Een stevig rapport over een onderwerp dat heel erg leeft bij veel Nederlanders, vraagt om een grondige analyse. Timor El-Dardiry (@timorel), econoom, heeft het rapport over de invoering van de Gulden, zoals vandaag aangeboden door de PVV, van voor tot achter gelezen. Dit is zijn analyse.
Of je nu fervent Wildersfan bent of verklaard tegenstander, de grootse aankondigingen van de PVV lopen meestal uit op een teleurstelling. Dat gold al voor Fitna, het gold voor het onderzoek naar de kosten van immigratie, en het geldt helaas ook voor het zojuist verschenen Lombard St rapport over de kosten van de euro (de baten zijn niet onderzocht, maar dat kun je de auteurs niet aanrekenen: de PVV had er niet om gevraagd). Het rapport (volledige versie hier: .pdf) onderstreept nog maar eens dat de PVV graag in sprookjes gelooft. En dat is jammer, want er zijn ook na vandaag nog steeds geen goede studies naar wat de euro ons nu in economische zin heeft gekost en gebracht.
Allereerst een sterk punt uit het rapport. De fundamentele oorzaken van de eurocrisis worden helder en uitgebreid beschreven (hoofdstuk A). Ze zijn al lang en breed bekend, maar het kan nooit kwaad om nog eens op een rijtje te hebben waarom het ‘schuld en boeteverhaal’ niet klopt. In het kort komt het neer op sterk toegenomen onevenwichtigheden in de betalingsbalans, enorme financiële stromen van noordelijke eurolanden naar de probleemlanden en vervolgens uiteenspattende zeepbellen in de vastgoed- en bankensectoren en liquiditeitsproblemen voor overheden. Overheidstekorten komen in dat verhaal terecht nauwelijks voor. Dit is een typisch Britse visie op de eurocrisis waar veel voor valt te zeggen, ook al gaat het verhaal enigszins voorbij aan de grote structurele problemen in Griekenland, Italië, Spanje en Portugal (denk aan de arbeidsmarkt). Het is natuurlijk maar de vraag of die problemen ons zonder de euro niets meer zouden kosten, en of ze niet binnen de euro zijn op te lossen. Op dat laatste kom ik nog terug. Ironisch genoeg gaat het sterkste punt van het rapport lijnrecht in tegen het PVV-verhaal dat Grieken vooral luie donders zijn.
Tot zover het goede nieuws. De rest van het zeventig pagina’s tellende rapport bestaat uit onvolledigheden, onwaarheden en regelrechte sprookjes. Hieronder volgen de belangrijkste.
De kosten van de euro
Om te beginnen de economische groei (hoofdstuk C en D). Volgens Lombard St is ons BBP vanwege de euro het afgelopen decennium langzamer gegroeid dan in de periode 1991-2001. Helaas voor Lombard St zijn vrijwel alle rijke landen langzamer gaan groeien. De groeivertraging in bijvoorbeeld de VS en het VK was op zijn minst vergelijkbaar met die in Nederland. Het rapport moet dus een trucje uithalen om te kunnen bewijzen dat het allemaal de schuld van de euro is. Dat doet het door eerst te beweren dat Amerikanen en de Engelsen niet relevant zijn, want veroorzakers van de financiële crisis. Dat is te makkelijk: de financiële sector in ons eigen landje gaat niet bepaald vrijuit, euro of geen euro.
Hoe dan ook, Lombard St neemt Zweden en Zwitserland als voorbeeld. Die landen zijn relatief harder gegroeid. Maar Zweden had begin jaren negentig een enorme financiële crisis, waartegen de prestatie van het volgende decennium gunstig afsteekt. Zwitserland schaduwt inmiddels noodgedwongen de euro uit angst voor te grote kapitaalinstromen, en heeft daarmee de facto zijn monetaire autonomie opgegeven. Ook voor Nederland is dat een reëel risico bij herinvoering van de gulden. Vraagje voor de PVV: zowel Zweden als Zwitserland zijn voor hun groei mede afhankelijk van immigratie. Goed voorbeeld voor Nederland?
Dan de consumptie. Lombard St rekent ons voor dat de euro ‘ons consumenten’ jaarlijks minimaal 1800 euro per persoon kost. Het bureau komt tot dat bedrag door te veronderstellen dat, zonder de euro, de consumptie even hard zou zijn gegroeid als de rest van de economie. In de ogen van Lombard St hebben Duitsland en Nederland vooral hun consumenten laten opdraaien voor de kosten van de euro, door de lonen te matigen en op die manier de export naar andere eurolanden te stimuleren. Maar loonmatiging is in Nederland niet nieuw (Akkoord van Wassenaar, iemand?) en in Duitsland had die politieke keuze niets te maken met de invoering van de euro. Nederland heeft al zeker sinds begin jaren tachtig een structureel handelsoverschot.
De euro heeft dat overschot mogelijk vergroot, maar ons exportmodel is toch echt al wat ouder dan tien jaar. Het steeds terugkerende bedrag van 1800 euro is dus gebaseerd op drijfzand.
Tot slot de leningen aan Griekenland en andere probleemlanden (hoofdstuk B). Het gaat hoe dan ook om forse bedragen. Maar Lombard St maakt deels foutieve en deels ongeloofwaardige aannames. Om met de fout te beginnen: de onderzoekers claimen dat de Nederlandse bijdrage 10% van het totaal is. Onzin: ons werkelijke aandeel in bijvoorbeeld het EFSF is iets meer dan de helft van dat percentage (6% om precies te zijn: .pdf).
