ELDERS - Komt de politieke vernieuwing voor links uit Zuid-Europa?
De verrassing bij de Europese verkiezingen in Spanje was de gloednieuwe partij Podemos (We kunnen). Nog maar net opgericht aan het begin van dit jaar behaalde de partij van Pablo Iglesias (foto) eind mei 8% van de stemmen, goed voor vijf gedelegeerden in het Europese Parlement. De partij is voortgekomen uit de antikapitalistische protestbeweging die in Spanje enkele jaren geleden ontstond in reactie op de economische crisis. De afkeer van de gevestigde politiek in deze beweging is groot. Podemos heeft zich dan ook duidelijk gepresenteerd als een alternatief voor de oude politiek, met een grote nadruk op directe betrokkenheid van burgers bij de besluitvorming op alle terreinen. De organisatie van de partij moet dat ook bevorderen. Het programma is links-liberaal. Het bepleit publiek beheer van de economie en het terugdraaien van het Verdrag van Lissabon. Verder heeft het een aantal groene en liberale doelen. Bij alles staat versterking van de democratie en zelfbeheer voorop.
Het ledental van Podemos is inmiddels de 120.000 gepasseerd. In de polls voor de nationale verkiezingen (hier and hier) staat de partij nu op ruim 20% van de stemmen. Evenveel als de oude socialistische partij PSOE. Deze week is het plan van de conservatieve regering om abortus moeilijker te maken ingetrokken, ook een van de actiepunten van de nieuwe partij.
Podemos weet dat veel potentiële kiezers voor studie of werk in het buitenland wonen. Daarom werd onlangs ook in Londen een afdeling opgericht. De zaal was te klein voor het aantal belangstellenden. Luke Cooper, van het New Left Project, doet enthousiast verslag van de bijeenkomst en probeert de lijn door te trekken naar linksradicale bewegingen elders. Allereerst in zijn eigen land. Daarover sprak filmregisseur Ken Loach, de 78-jarige filmregisseur (Jimmy’s Hall) en oprichter van Left United, een nieuwe linkse partij in Engeland. Hij ziet Podemos als een lichtend voorbeeld voor een nieuwe linkse ‘grassroots’ beweging, als alternatief voor het verkalkte, ondemocratische Labour. Na de oprichting van hun Londense afdeling brachten de vertegenwoordigers van Podemos een bezoek aan Julian Assange, die nog steeds opgesloten zit in de ambassade van Ecuador. De Spanjaarden zegden hem steun toe in zijn juridische strijd over zijn uitlevering aan Zweden. De situatie waarin Assange zich bevindt is een aanval op de vrijheid van informatie en op minimale juridische garanties. Het toont de vrees van regeringen, die altijd met de rug naar het volk staan, dat hun praktijken aan het licht worden gebracht.
Ook in Frankrijk is er links van de inmiddels zwaar gehavende socialistische partij door het Front de Gauche een initiatief genomen waarin democratie en meer zeggenschap van burgers een grote rol speelt. Het linkse front van communisten en radicalen, dat sinds 2009 bestaat, is een petitie gestart om het huidige autoritaire presidentiële systeem af te schaffen: het wordt tijd voor een nieuwe, 6e, republiek. Een op het oog gemakkelijk antwoord op de groeiende impopulariteit van de huidige president Hollande. Maar ook een antwoord op het groeiende ongenoegen van burgers met de oude politiek, zoals we dat in veel andere Europese landen zien. Ook hier staat de volkssoevereiniteit centraal. Het Front de Gauche is in Frankrijk minder succesvol dan Podemos bij de zuiderburen. Bij de laatste -Europese- verkiezingen verloren ze een zetel en behaalden ze, ondanks een hoger aantal stemmen, toch slechts 4 zetels.
Dan de Grieken. Syriza werd bij de Europese verkiezingen in Griekenland de grootste partij met meer dan een kwart van de stemmen. Meer dan drie keer zo groot als de Olijvencoalitie, waarin de oude socialistische partij PASOK zich had vermomd. Syriza bestaat al tien jaar, maar brak enkele jaren geleden definitief door omdat het de stem verwoordde van de duizenden Grieken die de afgelopen jaren demonstreerden tegen hun eigen regering en de “troika” (EU, IMF en ECB), die de gevolgen van de diepe crisis in het land afwentelden op de zwakste schouders. Met steun van de PASOK. Ook Syriza komt op voor een andere manier van politiek bedrijven en verdedigt de democratie en de volkssoevereiniteit tegen het neoliberalisme.
