over de status van recyclaat. Dit tot afval verklaren heeft geen enkel milieu-effect en maakt een oplossing enkel ingewikkelder. Het heeft mijns inziens dan ook de voorkeur om het recyclaat van ladingdampen als restproduct aan te merken. Ook is het nodig dat er zo snel mogelijk een netwerk van ontgassingsinstallaties wordt opgebouwd. Daarbij is het niet van belang wat ‘de beste techniek is’, alles is beter voor bemanning en omwonenden dan de huidige praktijk waarbij 100% in de buitenlucht wordt geloosd. Neem in de milieuvergunning op dat de installaties 5 jaar krijgen om te voldoen aan de emissie-eisen van het Activiteitenbesluit en daarbij jaarlijks vooruitgang moeten laten zien. Haalt een ontgassingsinstallatie dat niet dan wordt de milieuvergunning ingetrokken.
Reacties (5)
De heer Beek heeft er helaas niets van begrepen toen hij hij dit artikel ging schrijven. Laat hij zich eerst eens juist voorlichten. Hij mag mij mailen en als hij tijd vrij maakt zal ik hem de echte problematiek uitleggen.
@1: Waarom wil je geen enkel punt weerleggen?
Krispijn Beek publiceert al 7 jaar over varend ontgassen en voor zover ik als leek (met een goed technisch gevoel) kan zien, met wel degelijk kennis van zaken.
Denigrerend zeggen dat hij er helaas niets van begrepen heeft en zich eens juist moet laten voorlichten hoort niet thuis op een discussiesite en je zet zo jezelf als hooghartige betweter neer waar je audiëntie kunt aanvragen om de ultieme waarheid te leren kennen.
Kortom, begin eens wat uitleg en argumenten te geven.
@2: ik denk dat de Heer van Buren (ondernemer en scheepseigenaar hem van harte welkom heet voor een goed gesprek aan boord van zijn Tank schip.
@3: Het is alleen zo jammer dat Heer van Buuren de problematiek niet aan ons uitleggen wil.
Of moeten wij dan ook op zijn tankschip de frisse gassen gaan inademen?
@1 kom maar door met de tegenargumenten en weerleggingen van wat ik schrijf. Ik zie niet in waarom dat niet hier zou kunnen, maar wel bij u aan boord.
Overigens: u mailen? Zonder uw mailadres is dat lastig en u heeft voor zover ik kan nagaan ook geen contact gezocht met de redactie via het contactformulier.
Ik vermoed dat u al eens
https://www.pzc.nl/walcheren/ontgassingsverbod-binnenvaart-is-lachertje~a44621b6/.
Als dat zo is zijn we het in ieder geval eens dat de verlader dient te betalen, dat er te weinig ontgassingsinstallaties zijn voor schippers en dat betere registratie van (varend) ontgassen noodzakelijk is. Wat betreft wachten op internationale regelgeving zijn we het oneens. De verschillende provinciale ontgasverboden in Nederland en het verbod in de Antwerpse haven hebben de standpunten van aantal Europese brancheclubs (je weet wel van die pratende pakken die elk probleem het liefst intergalactisch geregeld wensen te hebben voordat er sprake kan zijn van een oplossing) gekanteld. De workshop over ontgassen waarin dat gebeurde toen duidelijk was dat Zuid-Holland en Noord-Brabant door zouden zetten was een event op zich zelfzelf om bij te wonen.
@3 ongetwijfeld, ik heb de afgelopen 10 jaar meerdere reders en schippers in dit dossier gesproken. Als de heer Van Buren daar wat aan toe kan voegen is hij welkom dat te laten weten.