De volgende aanname is helaas nog potsierlijker. Lombard St stelt dat de schuldcapaciteit van Griekenland nul euro is. U leest het goed: volgens de gerespecteerde onderzoekers kan de Griekse overheid geen enkele schuld dragen en krijgt Nederland geen cent terug van zijn leningen. Dat is aantoonbare onzin. Zelfs als we geld moeten kwijtschelden aan de Grieken (en die kans bestaat) dan nog krijgen we een groot deel gewoon terug. In Parijs zetelt al bijna een halve eeuw een Club van crediteurenlanden die erg goed is in het verdedigen van hun belangen. En Nederland zit daar gewoon aan tafel. O ja: Lombard St gaat er en passant nog even vanuit dat de noordelijke eurolanden volledig moeten opdraaien voor de herfinancieringskosten voor staatsobligaties van de zuidelijke eurolanden.
Het sprookje van de gulden
Ronduit aandoenlijk wordt het rapport bij het onderzoeken van de gevolgen van de herinvoering van de gulden (hoofdstuk E). Ik heb niet vaak zo’n bonte mix van tegenstrijdigheden en naïeve veronderstellingen gezien.
Lombard St doet er alles aan om de kosten van besmetting van andere landen bij een Grieks en Portugees euro-exit te bagatelliseren. Zo wordt de blootstelling van de Nederlandse financiële sector aan die landen nergens gekwantificeerd. We moeten maar geloven dat het allemaal wel meevalt. En dat terwijl nog geen jaar geleden de blootstelling van de Nederlandse financiële sector aan Griekenland, Portugal, Italië en Spanje zo’n 17% van ons BBP bedroeg.
Mogelijk ligt dat percentage inmiddels iets lager, maar zo’n leningenportefeuille bouw je niet in een paar maanden af. Natuurlijk kan Nederland er voor kiezen om dan nu maar vast de euro te verlaten. Hoeven we tenminste geen noodleningen meer te verstrekken. Maar onze financiële sector is dan het haasje: al die leningen zijn een stuk minder waard zodra we de gulden weer hebben en laten zweven tegen de euro. Dat wordt dus een nieuwe bailout van de banken. Is dat wat de PVV wil?
Als het gaat om herinvoering van de gulden doet Lombard St een wat laf voorstel. Eerst probeert het nog met droge ogen te beweren dat de Nederlandse export niet zou lijden onder een exploderende gulden – bedrijven gaan gewoon wat minder winst maken. Later lijkt het rapport daar op terug te komen. Ondanks beweringen van het tegendeel weten de onderzoekers namelijk heel goed dat de koers van een nieuwe gulden omhoog zou schieten ten opzichte van de euro, en dat onze economie daardoor in elkaar zou donderen. Daarom stellen ze voor om de nieuwe gulden de eerste paar jaar de koers van de euro te laten ‘schaduwen’. Maar als je als land je munt tegen de euro vastlegt, geef je gewoon je monetaire autonomie op. Er verandert dus niets ten opzichte van de huidige situatie behalve dat we onze nostalgische gevoelens mogen uitleven (driewerf hoera voor het kwartje). Lombard St pleit voor een soort managed floating. Dat model kennen we uit Azië: China is er bijvoorbeeld heel goed in. Maar het lost niets op van de in hoofdstuk A geschetste problemen! Om de koers van de gulden niet te laten exploderen, moet de Nederlandse Centrale Bank massaal euro’s en dollars gaan kopen. Dat betekent een nóg groter overschot op onze lopende rekening en een opbouw van gigantische reserves. Plus zeepbellen in de landen waar die reserves in worden geïnvesteerd. Maar dat was toch juist het probleem?
Bovendien kunnen de voordelen die Lombard St ziet aan een Nederlands euro-exit grotendeels ook bínnen de euro worden behaald. Het grootste probleem is ook volgens het rapport immers dat de lonen in Nederland en Duitsland kunstmatig laag zijn gehouden, waardoor de consumptie is achtergebleven bij de export. Dan is de oplossing helemaal niet zo moeilijk: gewoon de lonen hier wat harder laten stijgen. Dat lijkt me een stuk eenvoudiger en wenselijker dan uit de euro stappen, met alle economische en politieke gevolgen van dien.
Ik betwijfel of Geert Wilders het rapport überhaupt heeft gelezen. Zo ja, dan moet hij zich toch een aantal maal achter de oren hebben gekrabt. Dit rapport is een ware goudmijn voor poltieke tegenstanders van de PVV. De oproep tot een hoger begrotingstekort in Nederland is meteen al opgepikt door media en politici, maar er is meer. Zo is Lombard St ronduit juichend over de situatie van de Nederlandse economie begin jaren zeventig. Je hoeft geen econoom of historicus te zijn om dat dubieus te vinden. Nog zo’n pareltje: op pagina 56 van het rapport lijkt Lombard St schoorvoetend toe te geven dat bijvoorbeeld de Nederlandse pensioenfondsen forse verliezen zouden lijden bij herinvoering van de gulden. Om die verliezen op te vangen, stelt het bureau voor om dan maar de BTW te verhogen. Dat zullen Henk en Ingrid leuk vinden.
