Menselijke niche verschuift door klimaatverandering

NIEUWS - De Wageningse hoogleraar Marten Scheffer en een groep internationale onderzoekers concludeert in een onderzoek dat is gepubliceerd in PNAS dat mensen een sterke voorkeur hebben voor een leefomgeving met een gemiddelde temperatuur tussen de 11 en 15 graden Celsius op jaarbasis. Ook al weet de mens zich ook buiten deze temperatuurniche te handhaven. Daarmee bevestigt het onderzoek van Scheffer, volgens Trouw, de uitkomsten van een economisch onderzoek van vijf jaar geleden. De uitkomst van dit in Nature gepubliceerde economisch onderzoek was dat de economie bij een temperatuur rond de 13 graden het best gedijt; in warmere jaren gaat het minder, in koudere ook.

Het is de verwachting dat door menselijke klimaatverandering de temperatuurzones de komende decennia gaan verschuiven, waarbij de optimale menselijke niche richting de polen gaat verschuiven en er rond de evenaar een deel van de menselijke niche verloren gaat. In 2050 zorgt dat er volgens Scheffer voor dat:

in the absence of migration, one third of the global population is projected to experience a MAT >29 °C currently found in only 0.8% of the Earth’s land surface, mostly concentrated in the Sahara. As the potentially most affected regions are among the poorest in the world, where adaptive capacity is low, enhancing human development in those areas should be a priority alongside climate mitigation.

Als al deze mensen op zoek gaan naar een plek binnen de menselijke niche gaat het om 1,5 miljard klimaatvluchtelingen in 2050, ter vergelijking in 2018 waren er volgens UNHCR 70,8 miljoen vluchtelingen wereldwijd. Zelfs als slechts 10% van de bewoners van gebieden die op jaarbasis gemiddeld warmer worden dan 29 °C op de vlucht slaan betekent dat een dubbel zoveel klimaatvluchtelingen als het totaal aantal wereldwijde vluchtelingen in 2018. De beste manier om deze migratie tegen te gaan is het tegengaan van verdere klimaatverandering door de uitstoot van broeikasgassen sterk te beperken, wat met name actie van de rijkste 10% van de wereld vergt.

Een kanttekening bij het onderzoek is dat gerekend is met het RCP8.5 scenario (>4 °C in 2100) van het IPCC, terwijl de CO2 emissies inmiddels meer op het pad van het RCP6 scenario liggen (3 °C stijging van de temperatuur in 2100). Ook gaat de studie uit van SSP3, een scenario voor de sociaal economische ontwikkelingen dat uitgaat van opspelend nationalisme en blijvend hoge bevolkingsgroei in ontwikkelingslanden. Aangezien de bevolkingsgroei ook in een toenemend aantal ontwikkelingslanden daalt. Meer uitleg over de SSP’s vind je hier, meer uitleg over de RCP’s hier.

Als uitgegaan wordt van RCP6 is de verwachting dat de klimaatzones minder snel opschuiven en een SSP met een dalende bevolkingsgroei in ontwikkelingslanden (bv SSP2) zal het aantal mensen dat buiten de optimale klimaatzone voor de menselijke soort lager liggen dan de studie van Scheffer verwacht. Of het aantal klimaatvluchtelingen in 2050 dan ook kleiner is hangt af van de vraag of mijn op niets gebaseerde aanname dat 10% van de mensen een ander heenkomen zal zoeken klopt.