Bieden deze nieuwe links-radicale partijen kansen voor heropleving van links in Europa, nu het met de sociaaldemocraten vrijwel overal bergafwaarts gaat? In het Europees Parlement ontmoeten ze elkaar in de GUE/NGL-fractie, de groep van (voormalige) communistische en linksradicale partijen waar ook de SP en de Partij voor de Dieren bij aangesloten zijn. Deze groep is flink gegroeid sinds de laatste verkiezingen en is in het EP nu de vijfde partij met 52 zetels, twee meer dan de Groenen, die vijf zetels verloren. Maar GUE/NGL is in tegenstelling tot de Groenen nog ver verwijderd van de eenheid die zij in haar naam draagt (GUE=Verenigd Links). En niet alle partijen in deze groep zijn even vernieuwend als Podemos. Maar volgens Íñigo Errejón, een van de Spaanse sprekers op de bijeenkomst in Londen, gaat het bij Podemos niet om de eenheid van links:
People often ask us, are we going to unite the left? And we reply, ’no we’re not – that is not what we are trying to do’. We are uniting the people, that is our job, to organise the 90 per cent of the population, people facing précarité and unemployment, all these different social sectors, we are organising in our project, in Podemos… We do so by talking like the people, by speaking their language.
Reacties (8)
Anti kapitalistisch?
Volgens mij zijn de spanjaarden al decennia lang anti kapitalistisch. De staatsschuld tot ongekende hoogte opjagen, de politiek die stemmen koopt met baantjes bij de overheid en het wekelijkse rondje ‘ondernemertje pesten’. Heel gek dat ze in de problemen zitten.
En als dan de pleuris uitbreekt dan maken ze het nog bonter: verhoog de belastingen, pers ondernemertjes nog verder uit en jaag, pest en treiter ieder bedrijf de grens over.
Het enige dat ze slim hebben aangepakt is dat ze de rekening naar ons hebben doorgeschoven voor de staatsschuld. De ecb heeft honderden miljarden opgekocht en dat gaan wij allemaal fijn nooit meer terug zien.
@1: Voor Richard neme men:
– 2 eetlepels nu.jij
– naar eigen voorkeur geenstijl reaguurder rhetoriek toevoegen.
Een nieuwe Santiago Carillo (en een Enrico Berlinguer) lijkt me inderdaad waar links Europa op wacht. Het boek ‘Eurocommunismo y estado’ is nog steeds het lezen waard.
Allereerst dank voor deze tijdige analyse. Dit zijn toch de dingen waar ik Sargasso voor bezoek.
Ik ben hoe dan ook blij dat er eens wat initiatief ontstaat. Het lijkt mij duidelijk dat de oude sociaaldemocratisch partijen “op” zijn. Logge apparaten die tot overmaat van ramp nauwelijks meer zijn te onderscheiden van de rest van het neoliberale veld. Genoeg kans voor nieuwe partijen.
Iglesias is wel een interessant voorbeeld om te volgen, half-alternatief met zijn staart maar met flink wat tv-ervaring waardoor hij weinig beginnersfouten maakt en langs allerlei zuigers manoeuvreert.
@1:
Een weinig genuanceerde benadering. Zoals overal raken de problemen die voortkomen uit de economische crisis niet iedereen evenzeer. Dat is een van de redenen voor de populariteit van Podemos.
Nou jij, wat klopt hier niet?
Nou, als Europees links het moet hebben van Syriza, Podemos en Roemer dan kunnen ze maar beter meteen inpakken. Lekker een beetje tegen het establishment aanschoppen maar ondertussen geen voorstellen over hoe er dan wel genoeg geld moet worden verdiend om de Scandinavische welvaartsstaat die ze willen mogelijk te maken.
@6:
Nou, als Europees links het moet hebben van de nu regerende sociaaldemocraten, die het werk doen van het establishment door de verzorgingsstaat af te breken, dan kunnen ze maar beter meteen inpakken.
Syriza is wel degelijk een serieuze partij die realistische voorstellen doet om de economie van dat land te redden en op die manier ook de euro, want ze is niet voor een exit van de euro – dat zou het einde betekenen van de euro.
Stom toevallig (of ook weer niet natuurlijk) kom ik zojuist dit tegen: “Die SPD muss moderner werden” – waarin Thomas Oppermann, de Duitse Diederik Samsom, vertelt dat de SPD zich ‘markt vriendelijker’ moet opstellen en niet moet proberen inkomen te herverdelen via de belasting. Ook houdt hij de “Daumen hoch für das Freihandelsabkommen”.
Ja, met dat soort mensen komt links verder. Net als de PvdA in Nederland is de SPD alleen nog nominaal links en maakt zij de sociaaldemocratie te schande. Om dan te zeggen dat partijen links van de SPD/PvdA ‘radicaal’ zijn is een gotspe.