Natuurlijk was de PVV van begin af aan niet geïnteresseerd in een serieus, wetenschappelijk onderzoek naar de kosten en de baten van de euro. Maar om dit rapport te durven verdedigen moet je wel heel erg naïef zijn. Met zulke belabberde Londense vrienden heb je geen vijanden meer nodig. Laat dat referendum over de gulden maar komen, Geert. Ik heb alle vertrouwen in de uitkomst.
Reacties (58)
Chapeau Timor!
’de grootse aankondigingen van de PVV lopen meestal uit op een teleurstelling. Dat gold al voor Fitna, het gold voor het onderzoek naar de kosten van immigratie, en het geldt helaas ook voor het zojuist verschenen Lombard St rapport over de kosten van de euro (de baten zijn niet onderzocht, maar’
Die ‘grootse aankondigingen’, waren die van de PVV, of kwamen die al dan niet zo bedoeld van zijn zenuwachtige tegenstanders?
En ook die ‘teleurstelling’. Van wie is die? Zoals ik het zie van GW’s vijanden, die bij voorbaat aan diens publicitaire activiteiten al het denkbare kwaads wilden toeschrijven. De imbecielen! Die werden teleurgesteld in hun eigen gemene verwachtingen.
Nu weer dit PVV/GW €/Fl rapport. Verdoemd, bij voorbaat of straks. Omdat het correct en juist is, of omdat het dat niet is. Wat maakt het uit: GW zal teleurstellen, dat is zijn voorgeschreven rol.
Als er zich redelijkerwijze uit laat opmaken dat we met de € beter af zijn, zal GW dan om zijn objectiviteit worden geprezen?
Haha, dat wil ik nog eens meemaken! Dat GW toegeeft dat iets (wat dan ook) toch wat anders zit dan hij vooraf had gedacht. Geloof je het zelf HPax?
+ plus dank voor Timor El-Dardiry, felicitaties voor Sargasso. Cased closed!
Ja leuk rapport maar wat zegt dit nu eigenlijk?? In hoeverre hebben onze bedrijven echt economische groei gezien? De Euro is zeker niet zaligmakend; maar we kunnen nu niet anders meer dan doorgaan met de euro we zitten inmiddels er te ver in om nu nog over te stappen dit zou een nog grotere deflatie van onze guldenmunt betekenen.
Feit is wel dat ik tot op de dag van vandaag het gevoel heb dat ik door de heren in Denhaag behoorlijk verneukt ben ( part my french).. Maar ze hadden nooit mogen toestaan dat de Eurozone zo explosief groeide.. Dit is natuurlijk vragen om problemen! Nederland is vaak qua begroting het braafste jongetje van de klas Duitsland Frankrijk belgie idem; met Spanje en Italie werdt het al moeilijker en toen de Grieken onze Eurozone binnen kwamen was iedere kans op een goede afloop verkeken… We zijn nu immers belazerd door Griekenland die met veel te rooskleurige cijfers de Euro inging en wij (Brussel/Barosso) heeft besloten dat Griekenland toch ook mee moest doen omdat ze ook zo graag mee wilden doen…
Over de mensen die nog steeds met droge ogen kunnen zeggen dat we er op vooruit zijn gegaan hebben serieus last van het struisvogel effect! Alles is onrechtmatig veel duurder geworden terwijl ook de lonen niet gestegen zijn. En in heel Europa werkloosheidcijfers nog nooit zo hoog zijn geweest (spanje/Griekenland/Italie hoogste cijfers).
Onze economisch zelfrecht om zelf te beslissen over begrotingstekorten en alles wat hierbij hoort wordt door Brussel opgelegt… En wij zijn er desondanks onze almaar toenemende vergrijzing en oplopen om die reden van de pensioentekorten genoodzaakt om voor minder veel langer door te werken met (als er tegen de tijd als ik pensioen gerechtigd ben wat de leeftijd dan ook moge zijn) er nog een soort van dekkingsgraad is mag ik blij zijn…
Al met al hadden we als Nederland; er voor moeten bedanken en zelf aan het roer moeten blijven staan…. De regels in de verschillende EU landen zijn ook heel groot te noemen Hoezo een Europa? Wat wij wouden bewerkstelligen is concurentie voor VS en China etc door een sterke munt! Dit werkt misschien wel voor een land met een vlag en een gezamelijke identiteit ” land of the free and home of the brave” maar voor allemaal kleine Europese landen die allemaal willen beslissen wat er gaat gebeuren is het natuurlijk vragen om problemen..
Als ze iets strafbaar zouden moeten stellen zijn dat politici met “goede ideen” want daar zijn we in Europa allemaal de dupe van geworden… ( hoelang gaat dit nog duren voor dat er een mondiaal Europees conflict komt? de geschiedenis leert het ons keer op keer maar toch schijnen we ons er niks van aan te trekken…
En wie wordt er het meest verneukt? de mensen met een kleinere beurs onder de 1400 pmnd ( waar ik er een van ben)…
Mijn excuses voor het pessimisme maar kan het gewoon niet beter verbloemen dan dit…
de groeten,
no offense, geachte gastredacteur, maar ik constateer na het zoveelste nationaal-navelstaarderig artikeltje dit:
Sargasso.nl is een buurtkrantje aan het worden, waar zijn de brede visies, waar is de internationale inbedding, waar is Sargasso mee bezig ?
