In memoriam: de sociaaldemocratie

COLUMN - Toen Gerrit Komrij in 1991 de teloorgang van de sociaaldemocratie beschreef, in De Rooie Uitvaartdienst, schetste hij een partij die stuurloos was geworden nu het te verheffen volk zich al verheven had en er van armoede geen sprake meer was. Het waren de jaren van Wim Kok, de jaren vlak na de val van het communisme, en niemand voorzag in die jaren wat er zou volgen: de alleenheerschappij van het kapitalisme.

Had de partij zich bij zijn grondbeginsel gehouden – opkomen voor de zwakkeren in de samenleving – dan had de PvdA nu kunnen staan waar Tsipras staat in Griekenland. Maar de internationaal meest bekende PvdA-politicus, Jeroen Dijsselbloem, staat tegenover de man die amechtig probeert om de akkoorden tussen de corrupte oude macht in zijn land en de trojka open te breken. Als laatste hoop voor de zwakkeren in de samenleving; als laatste barrière tussen het wanhopige en schandalig verarmde volk en de fascisten van de Gouden Dageraad.

Wat een trieste afgang. De nazaten van Drees als slippendragers van het grootkapitaal. Ik weet wel dat ‘grootkapitaal’ een ouderwetse socialistenterm is, regelrecht uit het arsenaal van oude vakbondsmannen als Jaap van de Scheur, maar juist nu is het weer hoogst actueel. De globalisering heeft enorm grote en machtige bedrijven opgeleverd en die hebben de Verelendung – ook al zo’n antiek socialistisch woord – opnieuw in gang gezet. En de welvaartsstaat is het eerste wat kapot moet.

Niet omdat de welvaartsstaat onbetaalbaar is, maar omdat ze deze niet willen betalen. Liever verhuizen ze hun fabriekjes naar die communistische landen waar ze altijd zo’n hekel aan zeiden te hebben – China, Vietnam – of naar vage, betwiste gebieden als Transnistrië waar complete wetteloosheid heerst. De natte droom van elke “deregulering!” kraaiende VVD’er. Ze zijn, kortom, altijd op zoek naar landen waar je de mensen nog ongestraft kunt uitbuiten.

Landen waar ze je geld toe geven als je er een fabriek wilt neerzetten. “Kom alsjeblieft hier, we hebben speciale belastingvoordelen!” in plaats van “U kunt hier komen, maar u dient zich te houden aan de belasting-, loon- en milieuwetgeving.” Er gaan mensen letterlijk dood aan dit gebrek aan regels of controle. Arbeiders, omwonenden. Ook in Europa. Nog elke dag.

We hebben het mogen meemaken dat arbeiders van de Ilva in Taranto van ellende de straat op gingen om hun baan te behouden – die dodelijk is. ‘Laat ons alsjeblieft onszelf en onze families doodwerken.’ Want er bestaan hier vrijwel geen sociale voorzieningen. Taranto, tussen twee haakjes, ligt niet in de Chinese provincie Zhejiang maar in de Italiaanse regio Apulië.

De Partij van de Arbeid heeft, net als grote delen van de Europese sociaaldemocratie, te vroeg de ideologische veren afgeschud, en staat nu elke dag de broek op te houden van het grootkapitaal. De partij geeft niet thuis als de zwakkeren in de samenleving hulp nodig hebben. De ouderen niet, de werkelozen niet, de zzp’ers niet, de chronisch zieken niet. En de internationale solidariteit heet Jeroen Dijsselbloem, en die zal het een kutzorg zijn of Griekenland morgen totaal naar de vernieling gaat, de verarmde burgers voorop – als de banken maar hun centjes op het afgesproken moment terug krijgen.

Centjes die ze vervolgens kunnen herinvesteren in snel winst genererende, uiterst vervuilende industrietjes in lage-lonenlanden, waar de laatste verworpenen der aarde voor een dollar per dag zestien uur aan één stuk paarse stropdassen produceren voor de socialistische politici van Europa.