Noorse waardigheid

Na de aanslagen van Anders Breivik is het debat over de politieke filosofie van Anders Breivik en de vraag hoeverre het maatschappelijke klimaat en debat vorm krijgt door toegenomen verhitte retoriek in volle hevigheid losgebarsten. Wat hierin helaas ondergesneeuwd raakt is de reactie van de Noren zelf.

Ik weet niet zoveel van Noorwegen of het politieke klimaat, maar de waardigheid en ingetogenheid waarmee de Noren, gewone burgers en politici van alle gezindten reageren op een tragedie van deze omvang is bijna niet te bevatten. Een terrorist blaast het regeringscentrum op en trekt vervolgens naar een vakantiekamp voor jongeren van de partij van de premier en richt een ongekend bloedbad aan. Er zijn nog niet al te veel details over de slachtoffers maar in ieder geval is de stiefbroer van de toekomstige koningin omgekomen en naar alle waarschijnlijk veel kinderen, vrienden en bekenden van vooraanstaande Noren en politici. Nergens roepen zij op tot vergelding.

Vele Noren hebben interviews gegeven op televisie. Er heerst onder hen geen paniek en met immer stijgende verbazing hoor ik ze allemaal oproepen tot meer liefde, openheid en democratie. Voor ons als Nederlanders is het een inkijkje in een parallel universum. Terwijl in Nederland na het schietincident met Tristan van der Vlis iedereen elkaar de schuld gaf en pro- en anti-wapenactivisten over elkaar heen buitelden om aan te geven waarom ze gelijk hadden, hoor je de Noren niet. Zo hoor je de Noren ook niet over het inperken van persoonlijke vrijheden of meer overheidscontrole.

De Noren praten niet over een speciale straf voor een speciaal misdrijf, maar houden vast aan hun geloof in het eigen rechtssysteem en in hun democratie. Als wij, als Nederlanders één ding zouden moeten leren van deze vreselijke gebeurtenis, dan is het dat het ook zo kan. Dat een paar Marokkaanse jongetjes die een rouwstoet uitjoelen geen aanleiding zouden vormen voor een maatschappelijk debat. Het zijn gewoon jongetjes die een begrafenisstoet uitjoelen, niets meer niets minder. Als er een boodschap uit te dragen is, dan is het dat bezinning en bedachtzaamheid een groot goed zijn. Dat onze democratie het waard is om pal voor staan, juist als dat moeilijk is. Dat opruiende retoriek waarin de rechtsstaat met voeten getreden wordt, niets toevoegt aan een maatschappelijk debat. Dat angst, achterdocht en haat, meer angst, achterdocht en haat kweken.

De Noorse premier, de koninklijke familie en vele andere Noorse hoogwaardigheidsbekleders verschijnen, ook nu, gewoon in het openbaar met minimale beveiliging. Niet omdat er niet iets gebeurd is dat de Noorse democratie in het hart getroffen heeft en ook niet omdat ze niet bang zijn, maar omdat ze niet buigen voor terreur of angst. Het is waarschijnlijk onterecht, want niets is vluchtiger dan de 24-hour-newscycle maar ergens hoop ik dat wij als Nederlanders en burgers hier iets van opsteken. De enige manier om andermans barbaarsheid het hoofd te bieden, is onze eigen beschaving te koesteren.