Ontrafelen van gevaarlijke demagogie met een subwetenschappelijk kaftje?
triviale reactie op basis van triviale nep.
Helaas Henrik zijn er miljoenen in dit land die die triviale nep geloven en dat maakt het niet zo triviaal.
Helder verhaal!
Trouwens, in een artikel zoals dit kun je best echte urls gebruiken, zo’n url shortener voegt niets toe en heeft als nadeel dat je niet kan zien waar de links heen gaan. Dit is twitter niet.
Ook mijn dank, bijna de hele dag buitenshuis geweest en dan in drie minuten de hele essentie van een hoop hol geblaat zo prachtig samengevat krijgen. Mooi stuk werk!
precies wat ik wilde lezen! Hulde! Mag ik Sargasso feliciteren?
Timor El-Dardiry: “Ondanks beweringen van het tegendeel weten de onderzoekers namelijk heel goed dat de koers van een nieuwe gulden omhoog zou schieten ten opzichte van de euro, en dat onze economie daardoor in elkaar zou donderen.”
– Van welk land is de economie ooit ingestort omdat de munt te veel waard was of werd? Want als het minder gaat met de economie, dan gaat de centrale bank toch de economie stimuleren door de rente te verlagen, de munt te devalueren en kwantitatief te verruimen? Ik ken dan wel landen waarvan toen de economie is ingestort omdat ze dat dan erg overdreven.
Stel dat Nederland de gulden had, welke aan de Euro was gekoppeld, dan heeft dat nog steeds voordelen. Nederland zou dan niet gegijzeld kunnen worden, door andere leden van de muntunie, omdat Nederland op geloofwaardige wijze zou kunnen dreigen om de munt dan te ontkoppelen. Nu is die optie er niet.
Stel dat elk Euroland een nationale munt naast de gemeenschappelijke Euro had, dan zou een failliet land gecontroleerd failliet kunnen gaan. Daarvoor is een fusieke nationale munt in omloop namelijk een voorwaarde. Die optie is er nu niet.
Een nationale munt, naast de gemeenschappelijke Euro, kan dus als nooddeur functioneren. Nooddeuren die noodzakelijk zijn. Niemand kan namelijk garanderen dat er nooit brand uitbreekt in de eurozone.
De Euro is voor Nederland een ondergewaardeerde munt, die in combinatie met loonmatiging tot een lagere koopkracht leidt en een overbelasting wegens bail/outs en permanente crisismaatregelen, omdat elders balanstekort met rommelig onderpand wordt gestut. Voor de afwaarderingen van die rommelige onderpanden is Nederland aansprakelijk. Voor meer dan 6% van het totaal indien de dominotheorie werkelijkheid word, want indien landen niet meer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen, dienen de overgebleven landen in te springen voor het tekort dat achterblijft. Zo werkt dat in de EFSF en ESM. Die 10% van Lombard straat komt voort uit dat scenario.
Zwitserland is overigens afhankelijk van hoogopgeleide westerse immigratie. Dat is iets anders dan laaggeschoolde niet/westerse immigratie.
En dat is ook wat niet direct in het rapport staat, maar waar het wel op aanstuurt. Een kenniseconomie met hoogwaardige unieke exportproducten gedijt goed bij een sterk munt, terwijl een laagwaardige bulkexport van dozenschuivers en simpel werk juist goed gedijt bij en ondergewaardeerde munt.
Zo heeft Rotterdam Havenstad behoefte aan een ondergewaardeerde Euro, Eindhoven Brainport aan een sterk gewaardeerde Nieuwe Gulden en Amsterdam aan zo veel mogelijk valuta om op te kunnen speculeren. Drie soorten monetair beleid dus, enkel in drie steden.
Toch zie ik 17 nationale munten naast een gemeenschappelijke Euro als baste optie voor de toekomst.
Misschien terug naar die goede tijden dat iedere stad haar eigen munt sloeg?
Dat is een mooi idee. Niet alleen uit nostalgie, maar ook omdat het de verschillende economie-en erkent. Het is een mooie zoektoct naar de meest ideale monetaire unit. We zouden locale munten als wettig betaalmiddel kunnen toestaan naast de Euro. Een sterke munt in Nederland is voor sommige Nederlandse regio’s ideaal. Een ondergewaardeerde munt is voor andere regio’s in Nederland ideaal. Voor een monetaire unie, is een fiscale en politieke eenheid een voorwaarde zodra er grote economische onevenwichtigheden ontstaan. Een bepaalde vorm van transferunie is in Nederland ook een traditie. Dat werkt, omdat Nederland een democratische en fiscale unit is met een geschiedenis en een gemeenschappelijke identiteit (binnen een bandbreedte).
Euroland mist die identiteit en democratisch gehalte. Het is geen politieke en fiscale unit, wat het wel had moeten zijn vanaf het begin. Economische onevenwichtigheden hou je namelijk altijd.
Dit begint op het niveau van Jacobse en Van Es te raken zo.
Geen gezeik, iedereen rijk.
