COLUMN - Zo, de kop is er af, we zitten in de toekomst. Moet je eens opletten hoe snel dat weer geschiedenis is. Hoe dan ook: dat het voor u allen een bijzonder mooi jaar mag worden.
Wat voor jaar gaat het worden?
In ieder geval het jaar van de verkiezingen: 20 maart de Provinciale Statenverkiezingen (en daarmee de Eerste Kamerverkiezingen, 27 mei), waterschapsverkiezingen en eilandsraadsverkiezingen. Twee maanden later gevolgd door verkiezingen voor het Europese Parlement (23 mei).
En er gaat geen jaar voorbij of het is wel een themajaar. Wat de VN betreft wordt 2019 het jaar van de inheemse talen (er dreigen duizenden talen te verdwijnen), het jaar van de bemiddeling (belangrijk als middel in de strijd tegen extremisme) en het jaar van het Periodiek Systeem (van de scheikundige elementen).
Dat alles zal overschaduwd worden door het jaar van Rembrandt en de Gouden Eeuw. De man is 350 jaar geleden overleden, dus ja, dan wordt het wel de hoogste tijd voor een feestje.
Toevallig leefde de schilder in een periode die achteraf als goud is bestempeld. Nu we dus zo’n 350 jaar historisch wijzer zijn, weten we dat goud alleen maar glanst omdat het niet alles goud is wat er blinkt. En dat geldt zeker voor de Gouden Eeuw. Dus kunnen we in 2019 het zoveelste boek over die roemruchte periode verwachten en lezen we in een van de vele recensies:
De auteur van dit boek toont ons hoe slechts een kleine bovenlaag van deze samenleving in materieel goede omstandigheden verkeerde (…) De vele onzekerheden des levens, veroorzaakt door de wankele basis waarop de (…) economie berustte, werden verhaald op de economisch zwakken.
en
(…) gaat niet in op het gehanteerde belastingsysteem, dat In het nadeel van de armen werkte aangezien het accijnzen betrof, die drukten op de kosten van het levensonderhoud. Dit lijkt ons een omissie. Hier en daar besefte men reeds (…) dat het belastingstelsel niet deugde. (…) was tenminste een voorstel gedaan om het geld daar te halen waar het werkelijk zat: bij de rijken.
Wacht even, het lijkt wel of het over het heden gaat. Maar iets wat niet in 2019 is geschreven, kan niet bij voorbaat worden gerecenseerd, dus waar halen we dit vandaan?
Het zijn citaten uit een recensie (uit 1978) van een boek van prof. dr. A. Th. van Deursen († 2011): ‘Het kopergeld van de Gouden Eeuw’, een eerste deel van een vierluik dat later is gebundeld en onder de titel ‘Mensen van klein vermogen’ nog wel in het antiquariaat is te vinden.
Misschien een idee om het boek te herdrukken en gratis mee te geven aan de bezoekers van de vele tentoonstellingen, stadswandelingen andere evenementen in het jaar van Rembrandt en de Gouden Eeuw? Het zou namelijk zomaar in de vergetelheid kunnen raken dat musea van nu de armenhuizen van de Gouden Eeuw waren.
Het huidige Amsterdam Museum was toen een burgerweeshuis. De Hermitage heette destijds het Amstelhof en was bestemd voor hulpbehoevende bejaarden . Museum Gouda was oorspronkelijk het Catharina Gasthuis en het Oudemannenhuis Haarlem leeft tegenwoordig voort als het Frans Halsmuseum.
In 2016 beschreef Wieteke van Zeil in De Volkskrant dat de armen- en bejaardenzorg in de Gouden Eeuw gehuisvest werd in veel indrukwekkender allure dan tegenwoordig. In datzelfde jaar was er in het Amsterdam Museum een tentoonstelling waar te zien was dat “niet alleen de slavenhandel, maar ook ordinaire handelsoorlogen en bijvoorbeeld wapenhandel deel uit maakten van het koloniale imperium dat in de 17e eeuw ontstond”.
Dat gaan we dus allemaal weer zien in 2019. Het jaar waarvan we hopen dat het voor u allen een bijzonder mooi jaar mag worden. Ofwel: zorg er voor dat u gezond én uit de armenzorg blijft.