“Een sterke munt in Nederland is voor sommige Nederlandse regio’s ideaal. Een ondergewaardeerde munt is voor andere regio’s in Nederland ideaal”
Dat is waar, maar het lijkt wel alsof je denkt, dat een regio dat zelf kan bepalen…, dat het een keuze is…
Als je denkt dat we iets meer Europese eenwording al achter de rug hadden moeten hebben voor we de Euro gingen lanceren, dan ben ik het met je eens. Als je, net zoals de PVV, daarbij denkt dat Europa maar onzin is, eenwording helemaal niet wenselijk is en we toch nooit eenwording zullen bereiken, en dat we daarom dus nooit een Euro in moeten voeren, dan ben ik het niet met je eens.
Over het idee van elke stad zijn eigen munt: zie pedro.
Een gemeente is een democratische, politieke en fiscale unit (en transferunie) en dus kan het een optimale monetaire eenheid zijn. Of het handig is, is een andere vraag. Een gemeenschappelijke Euro in heel de eurozone is veel handiger, maar de Eurozone is geen optimale monetaire eenheid, want het is geen democratische, politieke en fiscale unit en ontworpen als het tegenovergestelde van een transferunie (zie de no bail out clausule). Nu was dit vantevoren de bedoeling, om de Euro de voorloper van fiscale en politieke eenwording te laten zijn bij de eerste de beste crisis.
Ik vind dat niet wenselijk. Het holt de democratie uit van burgers in de verschillende landen. Voordat de Eurozone een fiscale eenheid wordt, zal het eerst een democratische eenheid moeten worden. No taxation, without representation. Dat is echt een onoverkomelijk probleem.
Toch lijkt me een Gulden parallel naast een gemeenschappelijke Euro het beste van 2 werelden.
“Voordat de Eurozone een fiscale eenheid wordt, zal het eerst een democratische eenheid moeten worden”
Dat had moeten gebeuren, dat ben ik met je eens. Voor mij was dat reden tegen ‘de Europese Grondwet’ te stemmen. Nu dat niet is gebeurd en de fiscale eenheid een feit is, moeten we bedenken hoe we dat alsnog kunnen bereiken. Terugdraaien van de Euro is een garantie om dat te laten mislukken.
Hartelijk dank voor dit stuk Timor.
Waarom wordt in het rapport 2002 als beginpunt genomen? Dat lijkt op cherry picking. Welliswaar zijn we in 2002 contant gaan betalen met de euro, maar per 1 januari 2009 zijn alle munten aan elkaar geklonken. Vanaf dat moment gingen de overheden ook in euro’s lenen.
Dat Denemarken niet wordt meegenomen in de vergelijking in het rapport -en Zweden en Zwitserland wel- is nu juist omdat Denemarken haar munt aan de euro had vastgemaakt.
Dit is niet logisch, maar wel begrijpelijk dat men dat gedaan heeft in het rapport omdat 1999 en 2000 topjaren waren van de NL economie.
Ga je vanaf 1999 vergelijken dan komt Nederland er veel gunstiger vanaf.
Een dubieus punt in het rapport?
1 januari 2009 moet zijn 1 januari 1999.
Even ingaan op de inhoudelijke reacties (waarvoor dank).
HPax, als iemand de verwachtingen heeft opgeklopt over dit rapport, is het de PVV wel. Het is een maand geleden aangekondigd en vervolgens werden de hoofdconclusies zaterdag uitgebreid gepresenteerd in de Telegraaf – zonder dat het rapport werd gedeeld. Daar is de PVV toch echt zelf bij. Maar lees vooral het rapport en kijk of het je verwachtingen inlost.
Henrik: graag was ik nog ingegaan op de (geo)politieke aspecten. Daar valt namelijk heel wat over te zeggen en de afweging euro-gulden pakt erdoor mijns inziens nog veel sterker voordelig uit voor de euro. Maar dit stuk is allereerst bedoeld als analyse van de inhoud van het rapport, dat zich uitsluitend richtte op een economische kosten-batenanalyse.
Anoniem (reactie 7): je hebt helemaal gelijk, URL-shorteners zijn voor de lezer niet prettig. Volgende keer de directe links.
Karl Kraut: je hebt precies de essentie te pakken. Natuurlijk kan een land zijn rente verlagen als een te sterke appreciatie dreigt. Iedere serieuze Centrale Bank zou dat doen, en heeft dat in het verleden gedaan. Maar mijn punt is: daarmee geeft het zijn monetaire autonomie op doordat de munt de facto wordt gekoppeld. Zwitserland is een mooi voorbeeld. De koers van de CHF is vorig jaar in een paar maanden tijd met 30% gestegen t.o.v. de euro. Dat werd de Centrale Bank te gortig, en daarom heeft het op tijd aangekondigd de CHF aan de euro te koppelen. Gelukkig zou iedere Centrale Bank dat doen. Maar laten we niet doen alsof het hebben van een eigen munt dan nog monetaire vrijheid geeft. Een aan de euro gekoppelde gulden is gewoon een euro met een andere naam.
tipo: wie zou er wakker liggen van de Nederlandse dreiging om de gulden te ontkoppelen van de euro? De zuidelijke eurolanden zouden het toejuichen: mooi, dan kunnen wij tenminste meer naar jullie gaan exporteren! Liggen wij er wakker van als de Zwitsers de CHF zouden ontkoppelen? Natuurlijk niet.
vandyke: goed punt. Denemarken wordt een aantal keer genoemd in het rapport – en het land komt er niet best vanaf (zie bijv. p. 44). Daarom pleiten de auteurs in eerste instantie voor een vrij zwevende gulden (totaal onrealistisch, zie hierboven), om daar later op terug te komen. Het rapport neemt 2002 als beginpunt omdat volgens de auteurs vanaf dat moment de eurolanden uit elkaar beginnen te groeien. Maar er valt inderdaad meer te zeggen over 1999, omdat de euro toen is ingevoerd in het nationale en internationale betalingsverkeer (kapitaalstromen spelen immers een belangrijke rol in de analyse van de structurele problemen met de euro in hoofdstuk A).
Ik ben uitgesproken pro-Euro en pro-Europa, maar tipo #13 heeft bij mij wel een snaar geraakt. Je reactie hierop schiet volgens mij tekort. Je zegt dat een gekoppelde gulden niet meer is dan een Euro onder een andere naam, maar het hebben van een gekoppelde eigen munt geeft toch altijd de optie om eruit te stappen? Nu moeten we de zwakke Eurobroeders betalen om onze munt niet in te laten storten, maar als we een gekoppelde gulden hebben, kunnen we die loskoppelen. Dat is een veel minder grote operatie dan van Euro naar gulden gaan. Ik heb het altijd een beetje een onzindiscussie gevonden omdat het voornamelijk gevoed wordt door nostalgisch nationalisme, maar misschien valt er wel wat voor te zeggen. Goh, ik verbaas mezelf nu dat ik dat zeg.
Nu moeten we de zwakke Eurobroeders betalen om onze munt niet in te laten storten, maar als we een gekoppelde gulden hebben, kunnen we die loskoppelen. Dat is een veel minder grote operatie dan van Euro naar gulden gaan.
Maar dan moet je dus wel nog steeds eerst die veel grotere operatie uitvoeren. de huidige situatie is immers dat we de euro hebben. Jouw argument vat ik dus samen als: We moeten de moeite doen om uit de euro stappen, want dan hoeven we daarna niet de moeite te doen om uit de euro te stappen, als we er echt uit willen stappen.
Dat klopt, want die moeite kun je doen als je de tijd hebt om het gedegen uit te voeren. Als het tot een echt gevaarlijke situatie komt en we moeten dan nog de hele boel op poten zetten, dan hebben we een nog veel groter probleem. Als de gulden voorlopig niet meer zou zijn dan een “Euro onder een andere naam” dan kan dat toch? Zou een herinvoering van de gulden verstandig kunnen zijn, niet als antwoord op alle problemen, maar als voorzorgsmaatregel voor als de problemen écht te groot worden?
@21 kevin
De PVV claimt letterlijk dat we met de herinvoering van de gulden onze monetaire vrijheid zouden terugwinnen. Dat is onzin, want in de praktijk zouden we net als Denemarken en Zwitserland onze gulden moeten koppelen aan de euro (net zoals we dat vroeger lange tijd met de D-Mark hebben gedaan). Een koppeling van je munt houdt per definitie in dat je je monetaire autonomie opgeeft. Het is dus een schijnoplossing. Het dreigement van loskoppelen zal geen enkele indruk maken en is bovendien ongeloofwaardig omdat het Nederland meer kost dan oplevert (minder export, meer import, banken die andermaal gered moeten worden). Denemarken en Zwitserland hebben niets, maar dan ook niets in de euromelk te brokkelen maar zijn wel van de ECB afhankelijk. Dus wel de lasten van de EU, maar niet de lusten van inspraak. Is dat wat de PVV wil?
Bovendien als Nederland uit de monetaire unie stapt veroorzaakt dat onoverzienbare politieke crisis en die veroorzaakt weer een crisis op de markten.
Monetaire vrijheid win je er inderdaad niet mee. Maar hoeveel hebben we nu te bepalen? Wat je ermee wint is dat je de koppeling kan verbreken. Wilders c.s. kletsen uit hun nek over dat dreigen met ontkoppeling. Daar zal niemand wakker van liggen. Maar je kan het wel, als de problemen echt te groot worden.
Je haalt Denemarken en Zwitserland aan als landen die hun autonomie hebben opgegeven voor de Euro. Als dat zo dom is, waarom hebben zij dat dan gedaan? Wat is hun voordeel?
#37 Dat is nog maar de vraag en het ligt eraan hoe je het doet. Wat dat betreft is de toon van de PVV mij een doorn in het oog. Als we de Euro terug omdopen tot gekoppelde gulden, dan is dat niet noodzakelijk een dikke middelvinger naar de andere Eurolanden. De PVV doet dat wel, maar dat is hun botte provincialisme. Je kunt het ook diplomatischer doen en vooral niet overhaast.
Kevin, je vroeg waarom Denemarken en Zwitserland hun munten hebben gekoppeld als dat zo dom is. Ik vind het helemaal niet dom: onder de gegeven omstandigheden is het juist het slimste wat ze kunnen doen. Maar de omstandigheden zijn belabberd en Nederland zou er niet voor moeten kiezen om zich een eenzelfde positie te manoevreren. Alternatief voor beide landen is namelijk exploderende wisselkoersen en instorting van de Deense en Zwitserse export. Denemarken en Zwitserland kunnen feitelijk niet anders dan hun munten te koppelen en hun monetaire vrijheid op te geven. Het is een gedwongen keus. Nederland kan tenminste nog meepraten met het monetaire beleid (via DNB). Denemarken en Zwitserland hebben niet voor de euro gekozen, en kunnen dat dus niet.
@047 Was de Euro voor Zwitserland en Denemarken beter of slechter geweest dan de huidige situatie? Volgens mij zijn er drie mogelijkheden:
1) Euro
2) Gekoppelde eigen munt
3) Ongekoppelde eigen munt
Je stelt dat ze 2 hebben gekozen omdat 3 op een ramp zou uitlopen. Wat ik wil weten is hoe 1 en 2 zich verhouden.
Zwitserland is geen lid van de EU.
Denemarken:
“Als lid van de Europese Unie heeft Denemarken in 1992 uitzonderingen bedongen als gevolg van het, in juni van dat jaar, door Denemarken, verwerpen van het Verdrag van Maastricht. De uitzonderingen op het Verdrag betroffen de eenheidsmunt (euro), de gemeenschappelijke defensie, de juridische samenwerking en het Europees burgerschap.
Bij een volksraadpleging op 28 september 2000 stemde 53,1 procent van de Deense bevolking tegen invoering van de euro.
Op 22 november 2007 werd door de Deense premier Anders Fogh Rasmussen een nieuw referendum over de invoering van de euro aangekondigd. Volgens Rasmussen is er sinds het eerste referendum veel veranderd en is het tijd om de zaken te heroverwegen. Het referendum over de euro zal plaatsvinden zodra het Deense parlement het nieuwe EU-hervormingsverdrag heeft bekrachtigd. Volgens opiniepeilingen zou inmiddels een kleine meerderheid van de Deense bevolking voorstander van invoering van de euro zijn”
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Eurozone#Denemarken
Dit zal wel een reden zijn, waarom Lombard de aandacht liever niet op Denemarken vestigt.
Dank pedro. Even afgezien van draagvlak, denk je dat het verstandig is voor Denemarken om de Euro alsnog in te voeren?
Het simpele antwoord is ‘ja’. Ze hebben hun munt al gekoppeld aan de Euro en zouden er goed aan doen om mee te gaan praten over ontwikkelingen m.b.t. de Euro. Of ze bereid zijn hun verantwoordelijkheid voor die koppeling te nemen, is een andere vraag. Zo lang je niet in de Euro zit, kun je die verantwoordelijkheid gemakkelijker afschuiven.
Of ze dat vandaag moeten doen is weer een andere vraag. Ik denk dat ze beter even kunnen wachten, maar op de lange duur zal het voor hen zeker ook voordelig zijn, en daarbij gaat het niet alleen om de interne markt, maar bijvoorbeeld ook om de invloed die we als een gezamenlijk Europa op het wereldtoneel uit kunnen oefenen. De toekomst van de Nederlandse gulden hing altijd nauw samen en werd voor een groot deel bepaald door de Duitse mark. Als de Denen op het wereldtoneel van morgen nog enige invloed willen hebben tegenover dollar, roebel, en yuan, kunnen ze zich maar het beste bij de Euro aan sluiten.
Is het een idee om de berekening van LSR nog eens over te doen met het Verenigd Koninkrijk in plaats van Zweden en Zwitserland als referentie? Dan kunnen we zien hoe verschrikkelijk veel rijker wij zijn geworden dankzij de Euro. Eurostat heeft leuke data over inkomens per land uitgedrukt in Euro of eigen muntsoort over de afgelopen jaren.
Als de euro minder waard wordt, maakt het echt niet uit hoeveel euro’s je hebt. Van geld kun je niet eten. Alleen maar kijken hoeveel je er voor kan inruilen.
Dat maakt dan juist extra veel uit! Als een brood plotseling 20 euro kost, kun je maar beter een heleboel eurootjes hebben. Of ga jij gewoon minder eten?
Als je het punt niet begrijpt, dan hoef je niet te reageren hoor, brulaapje
En wat over het sprookje van de Euro?
Voor een onderzoek door een bureau vol Euro-bashers vind ik de uitkomsten nogal meevallen. Een koopje eigenlijk, die €1.800,-
@15:
fair enough.
dank voor je reactie, het was ook niet mijn bedoeling je stuk an sich af te kraken, daar is het te goed voor.
het ging me meer om de grotere lijn, waar we in NL slechts een piepklein stukje van vormen, dat mis ik de laatste tijd op sargasso.nl, kijk wat er nu weer bovenaan prijkt. gemopper over de “nostalgie” van de PVV, en zo emmert het maar door.
goed stuk, taak voor de redactie het in een breder plan te trekken.
@15 Timor
Nederland levert een belangrijke bijdrage aan de EFSF en ESM. Niet alleen in garanties, maar ook in de ranking van de kredietwaardigeid van die mechanismen. Dat is een factor van betekenis, ja, want Nederland zorgt voor lagere rentes in andere landen via die mechanismen. Als Nederland weg zou vallen uit de Eurozone, is dat dus een aderlating voor andere landen, omdat 6% aan garanties wegvallen en omdat rentepercentages over obligaties die de EFSF en ESM uitgeven hoger uit zullen vallen.
De parrallele muntunie kent (als gedachtenexperiment) als een lange traditie sinds professor Friedrich Hayek in 1974 daar een opstel over schreef: http://www.dagelijksestandaard.nl/2011/11/een-gemeenschappelijke-euro-naast-de-gulden
De Euro hinkt nu op 2 gedachten: De ene is het laten toenemen van handel binnen de Eurozone, de andere is het oplossen van de uit de hand gelopen onbalanzen in handelsoverschotten en handelstekorten. Dat laat al zien, dat de Eurozone geen optimale currency-zone is. Nationale munteenheden kunnen die balans afvlakken en zorgen er voor dat het ene land niet de eigenaardigeden van een ander land hoeft te volgen. Die nooddeuren ontbreken nu en dat komt ons, maar ook de Grieken niet te goede. Want ook in Griekenland komt het moment, dat een faillissement te prevereren valt boven nog meer austerity, omdat het nooit prettig is in een bezet land.
Ik ben op zoek gegaan naar economen die het verhaal van de PVV onderschrijven. Ik vond dit bij BNR:
Veel negatieve reacties op de onderzoeksresultaten van het Britse onderzoeksbureau Lombard Street Research, maar in de BNR-studio sprak Grijzen ook met een euro-scepticus Arjo Klamer. Voor de hoogleraar Economie van de Kunst en Cultuur aan de Erasmus Universiteit zijn de resultaten van het onderzoek een bevestiging: “dit bevestigt mijn vermoeden dat de euro kostbaar is”.
Volgens Klamer is het gevolg van de euro dat landen hun eigen economische en democratische proces onvoldoende zelf kunnen beheren: “Portugal staat onder curatele van het IMF en heeft helemaal geen armslag meer.”
http://www.bnr.nl/topic/schuldencrisis/595565-1203/wilders-vertelt-sprookjes
Nu was ik wel benieuwd naar Klamer en vond op youtube deze zeer interessante discussie tussen Willem Middelkoop en Arjo Klamer 4 jaar geleden over de kredietcrisis:
http://www.youtube.com/watch?v=Z7t1k44Ms2E
“Volgens Klamer is het gevolg van de euro dat landen hun eigen economische en democratische proces onvoldoende zelf kunnen beheren: “Portugal staat onder curatele van het IMF en heeft helemaal geen armslag meer.”
Ja, dat is waar, maar dat is toch niet zo vreemd, denk ik? Nederlandse gemeenten komen ook onder curatele van de Nederlandse staat te staan, als ze financieel maar diep genoeg in de problemen zitten. Dat is geen reden om daarom dan maar een eigen munt te gaan slaan, maar misschien is de eigen munt wel een oplossing voor mensen, die hun hypotheek niet meer kunnen betalen?
Ik denk niet dat de Portugezen zichzelf zien als een Nederlandse (of Duitse, of Europese) gemeente. Dat is nou juist het hele probleem: economisch-monetaire integratie zonder politieke integratie.
Wat wil de PVV nu? Uit de euro stappen? Tuurlijk willen ze dat niet. De PVV durft het niet aan om de unie in een crisis te storten. Het is een brutale partij maar ze zijn niet gek.
Dit is een fakediscussie bedoeld om van electorale sentimenten te profiteren. Zoals alles bij de PVV fake is.
De gevestigde orde provoceren meer is het niet wat de PVV doet.
Verdient de “gevestigde orde” dat dan niet, af en toe eens goed geprovoceerd te worden?
Zo nee, zeker zelf nooit puber geweest? ;)
Idd de Puberpartij Voor de Vrijheid.
Vreemd dat de auteur de loonmatiging in Duitsland en Nederland in een adem noemt. Het is alleen jammer dat ik das Deutsches Lohndumping Wunder http://www.boeckler.de/pdf/p_imk_report_68_2011.pdf pg 3 wel kan terugvinden maar het Nederlandse niet. In de periode 2000-2010 stegen de Duitse lonen in de markt gemiddeld met 1,7% en de Nederlandse met het EU-gemiddelde van 3,3%. Dat geeft cumulatief toch mooi 17% verschil.
Het klopt dat de Nederlandse loonmatiging het afgelopen decennium meeviel, maar heb je wel gecorrigeerd voor productiviteitsstijging? Het gaat om reële loonontwikkeling, niet nominaal. Duitse loonmatiging was zeker groter dan Nederlandse de afgelopen jaren. Maar ja, de Duitsers hadden ook wat in te halen want Nederland is een jaartje of 20 eerder begonnen.
Cor, mijn Duits is niet heel goed, maar jouw cijfers lijken niet gecorrigeerd voor productiviteit als ik naar je link kijk (nl. arbeidskosten per uur). Even verderop (plaatje 9) zie je de loonkostenontwikkeling per eenheid product. Daar zie je dat Duitsland zeer laag zit, maar ook Nederland tot de financiële crisis behoorlijk onder de loonkostenontwikkeling van de probleemlanden zit (Nederland zit vlak boven de onderbroken EWU-lijn, die in beide plaatjes voorkomt). Daarna zijn de lonen in de probleemlanden natuurlijk gedaald.
Goed artikel, met onderbouwde analyse. Ik vraag me af of er één PVV-fractielid is dat het rapport gelezen heeft. Financieel “specialist” Teun van Dijck heeft er in ieder geval niets van de problematiek begrepen, gezien zijn “speech” bij de overhandiging van het rapport (zie de PVV-site). Of hij heeft ’t heel góed begrepen, en schaamt zich niet het rapport serieus te nemen.
Ik vind deze site over de PVV wel een verademing (beetje hard soms):
http://stophetgevaarwilders.blogspot.com/